Scriptiebank overzicht

De strijd tegen longkanker: metabole wijzigingen als diagnostisch hulpmiddel1,6 miljoen mondiale sterfgevallen per jaar. Ofwel 10 volgeladen Jumbo Jets die dagelijks op onorthodoxe wijze het aardoppervlak bereiken, zonder overlevenden. Deze zwarte rekenkunde valt toe te schrijven aan longkanker, wereldwijd de dodelijkste alsook een veelvoorkomende kanker. Feit is dat longkanker vaak pas in een vergevorderd stadium wordt ontdekt, wegens uitblijven van symptomen. Een vroege detectie van longkanker is daarom relevant.

Invasieve soorten zijn al de organismen die zich buiten hun natuurlijke soortverspreiding bevinden en een negatieve invloed hebben op zowel de biodiversiteit als de mens zelf. Zulke negatieve invloeden zijn bijvoorbeeld de introductie van nieuwe ziekten, competitie aangaan met natuurlijk voorkomende soorten, schade aan landbouw, etc. Het identificeren van factoren die niet-inheemse soorten toestaan om zelfvoorzienende populaties te ontwikkelen buiten hun natuurlijk distributiegebied is één van de hoofddoelen van invasieve biologie.

BRAND OP DE KALMTHOUTSE HEIDE: EEN RAMP VOOR BROEDVOGELS? Eind mei 2011 woedde een enorme brand over het natuurgebied ‘de Kalmthoutse Heide’. Meer dan 400 hectare heidegebied ging in de vlammen op. De timing van de brand viel midden in het broedseizoen. Verschillende vogelnesten met eieren of jongen gingen verloren in het vuur. Vooral soorten die op de grond of laag in de begroeiing nestelen, werden zwaar getroffen. Het getroffen gebied bleef achter als een troosteloze vlakte met zwartgeblakerde bomen. De media omschreef deze heidebrand als ‘de grootste ecologische ramp ooit in Vlaanderen’.

De bacteriële vingerafdruk van luchtvervuilingBacteriën zijn onzichtbaar voor het blote oog, maar de effecten van hun acties zijn dat allerminst. Deze microscopische organismen staan namelijk in voor verschillende processen die voor ons van enorme betekenis zijn, zoals de productie van voedsel en medicijnen (bijvoorbeeld kaas en insuline), de afbraak van vervuilende stoffen in de bodem, het verbeteren van ons verteringssysteem en het recycleren van dode planten en dieren tot nieuwe voedingsstoffen.

Verontrustende bevindingen betreffende twee grote Ethiopische Riftvallei MerenDe Ethiopische Riftvallei meren Chamo en Abaya zijn zeer grote en economisch belangrijke meren met een hoge biodiversiteit ten opzichte van andere Ethiopische Rift meren. Abaya kan bij de grote meren van de wereld (>500km2) gerekend worden, en beide meren zijn economisch belangrijk qua visvangst en toerisme. Het bekken dat ze samen en met hun rivieren vormen bezit het hoogst aantal vissoorten van alle Ethiopische Riftvallei bekkens.

Het belang van de vergeten schakel: roeipootkreeftjes beïnvloeden de stikstofcyclusIn de Westerschelde worden dagelijks grote hoeveelheden nitraat geloosd. Wanneer deze stof in zee stroomt, wordt het natuurlijk biochemisch evenwicht verstoord. Gelukkig zijn er bacteriën in de riviermonding aanwezig, die het nitraat kunnen omzetten tot onschadelijk stikstofgas. Willem Stock onderzocht in zijn masterproef hoe deze micro-organismen beïnvloed worden door de organismen waarmee ze samenleven.Alle levende organismen hebben stikstof nodig. Het is een essentieel onderdeel van eiwitten en DNA.

Wapenwedloop op moleculair niveauHoe kunnen we het resistent worden van Leishmania voorblijven?Leishmaniasis, een verwaarloosde tropische ziekteWereldwijd is het leven van 1 op 6 mensen een nachtmerrie omdat ze lijden aan een  ’Neglected Tropical Disease’ (NTD). Het betreft hier allerlei parasieten zoals wormen van de huid, darmen of lymfevaten, maar ook eencellige organismen zoals bacteriën. NTD’s zijn vaak eenvoudig op te lossen met geneesmiddelen of hygiënemaatregelen. Deze oplossingen dringen echter niet door tot bij de armste mensen in afgelegen gebieden of krottenwijken.

Sinds 2007 is het CO2 laboratorium van het universiteitscentrum UNIS op Svalbard, Noorwegen, belast met de studie van reservoir gesteenten die te vinden zijn onder de stad Longyearbyen op Spitsbergen. Deze studies worden uitgevoerd met als uiteindelijk doel om CO2 van nabije steenkoolcentrales te capteren en op te slaan in de ondergrond. Onderzoek uitgevoerd in 2012 benadrukte hierbij het belang van breuken in de aangeboorde gesteenten van de Wilhelmøya Subgroep. Deze gesteenten werden geïdentificeerd als de meest geschikte sectie voor opslag van CO2 in de onmiddellijke nabijheid van de stad.

Neuropeptide F en short neuropeptide F signaalsystemen als nieuwe en milieuvriendelijke insecticide-doelwitten bij tseetseevliegen.Tseetseevliegen (Fig. 1) hebben een groot medisch en economisch belang als overdragers van parasieten die ziekten veroorzaken bij zowel de mens (slaapziekte) als bij dieren (nagana). Deze ziekten worden dan ook vooral onder controle gehouden door het bestrijden van tseetseevliegen. Verschillende bestrijdingsmiddelen bestaan, maar houden voornamelijk schadelijke en milieuvervuilende chemische insecticiden in.

Het bestuderen van een zenuwcel met licht.                                                                                                                       Jan WATTEYNEPromotor: Prof. Dr. L. SchoofsCo-promotor: Prof. Dr. Ir. S. HussonOns lichaam ontvangt voortdurend prikkels uit onze omgeving. Zo weet je na het horen van een belsignaal dat je zonet een nieuw berichtje ontvangen hebt en voel je reeds bij de eerste slok dat je soep nog net iets te warm is om er echt van te genieten. Eén van de belangrijkste prikkels in ons leven is inderdaad pijn.

Manipulatie van wortelgroei: de sleutel tot landbouw op vervuilde grondIn 2011 overschreed de wereldpopulatie 7 miljard en met de huidige groeisnelheid van ongeveer 1,10% per jaar zal 8 miljard overschreden worden in 2025. Deze groeiende populatie brengt een stijging in industrie en vervuiling met zich mee. De vraag naar plantproductie voor voedsel, veevoeder en biomassa (bv. voor biobrandstof productie) neemt toe. Het aantal bruikbare landbouwgronden daalt echter doordat vele gronden vervuild worden.

Heeft ieder levend wezen een streepjescode?We weten nog steeds niet hoeveel plant- en diersoorten er precies bestaan op aarde, vooral omdat de identificatie ervan zeer moeilijk en specialistenwerk is. Een nieuwe, veelbelovende moleculaire techniek – DNA barcoding – gebruikt een kort stuk van het genetisch materiaal (de DNA barcode), om soorten te identificeren. Maar is DNA barcoding wel zo doeltreffend als men denkt?

Bacteriën in de lucht: schadelijk interessant!Krachtige samenvatting:De mens is er zich vaak niet van bewust dat de lucht een leefwereld is voor diverse organismen. Zo zijn bacteriën in de lucht vaak overvloedig aanwezig en kunnen binnen één kubieke meter lucht honderdduizenden microben teruggevonden worden. De interactie menselijke gezondheid versus bacteriën in de lucht kan zowel positief als negatief zijn. Over de ecologie, de diversiteit, de verspreiding en de interacties van bacteriën in de lucht is nog maar weinig geweten.

 Een buitenaardse kijk op ons immuunsysteem “The Earth is the cradle of humankind, but one cannot live in the cradle forever.” -Konstantin Tsiolkovsky- Sinds de ruimtevaart in de jaren vijftig het levenslicht zag, leverde ze talrijke bijdragen aan ons dagdagelijks leven. Jammer genoeg deed ze dat al te vaak achter de schermen. Wanneer nieuwe technologieën eindelijk hun weg naar Jan Modaal hebben gevonden, weten weinigen nog hoe dat is kunnen gebeuren. Denk maar aan babyvoeding, velcro, krasvrij glas, enzovoort.

Nieuw licht op het ggo-debat: Is je mening wel je eigen mening?In publieke debatten spelen de media een belangrijke rol. Dat geldt in het bijzonder voor het debat over genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s). Uit nieuw onderzoek blijkt dat één krantenartikel voldoende is om de mening van studenten over genetisch gemodificeerde gewassen te beïnvloeden. Wie er aan het woord is in zo’n artikel lijkt minder belangrijk te zijn.Onmiddellijk na het lezen van een krantenartikel dat de lof zingt van genetisch gemodificeerde gewassen kijken studenten er positiever tegenaan.

Primair schooltje in Senegal kookt op organisch afvalHet primaire schooltje ‘Les Cajoutiers’ in Warang, een vissersdorp in Senegal, was op zoek naar een alternatieve energiebron om dagelijks warme maaltijden te bereiden voor de leerlingen. De directie klopte daarvoor aan bij de Xios - Hogeschool in Limburg. Tijdens mijn bachelorproef ging ik de verschillende mogelijkheden na en de productie van biogas genoot hierbij de voorkeur. Naast het gevormde gas, wordt ook een vruchtbare reststroom verkregen en worden afvalstromen verwerkt. Biogas wordt verkregen uit de anaerobe vergisting van biomassa.

Snelle detectie van ziekteverwekkende bacteriën op groenten en fruitEten van verse groenten en fruit wordt vandaag de dag meer en meer aangemoedigd. Verse groenten en fruit leveren immers de nodige dosis van onze dagdagelijkse voedingsstoffen. Talrijke studies hebben aangetoond dat je door het eten van groenten en fruit een verlaagd risico hebt op verschillende chronische ziekten zoals zwaarlijvigheid, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. Echter, zoals overal in onze omgeving, zijn bacteriën talrijk aanwezig op groenten en fruit.

Signaaloverdracht tussen zenuwcellen: onderzoek op de rondworm C. elegansHet belang van de vrijlevende rondworm Caenorhabditis elegans in wetenschappelijk onderzoek is niet te onderschatten, zoals blijkt uit de bekroning van zes C. elegans onderzoekers met maar liefst drie Nobelprijzen in de laatste elf jaar. Ook de onderzoeksgroep Functionele Genomics en Proteomics maakt dankbaar gebruik van de unieke eigenschappen van deze worm om meer inzicht te krijgen in de functies van neuropeptiden.

Het reinigen van de bodem met behulp van plantenVeel gebieden zijn vervuild met toxische metalen en oude saneringsmethoden, zoals het afgraven van de vervuilde grond, zijn duur en destructief. Hierdoor is er een nieuwe remediatietechniek ontwikkeld. Fytoextractie maakt gebruik van planten en hun geassocieerde micro-organismen om elementen uit de bodem te extraheren en te transloceren naar de bovengrondse delen van de plant. Dit goedkope proces is vaak traag, maar het toedienen van bepaalde bacteriën kan het proces versnellen.

Het dagelijks gebruik van plastic in onze maatschappij blijft toenemen terwijl deze synthetische polymeren nauwelijks degraderen. Daarom is het belangrijk de problematiek rond plastic zwerfvuil in het marien milieu in kaart te brengen. Zeer actueel zijn de trieste foto’s van door plastic afval verstrikte, verwonde, gestikte of uitgehongerde zeedieren. Dieper onderzoek is echter noodzakelijk om ook de impact van de kleinere plastic partikels zoals microplastics en nanoplastics te kunnen evalueren.

  Het KEERPUNTVanuit deconstructie ben ik een zoeken gestart naar waar stilstand transformeeert richting heropbouw; waar animatie tot stilstand komt en naderhand ‘herageert’. Om dit visueel te doorgronden heb ik getracht biologische processen waar te nemen in microorganismen via beeldmateriaal van o.a. pharmaceutica en het fotografisch observeren via time-lapse. Middels dit complexe thema ontstond, vanuit de destructie van een ‘eenvoudig’ dode eekhoorn; reconstructie.

OOSTENDSE ONDERZOEKERS ZOEKEN EN VINDEN MICROPLASTICS IN DE NOORDZEEZee van plastic op ons bordOOSTENDE - Sinds kort is het Europees Interreg-project MICRO van start gegaan, waarbij de Vlaamse onderzoeksinstelling Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) projectleider is.

Nieuw ontdekte interne CO2 flux beïnvloedt autotrofe bodemrespiratieEcosysteemrespiratie is, na fotosynthese, de grootste terrestrische koolstofflux in bosecosystemen. Deze flux zorgt voor de vrijstelling van 18 keer meer CO2 dan de wereldwijde verbranding van fossiele brandstoffen. Een goede kennis van de verschillende processen en fluxen in de koolstofcyclus is dus noodzakelijk om de impact en feedback tussen klimaatsverandering en ecosystemen correct te kunnen inschatten. Een belangrijk onderdeel van ecosysteemrespiratie is wortelrespiratie.

Synthesis of tetrahydrocarbazoles        In search of new anti-TB chemotherapyDe epidemie raast verderTuberculose (tbc) is terug van nooit weggeweest; in 1993 werd het door de World Health Organisation uitgeroepen tot een globaal noodgeval. Het is nog steeds de op één na dodelijkste infectieziekte (na AIDS), waarbij vooral de jonge laag van de maatschappij getroffen wordt. De bacterie in kwestie, Mycobacterium tuberculosis, is moeilijk uit te roeien wegens het enorme reservoir van mensen met een volhardende, latente tbc infectie (ongeveer 1/3 van de wereldbevolking).

Ons genoom op de vuilnisbeltElk levend wezen heeft zijn eigen blauwdruk, het genoom. Hierin staat alle nodige informatie om een cel te maken, namelijk de genen. Deze beschrijven hoe proteïnen gemaakt worden welke vervolgens hun functie in de cel vervullen. Echter tussen al deze vitale info zit veel non-sense. Maar liefst 80% van ons genoom bestaat uit DNA waarvan we niet weten wat het doet. We noemen het rommel- of junk DNA. Maar waarom is het er? Evolutie dicteert dat eigenschappen verdwijnen als ze niet bijdragen aan de overleving van het organisme.

Op weg naar levensduurverlengingSinds de ontdekking van genen die de levensduur drastisch kunnen verlengen is het verouderingsonderzoek alsmaar populairder geworden.  Men veronderstelt dat levensduurverlenging kan worden verkregen wanneer beschadigde en versleten componenten van de cel worden afgebroken en gerecycleerd via het proces dat autofagie (‘zichzelf eten’) wordt genoemd.  Door deze oude componenten tijdig te vervangen zouden de cellen, en dus ook het lichaam, jong blijven.  Enkele studies op muizen en wormen suggereren dat het autofagieproces betrokken is bij de verlenging van de leve

 AERE is het resultaat van de masterproef productontwikkeling van Robrecht Van Velthoven. Het biedt een totaaloplossing voor de stijgende problematiek rond onze binnenluchtkwaliteit. Deze is vaak tot twee maal meer verontreinigd dan de buitenlucht. AERE is een reeks van installatie-producten die de noden in elke kamer van een gebouw kunnen beantwoorden. Onze huizen en kantoren worden steeds beter geïsoleerd om energie te besparen. Hierdoor gaat de kwaliteit van onze binnenlucht sterk achteruit.

Gentse universiteitsstudenten zeggen ja, maar… tegen ggo’sAl van bij het begin kreeg de commercialisering van de moderne plantenbiotechnologie veel tegenkanting, vooral in Europa.  Er was en er is de angst voor controleverlies,  de onzekerheid over de veiligheid, een gebrek aan vertrouwen in de controleorganen. Maar ook de uitgekiende  anti-ggo-campagnes leidden bij de burger tot een negatieve perceptie rond ggo’s. En ook al mist ze elke wetenschappelijke grond, toch houden ook de politieke overheden er sterk rekening mee.

 Analyse helpt recyclage bacteriën beter te werken in de ruimteBij SCK-CEN (studiecentrum voor kernenergie, Mol) is een nieuwe analyse gebouwd om sneller de resultaten van DNA onderzoek te vergelijken met reeds gekende DNA sequenties. Met behulp van deze nieuwe methode kan het onderzoek nu sneller bepalen of de bacterie Rhodospirillum rubrum geschikt is voor lange bemande ruimtereizen, als deel van het recyclage systeem (MELliSA).De nieuwe analyse is ontwikkeld met het oog op de nieuwe DNA sequencing technologie, de zogenaamde next-generation sequencing technologie.

Fascinerend en penetrerend: schimmels op keversInleidingPaddenstoelen spreken sinds oudsher mensen aan. Allerlei interessante verhalen deden de ronde over deze eigenaardige organismen. Paddenstoelen hebben in de loop van de tijd voor heel wat ongure verhalen en angstwekkende – of lachwekkende? – verzinsels gezorgd. Zo werd van heksenkringen, cirkels van paddenstoelen, gedacht dat zij ontstonden na een rondedans van heksen, al of niet verkleed als katten. De duivel zelve zou huizen in paddenstoelen.