Scriptiebank overzicht

De Koninklijke Vlaamse Schouwburg tijdens de Tweede Wereldoorlog: On-Vlaamsche Lachbarak of kunsttempel aan de Lakenstraat?KVS anno 2005Op woensdag 2 maart 2005 zorgde Vlaams volksvertegenwoordiger Eric Arckens van het Vlaams Belang voor een zware aardbeving, mét naschokken, in het Vlaamse politieke en culturele landschap. Hij gaf in het Vlaams Parlement een opgemerkte toespraak over de Koninklijk Vlaamse Schouwburg, die hij “pseudo-elitair” noemde. Als uitsmijter liet Arckens optekenen dat de subsidiekraan, als het aan hem lag, onherroepelijk zou dichtgedraaid worden.

Voor het Duitse vuurpeloton: executies in bezet België tijdens de Eerste Wereldoorlog: tussen realiteit en mythe“Hoe gaat dat doodschieting toe? En de geest verplaatst zich in het vroege schemeruur. De zon is nog niet opgestaan; het donker celrijtuig, dat u naar de strafplaats voert houdt stil en ge stapt af. Is het van schrik of van koude, dat ge beeft en dat uw kin knakt? Het is ook zoo killig daar aan dien muur, waar ge zijt gereedgesteld. Voor u, in nog twijfelduister is er een wemeling van enkele soldaten, een zwakke flikkering van staal. Het gaat zoo vlug niet toe, als ge denken zoudt.

LOUIS WODON: koninklijk jurist, kabinetschef en adviseur
 
In het najaar van 2001 verscheen het boek Koning en onderkoning, van de hand van de twee Wetstraat-specialisten Gui Polspoel en Pol Van Den Driessche. In hun publicatie lieten de journalisten hun licht schijnen op de figuur van Jacques van Ypersele de Strihou, de kabinetschef van koning Albert II. Zij noemden hem een “onderkoning” en probeerden de invloed van “de man achter de schermen” aan te tonen. Jarenlang werd en wordt gespeculeerd over de rol van kabinetschef van de koning in België.

Wortels van de Spaanse cinema
 
De Spaanse cinema zit in de lift. Namen als Almodóvar en Amenabar maken internationaal furore. Dit huidige succes doet nadenken over de fundamenten van de Spaanse cinematografie. Enkele parallellen springen in het oog.
 
Toen de Spaanse regisseur Pedro Almodóvar in 1999 promotie maakte voor zijn film Carne Tremula, vergeleek hij zijn werk met dat van zijn landgenoot Luis Buñuel, die een halve eeuw voor Almodóvar de Spaanse cinema op de internationale kaart plaatste. “Buñuel was hevig aangetrokken door voeten, vrouwenvoeten.

Het partnerschap EU-Rusland na de uitbreiding van de EU of aarzelend dansen met de Russische beer’
 
De relatie met Rusland is één van de meest actuele thema’s in het Europese Externe Beleid. In de pers, en soms zelfs ook in de vakliteratuur, is het Rusland van na 1991 echter één van de meest vergeten factoren. Momenteel staan we op een tweesprong: enerzijds kunnen de Europese Unie en Rusland naar elkaar toegroeien door economische, culturele en politieke samenwerking.

Waarom moest Tsjechoslowakije splitsen?
 
Tsjechië en Slowakije zijn op 1 mei hand in hand de Europese Unie binnengestapt. Nochtans vonden beide landen het eind 1992 nodig om elkaar na maandenlange onderhandelingen de rug toe te keren. De splitsing was volgens de meeste Tsjechoslowaken absoluut niet noodzakelijk, maar toch besliste een kleine politieke elite dat beide landen vanaf 1 januari 1993 elk hun eigen koers zouden varen. Ruim een decennium later zijn vele vragen nog steeds niet opgelost.

Gerechtigheid is geschied/t?*
Mathieu Vanhaelewyn
 
In september was het exact 60 jaar geleden dat de bevrijders – Britten, Amerikanen, Canadezen of Polen – door de Belgen op bloemen en kussen werden onthaald. De bevolking herademde na vier jaar onder de knoet van de Duitsers en hun medewerkers te hebben geleefd. Maar zoals bij elke oorlog kwam er een nasleep. De bestraffing van de collaboratie met de vijand was tijdens de oorlog voorbereid door de hoge piefen in Londen en menig Belg keek er tijdens de bezetting handenwrijvend naar uit. “Toch krijgen we ze, de moffen!”, knarste Radio België.

 
Een vergelijking van het mededingingsbeleid in de VSA en in Continentaal Europa
(1800-1965)
 
In de tweede helft van de 19de eeuw schoten in de VSA grote bedrijfscombinaties -zoals Rockefellers Standard Oil- als paddestoelen uit de grond. Het laissez-faire kapitalisme -dat die periode domineerde en dat dergelijke grote concentraties aanmoedigde- werd gesteund door een rechterlijke macht die reageerde tegen diegenen die het systeem aanvochten.

De traan van Peter Kihara Young
 
Nairobi, juli 2003. Vanwege mijn statuut als buitenlands ‘onderzoeker’ was ik na vele omzwervingen beland op een kantoor dat ‘Credo’ werd genoemd. Een secretaresse verwelkomde me en liet me plaats nemen op één van de stoeltjes in wat men een wachtzaaltje zou kunnen noemen. Ik kreeg een schamel kopje thee met melk en las wat in een plaatselijke krant. Mutumishi, de eindverantwoordelijke van Credo, met wie ik een gesprek had gepland, zou me daar wel vinden.
 
Niet veel later kwam een oude man binnen en ging naast me zitten.

Werknemersinspraak en sociaal overleg in een netwerkonderneming. Een haalbare kaart of niet?
 
“Ziekenhuispersoneel stemt over ontslagen”. Deze krantenkop is vandaag de dag niet meer weg te denken uit onze kranten. Niet alleen geeft het een indicatie van ons huidig economisch klimaat, het geeft eveneens aan dat werknemers inspraak hebben in het beleid van de onderneming, waar ze tewerkgesteld zijn.
 
Kort na Wereldoorlog II heeft de wetgever twee overlegorganen in het leven geroepen waarin werknemers en werkgevers elkaar kunnen het ontmoeten.

 
Kunst te koop
De Brusselse avant-gardegalerie 1919-1932
 
Lotte De Voeght
 
Op 5 mei 2004 werd bij Sotheby’s in New York Picasso’s Garçon à la pipe uit 1905 geveild tegen een bedrag van 104,2 miljoen dollar (of 85 miljoen euro). Het werd daarmee het duurste schilderij aller tijden. Critici noemen deze recordprijs een ‘culturele obsceniteit’ die een gevolg is van een ‘hysterische markt’.

DE IDENTITEIT VAN DE DUITSTALIGE GEMEENSCHAP
 
België, dat is dat kleine stipje op de wereldkaart, het land van de frieten met mosselen en de frisse pint. Het is dat kleine land met Brussel als hoofdstad, of was het nu omgekeerd? In het beste geval komt ook de tweetaligheid om het hoekje kijken, maar daar blijft het dan meestal ook bij wanneer buitenlanders hun kennis over ons Belgenland ten toon spreiden. Gelukkig doen wij het iets beter en weten we dat België veel meer troeven bezit dan alleen friet en bier en dat we wel degelijk een drietalig land zijn.

Pardon? Een Generaal Pardon?
Uitdagingen van een verzoeningspolitiek onder Filips II (1566-1576)
 
Pardon?
“Pardon? Een generaal pardon?” dacht u waarschijnlijk bij het lezen van een term die nauwelijks nog tot onze actieve woordenschat behoort. Misschien vermoedde u louter intuïtief dat het om één of andere ruime daad van vergeving ging. De zestiende-eeuwse mens had beslist verbaasd opgekeken bij onze taalkundige onwetendheid over de genademaatregel.

De economische perikelen van de jaren twintig en dertig wekken nog steeds een indrukwekkende fascinatie op. De angst voor een herhaling van de Grote Depressie is omnipresent in elke economische groeivertraging of welvaartsafname. De meest voor de hand liggende oorzaak en het symbolische startsein van de Grote Depressie was de beurskrach van Wall Street in 1929. Welke omstandigheden hebben geleid tot deze beurskrach en zijn er nog andere factoren die hebben bijgedragen tot de omvang van de Grote Depressie?

Peter Triest - Woonverkavelingen in Halle Kempen: het belang van het grondbezit in de vorming van het lokale woonlandschap.
 
Het lelijkste land
Renaat Braem riep in 1968 België uit tot het lelijkste land ter wereld. ‘Vanuit het vliegtuig beschouwd komt het over als een door een krankzinnige bijeengenaaide lappendeken, met daarop door een woest geworden reus, de inhoud van hele bazars blokkendozen rondgestrooid, met verachting neergesmeten’, zo schreef hij.
Na de tweede wereldoorlog veranderde Vlaanderen inderdaad onherkenbaar van aanzien.

Carnaval is een periode van totale permissiviteit, van alles mag en niets moet, een periode van vermommingen, maskers, feestgewoel en uitingen van lichamelijke losbandigheid als drankzucht, gulzigheid, openbare seksuele beleving en de subsequente vrije loop van de respectieve lichaamsexcreties – een periode dus van het doorbreken van taboes. Zij sleurde en sleurt nog iedere keer weer vele gretigen mee in haar roes: bachanten, middeleeuwse vastenavondvierders of deelnemers aan het carnaval in Rio of Aalst.

Inne Olders                              Het presidentschap van Milosevic                                2002-2003
 
Milosevic verdediger van zijn eigen machten en rechten …
 
In deze tijd van George W. Bush en Silvio Berlusconi is de vraag naar hoeveel macht een president kan en mag beschikken brandend actueel. In hoeverre mag en kan het dat men de grondwet aanpast of nieuwe wetten stemt in het voordeel van een gewiekste zakenman en regeringsleider? Europa kijkt toe. We hebben al eerder toegekeken en weliswaar met grote gevolgen.

De economieën van Tsjechië en Slowakije: Een vergelijking
 
Een historische terugblik
Tsjechië telde van oudsher drie miljoen etnische Duitsers en behoorde economisch en cultureel eeuwenlang tot de Duits-Oostenrijkse invloedssfeer. Het land was technologisch sterk ontwikkeld en werd in 1948 geïsoleerd van zijn traditionele handelspartners door het ‘ijzeren gordijn’.
Slowakije leefde tot 1918 onder de hegemonie van Hongarije binnen de eenheid Oostenrijk-Hongarije. Het land was eerder een landbouwgebied.

Amerika, imperialist van de 20ste eeuw
 
BRUGGE – De Amerikaanse president Bush vroeg het Congres begin oktober 2003 om 87 miljard dollar voor de strijd tegen het terrorisme in Afghanistan en Irak. Het leiderschap van George Bush vertoont gelijkenissen met het conservatieve optreden van zijn voorgangers in de jaren zestig.
 
De VS verwierven na de Tweede Wereldoorlog de macht over West-Europa en het Midden-Oosten. Er stond de VS op weg naar haar absolute alleenheerschappij slechts één land in de weg, de communistische Sovjetunie.

HET WIELERFLAMINGANTISME ONDER DE LOEP: NATIONALISME IN KLIKPEDALENVlaggende sportnatiesDe hete sportzomer van 2004 werd begin juli op gang getrokken door de 91ste editie van de Ronde van Frankrijk. Het Tourcircus raasde toen vier dagen lang over Belgisch grondgebied. Of beter: over Waalse bodem. Renners en volgers zullen het alvast geweten hebben met de maar liefst 22000 Waalse vlaggen die toen het parcours (ont)sierden. Het massaal uitdelen van hanenvlaggen was een initiatief van de Waalse minister-president Jean-Claude Van Cauwenberghe.

 
De genetica is een tak van de wetenschap die volop in de belangstelling staat. Hoewel we het begin ervan kunnen situeren in de 19de eeuw bij Mendel, heeft ze haar hedendaagse uitzicht te danken aan een aantal ontdekkingen uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Een van de belangrijkste ontdekkingen, was het vaststellen van de ruimtelijke structuur van het DNA door Watson en Crick.
 
De genetica van voor de tweede wereldoorlog wordt vooral geassocieerd met de oude eugenetica. Deze steunde op het principe van natuurlijke selectie, voor het eerst geformuleerd door Charles Darwin.

Van den Berghe-Pauvers.
 
Van hout tot meubel, twee generaties moderne vormgeving vertelt het verhaal van de meubelfabriek Van den Berghe-Pauvers, die reeds sinds 1907 in de Meibloemstraat te Gent gevestigd is. Nog steeds is het bedrijf in handen van de familie Van den Berghe, die achttiende-eeuwse wortels in de houtsector heeft.
Na een aantal jaren te hebben samengewerkt met zijn broer Florimond, stichtte Désiré Van den Berghe, de grootvader van de huidige leidinggevende generatie, in 1920 samen met zijn echtgenote de meubelfabriek Van den Berghe-Pauvers.

De belofte van het land
Joods messianisme bemoeilijkt de kans op vrede in het Midden-Oosten
 
Het is ondertussen alweer 35 jaar geleden dat Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook en de Golanhoogten voor het eerst bezette. Voor verscheidene redenen, vooral strategische, weigert Israël er ook maar een duimbreed van te lossen. Maar de gewichtigste reden voor de joodse verbondenheid met de Westoever is van religieuze aard.
Al sinds 1967 ijvert de organisatie Gush Emunim voor een joodse soevereiniteit op de Westelijke Jordaanoever.

“Geboren onder X”: het fenomeen van anonieme kinderafstand





Reeds van oudsher ontdoen vrouwen, uit alle sociale lagen van de bevolking, zich van hun (ongewenste) baby’s. Dit uitte zich tot op het einde van de Middeleeuwen voornamelijk in de vorm van het te vondeling leggen van pasgeborenen, kindermoord, of het wegschenken van baby’s aan kloosters. Het zal duren tot de Renaissanceperiode vooraleer men overgaat tot het uitbouwen van degelijke opvangmogelijkheden van vondelingen. Toch zal de overheid zich pas in de 18e eeuw daadwerkelijk ontfermen over deze verlaten kinderen.

Met de moedermelk ingezogen of met de paplepel ingegeven.
 
Een onderzoek naar de houding tegenover borstvoeding in België tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw.
 
                                                                        Jachowicz Anneleen
 
Vandaag wordt vanop verschillende niveaus geijverd om moeders aan te zetten tot het geven van borstvoeding. Niet alleen komen sinds het einde van de jaren ‘80 de verenigingen ter bevordering van borstvoeding als paddestoelen uit de grond, ook de overheid draagt steeds vaker haar steentje bij.

Naast de kracht van de verbeelding verwijst de befaamde historicus Johan Huizinga naar wat hij noemt de historische sensatie. “Een of ander historisch detail uit een schilderij, een prent of zelfs een fragment uit een geschreven bron, kan plots, zegt hij, een gevoel van onmiddellijk contact met het verleden geven, een sensatie even diep als het zuiverste kunstgenot, een (lach niet) bijna extatische gewaarwording van niet meer mijzelf te wezen, van over te vloeien in de wereld buiten mij, de aanraking met het wezen der dingen, het beleven der Waarheid door de Historie”.

“Zij die verloren zijn, zullen niet vergeten worden”
Het joodse kind van de rekening na 1945.1
 
Juni 1953. Een open brief aan Kardinaal Van Roey.
“Eminentie,  dit proces van die twee Joodse weesjes die in het klooster van het H. H. achtergehouden worden, wie men een godsdienst opdringen wil die niet de hunne is, dit alles heeft me diep bedroefd. En het heeft mij vooral bedroefd, Eminentie, omdat indien U niet ingrijpt, dan deze heerlijke bladzijden uit de roemrijke geschiedenis van de Belgische katholieken, gevaar zullen lopen om overschaduwd te worden.

Staatsvijand nr. 1: De coloradokever
 
In 1824 vertrok de insectenkundige Thomas Say in opdracht van de Amerikaanse overheid op een wetenschappelijke expeditie. Het doel van de expeditie was de Rocky Mountains te verkennen. Hij ontdekte er, naast vele andere zaken, een geel kevertje met tien zwarte strepen. Het kevertje met zijn onschuldig voorkomen kreeg de wetenschappelijke naam Leptinotarsa Decemlineata (Say).

Vanop de zijlijn. Zes maanden en drie woordenboeken. Dat had hij nodig om zich door Jip en Janneke van Annie M.G. Schmidt te worstelen. Toen hij het boek uithad, klopte hij met een grote ruiker bloemen bij haar aan: "Dag mevrouw! Ik ben Kader Abdolah." Wie? "Niemand, eigenlijk een schrijver op de vlucht." De geestelijke moeder van Nederlands twee bekendste kleuters had hem het mooiste geschenk gegeven dat hij zich kon dromen.