Scriptiebank overzicht

Zie bijlage

Niké Vanderpoorten
First Class Seat to Modernity
In de eerste decennia na de tweede wereldoorlog was meubeldesign een belangrijke vertolker van de hernieuwde politieke en sociaaleconomische kracht van de Verenigde Staten. Design toonde de levensstandaard en de nieuwe technische knowhow van Amerika aan de wereld. Het was een uithangbord van The American Way of Life.
De meubelconcerns Knoll International en Herman Miller waren belangrijke protagonisten bij de verkoop van The American Dream.

Hoe overleeft een bedrijf de war for talent? Het jaar 2009 wordt overschaduwd door de economische crisis. Wat 2010 zal brengen, is nog koffiedik kijken. Eén zaak staat echter als een paal boven water; bedrijven zullen creatief moeten zijn om hun beste werknemers in huis te houden. Vanaf volgend jaar doet er zich immers een nieuw fenomeen voor in het bedrijfsleven: de war for talent.

 
Tijdens de piek van de walvisjachtindustrie (ongeveer tussen 1930 en 1965) werd een gemiddelde van 30.000 walvissen per jaar gedood voor gevarieerde doeleinden. Als gevolg van deze exploitatie werden verschillende walvissoorten met uitsterven bedreigd.
Maatschappelijke aandacht voor bedreigde walvissenpopulaties is nooit groter geweest dan in de jaren '70 van de vorige eeuw. 'Save the Whales' is een slogan die rond deze tijd ontstaan is, en non-gouvernementele organisaties (NGO's) zoals Greenpeace en WWF verworven hierdoor hun bekendheid.

Gevaarlijke paradijzen
Over de utopie en de dystopie in Nederlandstalige literatuur
 
De wekker gaat af. Het zoemende geluid van de muggen zindert nog na. Slaperig en langzaam strompel je uit bed. Ontbijten. Post uithalen: rekeningen! Koffie opdrinken, want het is al laat. Douchen. Snel! Aankleden en vertrekken. Sneller! File… te laat! STRESS!
 
Dromen we niet allemaal van een ideale wereld? Een plaats zonder stress, armoede of oorlog? Een veilig eiland waar we onbeperkt van het leven kunnen genieten?
Utopische literatuur fantaseert over die ideale wereld.

 
MY ONLY FRIEND, THE END
 
 
Dit jaar bestaat de NAVO precies 60 jaar. Sinds de oprichting in 1949 heeft het militair bondgenootschap een rol gespeeld in verschillende internationale conflicten. De belangrijkste pijler binnen de alliantie zijn altijd al de Verenigde Staten van Amerika geweest. De overige lidstaten hebben de Amerikaanse beslissingen echter zelden blindelings gevolgd. Dat was ook zo tijdens de rakettenkwestie van de jaren 1980.

 
De Bondt Bart
 
 
’t Was alsof de Hel al hare verdoemden over Baesrode had uitgebraakt!
Een halve eeuw dorpsleven en strijd: Baasrode 1870-1918.
 
Wie vandaag Baasrode bezoekt, voelt zich wat onwennig. De oever van het Scheldedorp ligt nog steeds bezaaid met de oude, vaak in ruïne staande industriecomplexen, als littekens uit een lang vervlogen verleden. De grote herenhuizen in de dorpskom liggen er verouderd en troosteloos bij. Baasrode lijkt de afgelopen decennia ten prooi gevallen aan een algemene verwaarlozing.

             
 
De vroegmoderne media: bronnen van angst?
 Brekend nieuws: “Bewezen: computerspelletjes roepen agressie op bij jongeren!” Deze stelling kan ik hier niet funderen, noch wens ik dit te doen, maar het zou wel eens een krantenkop uit de krant van morgen kunnen zijn. Nochtans zou in diezelfde krant morgen evengoed een artikel kunnen verschijnen over het feit dat wetenschappelijk onderzoek geen uitsluitsel kan geven over het verband tussen computergames en agressie bij jongeren.

Het effect van de woonsituatie op de doodsattitudes van bejaarden
Soms wandel ik er voorbij en zie ze zitten. Ouderen voor het raam, voor de tv of achter een tas thee, voor zich uitstarend. Ik kan het me maar moeilijk voorstellen dat ik later in een bejaardentehuis mijn leven uitleef. Nochtans is de kans groot. Waar vroeger familieleden de zorg voor ouderen op zich namen, staat nu de samenleving in voor hun opvang. De oorzaken hiervoor zijn dat het gezin kleiner is, er steeds meer vrouwen participeren op de arbeidsmarkt, mensen verder uit elkaar wonen en de levensverwachting is toegenomen.

Archeologie van een denkbeeldig bouwwerk: Paul Otlets wereldstadutopie



Een alternatief voor het Atomium
Als een paal boven water staat het Atomium te blinken op de Heizel. Een bouwwerk is een onweerlegbaar feit, dat weinig discussie duldt. Onwrikbaar bezet het Atomium niet alleen de fysieke ruimte, maar ook de mentale ruimte van ons collectief nationaal geheugen. Men zou bijna vergeten dat het ook anders had kunnen lopen. Bijna.
In 1958 was immers niet iedereen tevreden met de plannen voor de wereldtentoonstelling. Le Corbusier had het bijvoorbeeld liever anders gezien.

Het failliet van een generatie, geknipt en geplakt
Montagetechnieken in het oeuvre van een vergeten, Antwerpse auteur.
 
Omdat hij-gij-wij allen, indien we ten minste eerlijk willen zijn, geen betekenis kunnen geven uit vrees in’t een of ander asiel voor hersenverminkten te worden opgesloten.
We zijn kinderen van onze tijd, dus intellektuele lafaards[1].
 
Dit citaat uit Baltazar Krull’s hart zingt maneschijn (1933), één van de twee romans van de Antwerpse auteur Kurt Köhler (1907 – 1945), geeft de crisis weer van de generatie jongeren die opgroeiden tijdens en na de Eerste Wereldoorlog.

Schaamrood. De ervaring van menstruatie bij katholieke Vlaamse vrouwen (1920-1960)
 
In hoeverre was de kennis van menstruatie in medische kringen een weerklank van die bij Vlaamse meisjes en vrouwen? De kennis van artsen is doorheen de eeuwen geëvolueerd. Grieken gaven menstruatie bijvoorbeeld hetzelfde statuut als het hebben van een bloedneus. Pas in de negentiende eeuw werd het verband tussen menstruatie en vruchtbaarheid duidelijk. Ondanks die evolutie bleven niet-medische verklaringen voor menstruatie weerklinken doorheen de eeuwen.

De illusie van objectiviteit
 
Wanneer we een krant openslaan of de televisie aanzetten om het journaal te bekijken, verwachten we dat de informatie die we voorgeschoteld krijgen, neutraal en waarheidsgetrouw weergegeven wordt. We gaan ervan uit dat de media ons op een objectieve manier informeren over de gebeurtenissen in onze maatschappij. Maar is het niet naïef om onze mening te baseren op datgene wat de media ons influisteren?

Shylock, Shakespeares ‘hondse Jood’, in Vlaanderen
 
Hondse, duivelse en vuile Joden komen niet enkel voor in Mein Kampf, ook de wellicht meest bejubelde en gelauwerde auteur aller tijden schreef erover: William Shakespeare. We hebben het over Shylock, een Joods personage uit The Merchant of Venice. Hoe heeft Shakespeare hem neergeschreven, hoe werd hij op Vlaamse podia geïnterpreteerd en wat zegt dat alles over het theater in Vlaanderen?
 
De koopman van Venetië doet ongetwijfeld een belletje rinkelen.

Geloof onder vuur? Sint-Sixtus: een abdij en haar bewoners tijdens de Eerste Wereldoorlog in onbezet België

Op 13 september 1914 trokken een driehonderdtal Duitse uhlanen ofte verkenners te paard voorbij Westvleteren. Een wegwijzer met daarop ‘Sint-Sixtusabdij’ deed hen even halt houden. Maar na raadpleging van hun stafkaarten en de conclusie ‘het staat er niet op’, besloten ze de weg die het bordje gebood in te slaan toch maar links te laten liggen.

Tussen trots en ontnuchtering: Mijn Duitse grootvader en het Derde Rijk-
 
Vergeten is dodelijk
Het is opmerkelijk hoezeer jong en oud nog steeds gefascineerd is door oorlogen. Vanwaar die fascinatie blijft komen, is moeilijk te verklaren. We constateren enkel een blijvende aandacht voor de Tweede Wereldoorlog, in het bijzonder voor Adolf Hitler. De impact van Hitlers daden, met de Holocaust op de eerste plaats, was immers enorm. Toch kunnen we deze belangstelling alleen maar positief onthalen. Iedereen moet weten wat een oorlog teweegbrengt.

Lichaam en dans: mag er wat patina op het instrument?
 
Onze westerse cultuur wordt sinds Plato en Augustinus gekenmerkt door een tweespalt tussen lichaam en geest waarin het lichamelijke steevast het onderspit moest delven. Interessant voer voor onderzoekers is hoe de aandacht voor het lichaam in de laatste decennia overhelde naar een lichaamsfascisme opgelegd door reclame en commercie. Pogingen om modellen met een te lage BMI van de catwalk te weren worden steevast onderuit gehaald. Anderzijds bezwijkt een deel van de bevolking onder overgewicht.

Modehuis Roeis: een bloeiend haute couturehuis tijdens het Interbellum
 
In de korte en woelige periode tussen de twee wereldoorlogen kenden de economische, politieke, sociale en culturele gebeurtenissen een vrijwel directe impact op de mode. Er heerste een wederzijdse beïnvloeding tussen kunst en mode. Dit geldt zowel voor de illustraties in mode tijdschriften als voor modeontwerpen zelf. Ook voor de vrouw veranderde er veel in de jaren ’20 en ’30 en dat liet zich weerspiegelen in haar garderobe.

 
In de schaduw van de Tweede Wereldoorlog vond in Oost-Centraal-Europa een tragedie plaats, die in het westen nauwelijks bekendheid geniet. In 1943-1944 vochten Polen en Oekraïners een oorlog uit in Volhynië en (Oost-)Galicië (in het huidige West-Oekraïne). Het was echter geen oorlog van 'heldhaftige' veldslagen tussen partizanen van beide naties, maar van slachtpartijen onder de burgerbevolking. Poolse en Oekraïense partizanen brandden elkaars dorpen plat en vermoordden de inwoners op een beestachtige manier.

Het ‘Nieuwe Denken’ in het Chinese buitenlandse beleid? – Thijs Van de Graaf
 
De metamorfose die de Chinese samenleving de voorbije halve eeuw heeft ondergaan, is indrukwekkend. Van een communistische heilstaat waarin roerganger Mao iedereen een ‘ijzeren rijstkom’ garandeerde, is het land uitgegroeid tot het grootste neokapitalistische Wirtschaftswunder uit de moderne geschiedenis. Voor het eerst sinds de jaren vijftig, wanneer de Rode Boekjes in het westers straatbeeld opdoken, spreekt de Volksrepubliek vandaag weer écht tot de populaire verbeelding.

Architectuur = Literatuur
Mogelijkheden en verhalen
Christophe van Gerrewey
Architectuur lijkt, onder meer in de Vlaamse culturele wereld, steeds belangrijker te worden. De aandacht die eraan gegeven wordt in dagbladen, weekendbijlagen, magazines en televisieprogramma’s wordt steeds groter. Iedereen kan stilaan meepraten over de bezigheid, en de aanwezigheid, die zich architectuur laat noemen.

TARANTINO’S DOODDOENERS Bjorn Gabriëls
 
Sinds zijn debuut Reservoir Dogs uit 1992 is regisseur Quentin Tarantino er in geslaagd een eigen stekje op te eisen bij critici, media en fans. De mix van verbaal en fysiek geweld, zijn aandacht voor structuur en de combinatie van verschillende uiteenlopende stijlen hebben geleid tot het adjectief ‘Tarantinesk’. De verscheidenheid aan stijlen haalt Tarantino uit zijn uitgebreide filmgeheugen opgebouwd rond exploitation-films, westerns, horrorflicks en misdaadfilms.

ANDREAS FAES, Hedendaags anarchisme in Nederland en Vlaanderen (1933-2000),
Gent, Vakgroep Nieuwste Geschiedenis, 2004-2005, 225 p.
 
Anarchisme, kwelgeest van het verleden?
 
‘Anarchisme is terrorisme en anarchisten zijn ongewassen en werkschuwe marginalen die hun zelfhaat uitwerken op de gemeenschap.’ Dergelijke uitlatingen zijn schering en inslag geworden wanneer het over het anarchisme gaat als beweging.

EMMERY (Rien), Un carlisme à la belge? De rol van Prins-Regent Karel en zijn entourage in het verloop van de Koningskwestie (1940-1950), Gent, UGent, 2005, 402 p.
 
Synopsis
 
Weet je, er is in ons land een lange literatuurlijst over de koningskwestie. En wat stellen we vast? De naslagwerken die bij een groot publiek de basis vormen voor hun kennis over de kwestie zijn doorgaans die waarin de grootste bullshit staat. Exact twee jaar geleden liet professor emeritus Herman Balthazar in een kranteninteriew dit provocerende citaat optekenen.

Voor het Duitse vuurpeloton: executies in bezet België tijdens de Eerste Wereldoorlog: tussen realiteit en mythe“Hoe gaat dat doodschieting toe? En de geest verplaatst zich in het vroege schemeruur. De zon is nog niet opgestaan; het donker celrijtuig, dat u naar de strafplaats voert houdt stil en ge stapt af. Is het van schrik of van koude, dat ge beeft en dat uw kin knakt? Het is ook zoo killig daar aan dien muur, waar ge zijt gereedgesteld. Voor u, in nog twijfelduister is er een wemeling van enkele soldaten, een zwakke flikkering van staal. Het gaat zoo vlug niet toe, als ge denken zoudt.

LOUIS WODON: koninklijk jurist, kabinetschef en adviseur
 
In het najaar van 2001 verscheen het boek Koning en onderkoning, van de hand van de twee Wetstraat-specialisten Gui Polspoel en Pol Van Den Driessche. In hun publicatie lieten de journalisten hun licht schijnen op de figuur van Jacques van Ypersele de Strihou, de kabinetschef van koning Albert II. Zij noemden hem een “onderkoning” en probeerden de invloed van “de man achter de schermen” aan te tonen. Jarenlang werd en wordt gespeculeerd over de rol van kabinetschef van de koning in België.

Wortels van de Spaanse cinema
 
De Spaanse cinema zit in de lift. Namen als Almodóvar en Amenabar maken internationaal furore. Dit huidige succes doet nadenken over de fundamenten van de Spaanse cinematografie. Enkele parallellen springen in het oog.
 
Toen de Spaanse regisseur Pedro Almodóvar in 1999 promotie maakte voor zijn film Carne Tremula, vergeleek hij zijn werk met dat van zijn landgenoot Luis Buñuel, die een halve eeuw voor Almodóvar de Spaanse cinema op de internationale kaart plaatste. “Buñuel was hevig aangetrokken door voeten, vrouwenvoeten.

Het partnerschap EU-Rusland na de uitbreiding van de EU of aarzelend dansen met de Russische beer’
 
De relatie met Rusland is één van de meest actuele thema’s in het Europese Externe Beleid. In de pers, en soms zelfs ook in de vakliteratuur, is het Rusland van na 1991 echter één van de meest vergeten factoren. Momenteel staan we op een tweesprong: enerzijds kunnen de Europese Unie en Rusland naar elkaar toegroeien door economische, culturele en politieke samenwerking.

Waarom moest Tsjechoslowakije splitsen?
 
Tsjechië en Slowakije zijn op 1 mei hand in hand de Europese Unie binnengestapt. Nochtans vonden beide landen het eind 1992 nodig om elkaar na maandenlange onderhandelingen de rug toe te keren. De splitsing was volgens de meeste Tsjechoslowaken absoluut niet noodzakelijk, maar toch besliste een kleine politieke elite dat beide landen vanaf 1 januari 1993 elk hun eigen koers zouden varen. Ruim een decennium later zijn vele vragen nog steeds niet opgelost.