Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? De financieringsproblematiek voor Vlaamse starters blootgelegd

Tahnee

Claeys

MODEONTWERPERS EN FINANCIERING: EEN MOEILIJK HUWELIJK?

De financieringsproblematiek voor Vlaamse starters blootgelegd

No money no fashion?

“Modeontwerper zijn betekent niet alleen ontwerpen.” (Katrien Van Hecke, 2012)

Je bent jong en je wil wat. Toch? Een eigen label opstarten bijvoorbeeld. Voor startende modeontwerpers is het een droom om ooit op het internationale toneel te verschijnen en het succes te evenaren van een Walter Van Beirendonck, een Dries Van Noten, een Olivier Theyskens, en noem maar op. Talent? Dat hebben de jonge modeontwerpers op de schoolbanken reeds bewezen. Ideeën? Die hebben ze in overvloed! Jammer genoeg is creativiteit alleen onvoldoende. Voor startende modeontwerpers is één van de grootste uitdagingen het bekomen van voldoende financiële steun.

“In de modesector wordt alles teruggebracht naar de keiharde wetten van het kapitalisme: ook al is er een overvloed aan creativiteit aanwezig, geld en commercieel denken zijn onontbeerlijk.” (Bob Van Opstal, 2011) Een jonge ontwerper barst van de creativiteit en innovatieve ideeën. Men is klaar om de arbeidsmarkt te betreden en mee dromen te verkopen. Een doorgedreven ambitie en een onuitputtelijke passie voor mode zijn echter niet voldoende om als volwaardig label toe te treden tot de harde wereld van de high fashion. Om tot een succesvol recept te komen zijn er nog talrijke andere ingrediënten vereist, met name geld, managementvaardigheden, organisatorische capaciteiten en een goed team. Maar waarom blijkt het vandaag de dag zo moeilijk voor jonge ontwerpers om zich te profileren? Zijn creativiteit en economie dan inderdaad zo onverzoenbaar, als incompatibele partners, een huwelijk gedoemd om te mislukken? De scriptie buigt zich over deze vraagstelling en werpt een blik achter de schermen op het financieringsvraagstuk voor Vlaamse starters.

Om hierop een gefundeerd antwoord te bieden is het nodig om het financieringsvraagstuk uiteen te trekken in vraag- en aanbodzijde. Ook inzicht verkrijgen in hoe de creatieve waardeketen eruit ziet en wat de typische kostenstructuur van een startende ontwerper is zijn belangrijke componenten. Daarnaast moet ook de vraag gesteld worden of starters voldoende toegang hebben tot kapitaal en welke oplossingen bedacht kunnen worden om de financieringsproblematiek voor starters te vereenvoudigen. Een hele boterham dus. Voor de eerste maal in de literatuur omtrent professionalisering van KMO’s in de creatieve industrieën worden bovenstaande thema’s voor Vlaanderen samen onderzocht en gebundeld tot één geheel. Vanuit een nieuwe en frissere invalshoek wordt de focus verlegd van de ‘WAT-vraag’ naar de ‘HOE-‘ en de ‘WAAROM-vraag’.

Aan de kant van de vraagzijde situeren de problemen zich voornamelijk bij de dominante logica van modeontwerpers: mode en design zijn creatieve en symbolische aangelegenheden waar de nadruk te hard op emoties ligt dan wel op het rationele. Een zelfstandige ontwerper staat niet enkel in voor het design van zijn/haar collectie, maar moet tegelijkertijd de eigen zaak leiden. Ontwerpers zijn echter vaak niet ‘business minded’ ingesteld noch beschikken ze over de nodige managementvaardigheden en economische achtergrond om een goed businessplan te schrijven. Dit aanzienlijk gebrek aan professionalisering en ondernemerszin vormt op zijn beurt een indirecte barrière voor het bekomen van startkapitaal. Daarnaast staan ontwerpers zeer weigerachtig tegenover aandeelhouders in de Raad van Bestuur of eender welke andere vorm van samenwerking met externe partijen. Ze willen namelijk niet beperkt worden in hun vrijheid of creativiteit.

Een ander belangrijk element dat aan de vraagzijde een rol speelt is de alombekende ‘tweeseizoenencyclus’ van zomer en winter. Ieder jaar zijn ontwerpers volop in de weer met de uitwerking van een zomer- én een wintercollectie, al dan niet voor mannen en/of vrouwen. Vanuit het standpunt van de ontwerper zorgt dit systeem van twee seizoenen voor een grote tijdskloof tussen enerzijds de ontwerpfase waar aanzienlijke kosten en investeringen gemaakt worden en anderzijds de verkoopfase waarin opbrengsten geïnd kunnen worden. Deze tijdskloof kan variëren van zes maanden tot zelfs één jaar, wat een hoge mate van prefinanciering vereist.

Aan de aanbodzijde hebben de problemen dan weer voornamelijk te maken met een gebrekkig aanbod dat onvoldoende formules bevat die aangepast zijn aan de specifieke noden en behoeften van ontwerpers. Vaak heeft een starter nog niet voldoende eigen financiële middelen om de opstart volledig te (pre)financieren, wat betekent dat men zich moet wenden tot externe partijen. Deze externe partijen kunnen gaan van familie en vrienden, tot financiële instellingen als banken, overheidsinitiatieven en syndicaten van venture capitalists. In ruil voor hun financiële steun, eisen deze partijen echter strenge voorwaarden als hoge rentevoeten, kortere terugbetalingstermijnen, gedetailleerde businessplannen met sterke lange termijnvisies, een deel van het bedrijf onder de vorm van aandelen, voldoende zekerheden en waarborgen. Dit zijn echter vereisten waar jonge starters het zeer moeilijk mee hebben om aan te voldoen.

Daarnaast wordt er onvoldoende over de verschillende mogelijkheden gecommuniceerd waardoor jonge ontwerpers vaak niet op de hoogte zijn van het beschikbare aanbod en zo kansen en opportuniteiten mislopen.

Conclusie? Als we bovenstaande vaststellingen samen leggen kunnen we een duidelijke kloof tussen vraag en aanbod waarnemen. Dit gebrek aan evenwicht draagt bij tot de complexiteit van het financieringsvraagstuk. Het schept de nood om op zoek te gaan naar creatieve oplossingen die de balans kunnen herstellen.

Algemeen kunnen we besluiten dat het financieringsvraagstuk voor startende modeontwerpers een zeer complex gegeven is. Naar de toekomst toe vereist het de nodige aandacht indien Vlaanderen op lange termijn haar modetroef wenst te behouden. Dit wordt nogmaals bevestigd daar recentelijk meerdere gevestigde waarden die Vlaanderen mee op de internationale ‘modekaart’ hebben gezet de boeken hebben moeten neerleggen. Met de kennis die in deze thesis werd opgedaan werd getracht om een basis te leggen voor verder onderzoek in het domein van creatieve oplossingen voor de financieringsproblematiek. Dus: startende modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Jazeker! Gedoemd om te mislukken? Niet zozeer. Maar er is vanuit de sector nog serieus wat werk aan de winkel.

Bibliografie

Agentschap Ondernemen. (2010). Een handige wegwijzer in Intellectuele Eigendomsrechten. Geraadpleegd op 13/05/2012 uit http://www.agentschapondernemen.be/artikel/bescherm-uw-intellectuele-ei…

Agentschap Ondernemen. (2011). Hoe kan de overheid uw financiering gemakkelijker maken?. Geraadpleegd op 11/04/2012 uit http://ao-prod.dataflow.be/pagina/financiering

Agentschap Ondernemen. (2009). Risicokapitaal – Overzicht van de risicokapitaalverschaffers actief in Vlaanderen. Geraadpleegd op 10/04/2012 uit http://publicaties.vlaanderen.be/docfolder/14403/Risicokapitaal%202009…

Ainamo, A., Djelic, M.-L. (1999). The Coevolution of New Organizational Forms in the Fashion Industry: A Historical and Comparative Study of France, Italy and the United States. Organization Science, 10 (5), 622-637.

Auguste Orts. (s.d). About: Aguste Orts. Geraadpleegd op 19/05/2012 uit http://www.augusteorts.be/about

BAN. (2010). BAN Vlaanderen vzw – Het platform waar kapitaalzoekende ondernemers en privé-investeerders elkaar vinden. Geraadpleegd op 4/4/2012 uit http://start121.files.wordpress.com/2010/11/bizidee_presentation_regina…

BAN Vlaanderen. (2012). Ondernemingsfase. Geraadpleegd op 21/04/2012 uit http://www.combifin.be/Zaaifase/14274/combifin

Board of Innovation. (s.d). Digital Business Model Templates. Geraadpleegd op 12/03/2012 uit http://www.boardofinnovation.com/digital-templates/

Brouns, J., De Wolf, E. (2012). Vijf scenario’s voor de mode – Fashion forward. Knack Weekend, 8, 114-122.

Camelot. (s.d). Antikraak: hoe werkt het?. Geraadpleegd op 5/05/2012 uit http://be-nl.cameloteurope.com/517/1/antikraak-hoe-werkt-het/antikraak-…

Chapelle, A. (2010). Tussen dromen en realiteit (Ongepubliceerde presentatie). Universiteit Antwerpen, België.

Claeys, T. (2010). Belgian Fashion Industry (Ongepubliceerd sectorrapport). Universiteit Antwerpen, België.

Clincke, L. (2011). Anna Heylen: visie op oude ambachten. Feeling City Antwerpen, 1, 22-23.

Comeos. (2012). Fashion: een zichtbare sector. Geraadpleegd op 5/04/2012 uit http://www.comeos.be/menu.asp?id=7539&lng=nl

Creamoda (2010a). Belgian Designer Partners. Geraadpleegd uit http://www.creamoda.be/uploads/documentenbank/15bca31ef83dbf6a1da87dcca…

Creamoda (2010b). Belgian Fashion (Ongepubliceerde sectorpresentatie). Creamoda, België.

Crowdfund Company. (2009). Wat is crowdfunding?. Geraadpleegd op 19/05/2012 uit http://www.crowdfundcompany.com/index.html

De Moor, M. (2011). Daarom is Prada duurder dan Zara. Feeling, 9, 138-140.

Denolf, W. (2012). 60 jaar Jean Paul Gaultier – Zelfs het eten op je bord is mode. Knack Weekend, 18, 32-35.

De Voldere, I., Debruyne, M., Maenhout, T. (2007). Fashionate about creativity (Onderzoeksrapport). Flanders DC – Vlerick Leuven Gent Management School, België.

De Winkelhaak. (s.d). Bedrijvencentrum: onze diensten. Geraadpleegd op 20/05/2012 uit http://www.winkelhaak.be/sitepages/#/bedrijvencentrum/onze-diensten

De Wit, B., Meyer, R. (2010). Strategy synthesis: Resolving strategy paradoxes to create competitive advantage. Hampshire: Cengage Learning EMEA

De Wolf, E. (2011a). Belgen in de woestijn. Knack Weekend, 9, 83-84.

De Wolf, E. (2011b). Spel zonder seizoenen. Knack Weekend, 45, 47-48.

Duval, S. (2011). Kritische massa – Crowdsourcing en crowdfunding als het businessmodel van de toekomst?. Kwintessens Mode – Vlaams Tijdschrift voor Vormgeving en Mode, 20 (4), 19-22.

Encyclo. (s.d). Incubatiecentrum. Geraadpleegd op 20/05/2012 uit http://www.encyclo.nl/begrip/Incubatiecentrum

Engelen, P.J., Laveren, E., Limère, A., Vandemaele, S. (2009). Handboek Financieel Beheer. Antwerpen – Oxford: Intersentia

Europese Commissie. (2010). Groenboek – Het potentieel van culturele en creatieve industrieën vrijmaken. Geraadpleegd op 12/04/2012 uit http://ec.europa.eu/culture/documents/greenpaper_creative_industries_nl…

Europese Commissie. (2005). The new SME definition: User’s guide and model declaration. Geraadpleegd op 21/04/2012 uit http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/files/sme_definition/sme_us…

FFI. (2012). Over FFI: missie, team & begeleiding. Geraadpleegd op 4/03/2012 uit http://www.ffi.be/nl/over-flanders-fashion-insitute#block-10

FFI. (s.d). Startersgids. Geraadpleegd op 4/4/2012 uit http://www.ffi.be/sites/all/themes/ffi/pdf/startersgids_ffi.pdf

Guiette, A., Schramme, A., Vandenbempt, K. (2010). Creatieve industrieën in Vlaanderen anno 2010: een voorstudie (Onderzoeksrapport). Flanders DC – Antwerp Management School Kenniscentrum, België.

Guiette, A., Jacobs, S., Schramme, A., Vandenbempt, K. (2011a). Creatieve Industrieën in Vlaanderen: Mapping en bedrijfseconomische analyse (Onderzoeksrapport). Flanders DC – Antwerp Management School Kenniscentrum, België.

Guiette, A., Jacobs, S., Schramme, A., Vandenbempt, K. (2011b). De Creatieve Industrieën in Vlaanderen en hun Drivers en Drempels (Onderzoeksrapport). Flanders DC – Antwerp Management School Kenniscentrum, België.

Hefboom. (2012). Impulskrediet. Geraadpleegd op 19/05/2012 uit http://www.hefboom.be/media/docs/ImpulsKrediet.pdf

HKU. (2010). The entrepreneurial dimensions of the cultural and creative industries. Geraadpleegd op 12/04/2012 uit http://ec.europa.eu/culture/key-documents/doc/studies/entrepreneurial/E…

ING. (2008). Kledingbranche: design meets confectie. Geraadpleegd uit http://www.ing.nl/Images/ING%20-%20Themavisie%20kledingbranche%20-%20me…

IVOC. (1997). IVOC-dossier: De Belgische kleding- en confectiesector op de drempel van de eenentwintigste eeuw. Zellik: IVOC.

Kunsten en erfgoed. (s.d). Minitoelagen. Geraadpleegd op 18/05/2012 uit http://kunstenenerfgoedjaarverslag.be/jaarverslag-2010/6-niet-decretale…

Loos, I. (s.d). Crowdfunding: kans voor de creatieve industrie?. Geraadpleegd op 19/05/2012 uit http://www.ccaa.nl/page/46972/nl

MKB Financieringsgids. (s.d). Financieringsmogelijkheden en financiering op maat. Geraadpleegd op 10/04/2012 uit http://www.mkbfinancieringsgids.nl/ financieringsmogelijkheden

MoMu. (2007). Antwerpse mode in het Vlaams Parlement. Geraadpleegd op 2/02/2012 uit http://www.scribd.com/doc/49147111/Folder-6-MoMu

Noordeloos, C. (2009). Starten als zelfstandig modeontwerper: een goed begin is het halve werk (Ongepubliceerde scriptie). Amsterdam

Peeters, T. (2012, Februari 10). SonicAngel verbreedt naar mode. De Tijd. Geraadpleegd uit http://www.tijd.be/nieuws/coda_lifestyle/SonicAngel_verbreedt_naar_mode…

Studio Start. (s.d). Aanbod. Geraadpleegd op 5/05/2012 uit http://www.studiostart.be/studiostart/?page_id=1261

TC Webdesign. (2011). Wat zijn de kosten van een nieuwe website?. Geraadpleegd op 13/05/2012 uit http://www.djtom.be/kosten-nieuwe-website.htm

The Economist. (2011, Oktober 1). The fashion industry: the glosse posse. The Economist. Geraadpleegd uit http://www.economist.com

UNIZO. (2003). Sectorrapport Kledingdetailhandel. Geraadpleegd op 5/04/2012 uit http://www.unizo.be/uwzaakstarten/images/res64496_1.pdf

Van Andel, W., Vandenbempt, K. (2012). Creative jumpers – Businessmodellen van groeiondernemingen in creatieve industrieën. Leuven: Uitgeverij Acco.

Verbeek, S. (2011b). Praktijkproject Flanders DC – Ondernemerschap binnen de creatieve industrieën (Ongepubliceerd praktijkproject). Universiteit Antwerpen, België

Verlinden, J. (2011). Antwerp Fashion Conference: 3 modemythes ontkracht. Kwintessens Mode – Vlaams Tijdschrift voor Vormgeving en Mode, 20 (2), 3.

Verboven, H. (2011). Wetenschappelijk Economisch Werk – Leidraad en methode voor het schrijven van de bachelor- en masterproef. Antwerpen, Wikings Cursusdienst.

Voka. (s.d). Startersgids: een bedrijf opstarten, hoe doe je dat?. Geraadpleegd op 13/05/2012 uit http://www.voka.be/starten/infotheek/Pages/Eenbedrijfopstartenhoedoejed…

Vormingscentrum PMS-Centra Gemeenschapsonderwijs. (1999). Beroepenwoordenboek. Leuven: Garant.

Windels, V. (2012, Februari 17). Winst maken in de modesector blijkt verdomd moeilijk – Walter gaat zijn eigen weg. De Standaard, p.22-23.

INTERVIEWS

Aovar, A. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een laatstejaarsstudente Fashion design aan de Modeacademie Antwerpen, 20/12/2011, Modeacademie Antwerpen.

Claes, S. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een modeontwerpster, 7/03/2012, Parijs.

Cools, P. (2012a). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met General Manager van Flanders District of Creativity vzw, 15/02/2012.

Cools, P. (2012b). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met General Manager van Flanders District of Creativity vzw, 06/03/2012.

De Ceuster, T. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met Projectleider Creatieve Economie van de Stad Antwerpen, 21/02/2012.

De Cock, K. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Senior investeringsmanager bij CultuurInvest, 3/02/2012, Brussel.

Delbeke, M. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Project Manager van het Flanders Fashion Institute, 15/11/2011, FFI, Antwerpen.

Delbeke, M. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Project Manager van het Flanders Fashion Institute, 13/02/2012, FFI, Antwerpen.

De Schepper, C. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een modeontwerpster, 7/03/2012, Parijs.

De Smedt, K. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met Manager van Designcentrum De Winkelhaak, 6/12/2011, Antwerpen.

Dunis, E. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een laatstejaarsstudente Fashion design aan de Modeacademie Antwerpen, 20/12/2011, Modeacademie Antwerpen.

Goossens, R. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Coördinator BAN Vlaanderen – Antenne Antwerpen, 12/12/2011, Antwerp Business Center.

Guiette, A. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Mandaatsassistent Strategisch Management van de Universiteit Antwerpen, 17/11/2011, Universiteit Antwerpen.

Gysemans, M. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met de eigenaar van Gysemans Clothing Industry, 23/02/2012.

Jacobs, S. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Researcher “Creativity & Creative Industries” van de Antwerp Management School, 24/11/2011, AMS.

Kuijstermans, E.-M. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Sales Manager van Showroom Belgium, 7/3/2012, Showroom Belgium, Parijs.

Osaer, T. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met een kredietconsulent van Hefboom, 10/05/2012.

Paelinck, H. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met ex professor van het Departement Transport en Logistiek aan de Universiteit Antwerpen, 10/01/2012, Ekeren.

Persoons, D. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Sociaal adviseur van Creamoda, 29/12/2011, Zellik.

Povré, C. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een Adviseur Zelfstandige ondernemers en vrije beroepen van KBC, 8/12/2011, KBC Bank Antwerpen – Haven.

Pringles, C. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een laatstejaarsstudente Fashion design aan de Modeacademie Antwerpen, 20/12/2011, Modeacademie Antwerpen.

Schramme, A. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Promotor van het Kenniscentrum voor Creatieve industrieën voor Flanders DC en Academisch Coördinator van de Masteropleiding Cultuurmanagement aan de Universiteit Antwerpen, 10/02/2012, AMS.

Sofferud, J. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een laatstejaarsstudent Fashion design aan de Modeacademie Antwerpen, 20/12/2011, Modeacademie Antwerpen.

Specht, C. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met de verantwoordelijke voor de showroom van Pravda, 10/05/2012.

Stinckens, C. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met Accountmanager van Agentschap Ondernemen Vlaams-Brabant, 10/02/2012.

Timmerman, E. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met Coördinator van Modo Brussels, 1/12/2011.

Ubben, E. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Departementshoofd van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten – Artesis, 10/02/2012, Antwerpen.

Van Andel, W. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Researcher “Creativity & Creative Industries” van de Antwerp Management School, 28/11/2011, AMS.

Van Eyken, S. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met Account Manager bij Securex, 15/02/2012.

Van Gramberen, A. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Economisch adviseur van Creamoda, 29/12/2011, Zellik.

Van Hecke, K. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een modeontwerpster, 7/03/2012, Parijs.

Van Loon, L. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Projectleider Mapping Creatieve Economie van de Stad Antwerpen, 1/12/2011, administratief gebouw Den Bell.

Van Opstal, R. (2011a). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Relationship Manager KMO van ING, 9/12/2011, Antwerpen.

Van Opstal, R. (2011b). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Relationship Manager KMO van ING, 30/12/2011, Antwerpen.

Van Rompay, D. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een Business Developer van ING, 8/12/2011, ING Bank Antwerpen – Haven.

Vander Veken, G. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Telefonisch interview met een Consulent Startersservice van SD Worx, 16/02/2012.

Verbeek, S. (2011a). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een modeontwerpster, 7/11/2011, Antwerpen.

Verlinden, B. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een modeontwerper, 20/02/2012, Antwerpen.

Verschueren, A. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met een modeontwerpster, 7/03/2012, Parijs.

Vervliet, E. (2012). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met ex General Manager van het Flanders Fashion Institute, 1/02/2012, Ekeren.

Vranckaert, N. (2011). Modeontwerpers en financiering: een moeilijk huwelijk? Interview met Managing Director van Atelier 70 bvba, 7/12/2011, Antwerpen.