Wat helpt om de stap naar een psychotherapeut te zetten? De cliënt aan het woord.

Wat doe je als je in een zoveelste dipje zit? Ken je het gevoel dat je jouw vrienden niet wil lastig vallen met je problemen, maar wel nood hebt aan een babbel? Heb je er al eens aan gedacht om een afspraak te maken bij een psycholoog of psychotherapeut te raadplegen? Dan weet je vast wel dat er een groot verschil is tussen ‘denken aan’ en ‘effectief een afspraak maken’.

Psychotherapie is taboe

Iedereen heeft wel eens last van psychische problemen zoals neerslachtigheid, verdriet, angst,.. Meestal zijn dit normale reacties op bepaalde gebeurtenissen, maar soms duurt zo’n periode heel lang of is de beleving intens. Bijna één op drie Belgen heeft psychische problemen. En daar zijn relatieproblemen nog niet bijgeteld.

Weinig mensen, slechts één of vijf, vinden echter de weg naar een psychotherapeut. Het lijkt nog steeds een taboe om psychotherapeutische hulp te zoeken. Vlamingen hebben van oudsher geleerd om hun problemen zelf op te lossen en geen hulp te zoeken. Toch zijn er steeds meer mensen, zelfs bekende Vlamingen, die dit taboe trachten te doorbreken. Zij komen er openlijk voor uit dat ze hulp zochten bij een psychotherapeut. Denk maar aan de verhalen van Selah Sue of Lieven Scheire, die vorig jaar in de krant verschenen.

Wat helpt?

Er is al veel onderzoek gebeurd naar de drempels die mensen ervaren, wat hen tegenhoudt om naar een psychotherapeut te gaan. Deze scriptie pakt het anders aan en vertrekt vanuit een oplossingsgerichte insteek. Met als doel op zoek te gaan naar wat mensen helpt om de stap naar een psychotherapeut wél te zetten.

Daarvoor werd aan 103 mensen, die op dat moment reeds bij een psychotherapeut gingen, gevraagd naar wat hen geholpen had om te starten met psychotherapie.  Voor cliënten speelden volgende factoren het meest een rol bij het zoeken van hulp: de wil om geholpen te worden, de nood aan professionele hulp, gemakkelijke bereikbaarheid van de psychotherapeut en een garantie op kwaliteitsvolle psychotherapie.

Daarnaast werd aan deze cliënten en aan 132 psychologen en psychotherapeuten gevraagd wat volgens hen het contact opnemen met een psychotherapeut gemakkelijker zou maken. Er waren duidelijke verschillen tussen cliënten, afhankelijk van de hulpvraag: voor cliënten die aangemeld worden met een angststoornis, helpt het dat de psychotherapeut makkelijk bereikbaar is en dat ze vooraf voldoende informatie krijgen over het verloop van een psychotherapeutisch gesprek. Rekening houdend met hun angsten, is dit vrij logisch.

Voor mensen met stemmingsstoornissen, zoals bijvoorbeeld een depressie,  was de samenwerking tussen psychotherapeut en huisarts een heel belangrijke factor. Dit hangt samen met het feit dat mensen met een depressie vaak door hun huisarts naar een psycholoog of psychotherapeut verwezen worden. Deze samenwerking was ook belangrijk voor mensen met angststoornissen, maar duidelijk minder relevant voor mensen met relatieproblemen.

Voor mensen met relatieproblemen bleek de nood aan professionele hulp aanwezig te moeten zijn. Zij vonden het ook belangrijk om snel op gesprek te kunnen komen. Dit is eenvoudig te verklaren. Mensen met relatieproblemen proberen er zelf eerst uit te komen. Pas als dat niet lukt, gaan ze op zoek naar professionele hulp. Dan zijn de problemen echter al een hele tijd aanwezig en dringt een snelle afspraak zich op.

Verschillen

Vanuit het nieuwe zorgmodel waarbij de cliënt centraal gesteld wordt, leek het interessant om ook na te gaan of er een verschil was tussen de cliënten en de psychotherapeuten, over wat mensen helpt om naar een psychotherapeut te gaan.

Volgens cliënten is het heel helpend als iemand kan en wil praten over gevoelens en zich kan en wil openstellen naar een vreemde. Daarnaast bleek niet alleen het erkennen van het probleem belangrijk, maar ook de nood aan professionele ondersteuning. Tenslotte wordt ook de mogelijkheid om anoniem naar een psychotherapeut te kunnen gaan en het vooraf voldoende informatie hebben over het verloop van een sessie als helpend beschouwd.

Volgens psychotherapeuten hebben helpende factoren vooral te maken met de afwezigheid van stigma en de toegankelijkheid van de gezondheidszorg. Zoals bijvoorbeeld een goede samenwerking met de huisarts en terugbetaling van psychotherapie.

Dit grote verschil tussen de opvattingen van cliënten en therapeuten, kan deels verklaard worden door de beperkte steekproef in dit onderzoek. Verder onderzoek zou hier meer duidelijkheid kunnen in scheppen. Toch wordt bevestigd dat bij het uitstippelen van een geestelijk gezondheidszorgbeleid niet enkel de stem van de hulpverlener, maar ook de stem van de cliënt belangrijk is.

Cliënt centraal?

De resultaten van dit onderzoek kunnen richting geven aan het geestelijke gezondheidszorgbeleid. Zo is het belangrijk om in te zetten op de kennis over geestelijke gezondheid. Dit kan enerzijds door het informeren van (huis)artsen over de verschillende soorten psychotherapie en de werking ervan. Op die manier kunnen ze nog gerichter en correcter doorverwijzen. Bovendien kunnen scholen een rol opnemen in het meer informeren over psychische gezondheid. Via scholen kunnen ook sociale vaardigheden gestimuleerd worden, zodat het makkelijker wordt om gevoelens te uiten en erover te praten.

Een andere aanbeveling is zorgen voor een betere toegankelijkheid van de geestelijke gezondheidszorg. Dit kan door efficiëntere doorverwijzing en het inzetten van psychotherapeuten en psychologen daar waar ze nodig zijn.

Tot slot wordt het belang van een cliëntgerichte aanpak onderstreept. Rekening houden met de sterktes en wensen van het individu (en niet enkel met de zwaktes en de drempels) om zo tot een aanpak en een geestelijke gezondheidszorg op maat te komen. Pas als beleidsmakers effectief luisteren naar de stem van de cliënt, kan men echt het motto “wij plaatsen de cliënt centraal” claimen.