Wat als Columbus een GPS had?

Wat als Columbus een GPS had?

Ondersteunend materiaal voor aardrijkskundelessen in tijden van corona

Stel je voor dat je van de ene op de andere dag tijdens het schooljaar de deuren van de school moet sluiten en moet overschakelen op afstandsonderwijs. Geen contacturen meer, geen bord om op te schrijven, geen vaste routine meer… Kortom, je komt in een heel nieuwe situatie terecht waarin het meeste digitaal moet gebeuren. Velen zijn hier niet op voorbereid; hoe pak je bijvoorbeeld digitaal aardrijkskunde onderwijs aan via afstandsonderwijs? Hoe moet het materiaal voor de leerlingen er uitzien met oog op een positief en effectief leerproces?

De uitgeverij Plantyn heeft een nieuwe versie van hun aardrijkskundewerkboek voor het 1e middelbaar, POLARIS 1. Men zocht iemand die voor het werkboek online ondersteunend materiaal kon ontwikkelen. Ik vond het interessant om me te verdiepen in de manier waarop online materiaal meer zijn intrede kan doen in de lessen aardrijkskunde. Daarnaast wou ik uitzoeken hoe dit materiaal een leuke afwisseling kan zijn, wat dan weer voor een grotere motivatie bij de leerlingen kan zorgen.

Het onderzoek bestaat uit twee delen. In het eerste deel onderzoek ik hoe dit materiaal moet opgebouwd zijn zodat het bijvoorbeeld leidt tot verhoogde motivatie bij de leerling. In het tweede deel ben ik vol enthousiasme aan de slag gegaan met hoofdstukken uit het werkboek om deze te voorzien van online ondersteunend materiaal. Naarmate mijn onderzoek vorderde werd ook de epidemie groter en groter wat er uiteindelijk, jammer genoeg, voor zorgde dat de scholen sloten en ik mijn ontwikkelde materiaal nooit heb mogen testen in de klassen. Een keerzijde aan deze epidemie is dat lessen op afstand en dus ook online materiaal belangrijker zullen worden in de toekomstige lessen aardrijkskunde.

Motiverende leerstrategieën

Hoe zorg je ervoor dat je lesmateriaal jongeren effectief aanzet tot leren? Hoe motiveer je hen om een opdracht zelfstandig (thuis) tot een goed einde te brengen? Wel, er zijn bepaalde leerstrategieën en werkvormen die een groter effect hebben op het leerproces van de leerling dan andere. Dit ondersteunend materiaal moet er ook voor zorgen dat leerlingen die geen contactlessen hebben en enkel nog online les volgen, gemotiveerd een les aardrijkskunde kunnen verwerken en de leerstof begrijpen.

Een belangrijk voorbeeld van zo een leerstrategie is gebruik maken van zelfinschatting bij de leerling. Zo zal de leerling zelf moeten inschatten of ze de leerstof onder de knie hebben of dat er nog extra uitleg en oefeningen nodig zijn. Een ander voorbeeld is het gebruik maken van beelden tijdens de les. Zo is een les over vulkanen veel interessanter wanneer je afbeeldingen en filmpjes kan laten zien van een vulkaan, eventueel zelfs door middel van VR of Virtual Reality. Bij VR, gebruik makend van een VR-bril, wordt er een virtuele omgeving gecreëerd die de zintuigen zal prikkelen. Doorheen het ondersteunend materiaal is dan ook gretig gebruik gemaakt van deze strategieën en zijn er suggesties gedaan waar VR gebruikt kan worden.

VR beelden actieve vulkaan, bron: https://www.youtube.com/watch?v=o3a1fkLsNS4

Webquests, Earthquests en Storymaps, de werkmiddelen van nu?

Maken nieuwe tools en werkvormen hun intrede in het onderwijs? Het ondersteunend materiaal maakt alvast gebruikt van de nieuwste tools en werkvormen. Gebaseerd op de leerstrategieën met het grootste effect zijn er enkele tools en leermiddelen gekozen waarin het ondersteunend materiaal gemaakt kon worden. Zo zijn webquests prominent aanwezig in het ontwikkelde materiaal. Een webquest en storymap bestaan uit een vast stramien dat de leerlingen telkens volgen om zo de opdracht tot een goed einde te brengen. Het begint allemaal bij een inleiding die ervoor moet zorgen dat de leerlingen aangesproken worden en gemotiveerd zijn om met de opdracht aan de slag te gaan. Nadien gaan de leerlingen aan de slag met op voorhand door de leerkracht gekozen bronnen om zo hun vragen op de lossen. Deze bronnen kunnen uit internetpagina’s, filmpjes en ander digitaal materiaal bestaan. Een Earthquest werkt met hetzelfde stramien maar maakt gebruik van Google Earth, een tool die in de les aardrijkskunde als zeer nuttig beschouwd kan worden.

Help Columbus zijn weg naar huis te vinden!

Christoffel weet niet hoe hij thuis zal geraken nu zijn stuurman ziek is, hij roept de hulp in van de leerlingen om hem en zijn bemanning te helpen. Met deze inleiding probeer ik de leerlingen warm te maken om zelfstandig enkele technieken te bestuderen die je helpen om jezelf te kunnen oriënteren. Stel dat geen kompas of kaart bij hebt om je te oriënteren, op welke manier kun je dat wel doen? Of heb je enkel de Poolster als oriëntatiepunt, en hoe kan je die Poolster aan de hemel terugvinden? Dit zijn allemaal technieken die de leerlingen onder de knie proberen te krijgen doorheen de webquest. Om de opdrachten tot een goed einde te brengen gebruiken de leerlingen de vooraf, door de leerkracht, gekozen bronnen.  Dit is één van de vele online materialen die ik heb gemaakt, werkende met een vast stramien.

Zin om zelf enkele webquests, Earthquests of Storymap te doorlopen? Scan onderstaande QR-codes!

Om het extra materiaal via mijn scriptie te bekijken gebruik je de links onder de QR-codes.