Worden er nog steeds te dure lange fractionatieschema's voorgeschreven voor de bestraling van pijnlijke botmetastasen: een studie in het Universitair Ziekenhuis in Gent.

Wat zijn botmetastasen en wat zijn de behandelingsopties op vlak van bestraling?

Botmetastasen zijn uitzaaiingen van kanker in het bot. Deze kunnen zeer pijnlijk zijn. Pijnlijke botmetastasen kunnen bestraald worden om zo palliatieve pijnbestrijding te bieden voor de patiënt. Deze bestraling kan gebeuren met een kort fractionatie schema dat bestaat uit het eenmalig toedienen van 8 Gray bestraling of met een lang fractionatie schema die bestaat uit 10 keer toedienen van 3 Gray bestraling. In het verleden werd reeds bewezen dat een kort schema even effectief is als een lang schema bij ongecompliceerde botmetastasen, dat wil zeggen: botmetastasen zonder druk op een zenuw of zonder indeukingsfractuur. De lange schema's slorpen een groter deel van het budget die voorziet wordt voor gezondheidszorg op en ze zijn een belasting op de infrastructuur en wachtlijsten van een radiotherapeutische dienst. De lange schema's worden soms toch nog voorgeschreven door artsen uit angst voor herval van pijn bij de patiënt, oude ingeburgerde overtuigingen op een dienst Radiotherapie of (en dan vooral in Amerika waar de artsen betaald worden per fractie) omdat ze hierdoor meer geld verdienen.

Wat was de studie-opzet?

In dit artikel volgt een evaluatie van de voorgeschreven fractionatieschema’s voor de palliatie van pijnlijke botmetastasen voorgeschreven tussen 1 januari 2013 en 31 december 2015 op de dienst radiotherapie van het Universitair Ziekenhuis Gent. Er werd gekeken naar het percentage voorgeschreven enkele fracties ten opzichte van gefractioneerde schema’s en een evolutie over de drie studiejaren werd geanalyseerd. Een vergelijking van de voorgeschreven schema’s met de aanbevolen richtlijnen in het UZ Gent en internationaal werd uitgevoerd. De overeenkomst van de voorgeschreven schema’s met het internationaal en het lokale UZ protocol werd vergeleken. Zo werd gekeken of een voorgeschreven schema bij een bepaalde metastase hetzelfde schema zou gekregen hebben moest het protocol strikt gevolgd worden (dus zonder subjectiviteit van de arts). In totaal werden 364 patiënten, bestraald voor 599 botmetastasen geanalyseerd.

Wat zijn de resultaten? Worden er nog steeds te weinig korte schema's voorgeschreven?

Zesenzeventig procent van alle metastasen kreeg een enkele fractie van radiotherapie, in vergelijking met 24% voor meerdere fracties. Het voorschrijven van enkele fracties steeg over de jaren (68,8% in 2013, 78,4% in 2014 en 82,7% in 2015). Meer patiënten die initieel met een enkele fractie bestraald werden moesten herbestraald worden (13,6% vs 2,8%). Het voorschrijven van enkele fracties stemde in 80% van de gevallen overeen met het UZ protocol en 90% met het internationaal protocol respectievelijk. Voor mutipele fracties was dit 80% voor het UZ protocol en 42% voor het internationale protocol. Dit komt omdat een metastase aan veel meer voorwaarden moet voldoen in het UZ protocol vooraleer het een lang schema mag krijgen en dus veel minder metastasen die volgens het internationaal protocol een lang schema moesten gekregen hebben, kregen effectief een lang schema.

Conclusie

 Ondanks dat het gebruik van enkele fracties in het UZ Gent het hoogst gerapporteerd is in vergelijking met artikels met een gelijkaardige studieopzet (76%), is er nog steeds ruimte voor verbetering. Twintig procent van de metastasen krijgt nog lange schema’s wanneer het protocol eigenlijk enkele fracties aanbeveelt. Een stijging in het gebruik van enkele fracties werd gezien over de drie studiejaren, door het UZ protocol

beter in de praktijk te implementeren.