Het effect van de bevallingswijze op de intestinale microbiota van kinderen tijdens de eerste levensmaanden

KEIZERSNEDE ALS MODEGRIL?

Wanneer bekeek u laatst uw stoelgang na een bezoek aan het kleine kamertje? Hopelijk antwoordde u daarop volmondig “daarnet, zoals gewoonlijk” en keek u niet beschaamd weg. Het taboe kan maar beter snel doorprikt worden, aangezien onze stoelgang eigenlijk de spiegel vormt van onze gezondheid. Het is immers een reflectie van wat zich afspeelt in onze darmen.

Menselijke minderheid

Aangezien een mens ongeveer tien keer meer cellen van micro-organismen meedraagt dan menselijke, mag hun bijdrage niet onderschat worden. In het darmstelsel wordt dit de darmmicrobiota genoemd, de meest complexe en diverse gemeenschap in het menselijke lichaam. Het idee van dit immens aantal bacteriën haalt misschien de ontsmettingsreflex in je naar boven, maar daarmee zou je nogal wat schade kunnen aanrichten. Wij mensen, hebben namelijk deze goede kleine vriendjes broodnodig! Ze zorgen niet alleen voor een eerstelijnsbescherming tegen nadelige organismes, maar helpen bijvoorbeeld ook bij de spijsvertering. Hun belang wordt duidelijk door de vele ziektebeelden die aan een verstoorde darmmicrobiota gelinkt worden.

Moederliefde is … het doorgeven van darmmicrobiota                       

Waar komen deze behulpzame levensgezellen vandaan? Tijdens de zwangerschap is de omgeving in de baarmoeder vrij steriel. Vanaf de geboorte en de passage door het geboortekanaal gebeurt er een coating met organismen van de moeder uit zowel de vaginale als darmomgeving. Micro-organismen, waarmee een kind in contact komt, helpen mee de darmgemeenschap te vormen. Ook moedermelk levert microbiota. Vanaf ongeveer drie jaar bekomt een kind de stabiele samenstelling zoals deze bij volwassenen wordt teruggevonden, maar wel individueel verschilt zoals een vingerafdruk. De gemeenschap evolueert van enkele dominantere groepen naar een diversiteit aan bacteriën die aanwezig zijn. Die verscheidenheid bij de volwassen darmmicrobiota is een groot voordeel. Je kunt de darmomgeving vergelijken met een bos en de microbiota met de bomen daarin. Het bos zal beter een bepaalde ziekte kunnen overwinnen als er heel wat verschillende soorten bomen staan aangezien de ene al wat beter tegen de ziekte bestand is dan de andere.

Impact van de bevallingswijze, een valse start?

Een op de vijf bevallingen was afgelopen jaar een keizersnede waarbij passage door het geboortekanaal ontbreekt. Deze kaap van twintig procent werd voor het eerst ook in België bereikt, waardoor het belangrijk is de gezondheidsgevolgen verder te onderzoeken. Bij een keizersnede ontbreekt immers het contact met de vaginale- en darmmicrobiota van de moeder. De huidmicrobiota en ziekenhuisomgeving vormen daardoor het eerste bacterieel contact en domineren bijgevolg de darmmicrobiota van het kind. Zou die verschillende blootstelling blijvende effecten hebben? De darmmicrobiota kunnen, door hun wisselwerking met ons immuunsysteem, immers de ontbrekende link zijn om het hoger aantal ziektes en allergieën na keizersnede te verklaren.

Moedermelk: de heilige graal

In deze studie werden de darmmicrobiota van 28 baby’s en hun moeders onderzocht aan de hand van een stoelgangsstaal. De baby’s (leeftijd drie tot zes maand) kregen exclusief borstvoeding. In tegenstelling tot vlak na de geboorte waren er nu geen verschillen meer waarneembaar tussen de darmmicrobiota van de kinderen onderling. Moedermelk bevat zelf ook microbiota waardoor borstvoeding het effect van de keizersnede zou kunnen gecompenseerd hebben.

No pain, no gain – voor iets hoort iets

Door de mogelijke rol van de moedermelk werd ook de melkmicrobiota gekarakteriseerd van alle moeders. Hierbij zorgde de bevallingswijze wel voor een verschil. Na een keizersnede werd er minder diversiteit waargenomen bij de moedermelkmicrobiota. De uitzonderingen binnen de keizersnede groep hadden geen geplande keizersnede ondergaan, maar wel een spoedkeizersnede. Hierbij zijn de vliezen meestal wel gebroken en wordt er pas tijdens de arbeid beslist dat een keizersnede noodzakelijk zal zijn. Dit specifieke verschil in microbiota binnen de keizersnedegroep suggereert dat de stress die de arbeid op het lichaam uitoefent, cruciaal zou kunnen zijn voor de samenstelling van de moedermelk.

Controverse binnen de microbiologie

Waar de microbiota uit de moedermelk vandaan komen is fascinerend en veroorzaakt heel wat discussie bij wetenschappers. Er worden immers families uit de darmomgeving teruggevonden in de moedermelk. Bovendien zijn er zelfs identieke stammen tussen moeder en kind wat op een rechtstreekse overdracht tussen hun darmmicrobiota wijst. Een mogelijke verklaring is de endocytose-theorie, waarbij de stress die de arbeid en bevalling uitoefenen op het lichaam, de darmpermeabiliteit beïnvloedt. De darmbacteriën van de moeder zouden via interne circulatie in de melkklieren terecht komen. Bloed wordt echter als steriel beschouwd en veroorzaakt een ernstig ziektebeeld wanneer er toch bacteriën in terecht komen. Voorstanders suggereren dat stress tijdens de bevalling een bijzondere situatie creëert in het vrouwelijke lichaam om tijdelijk die circulatie toe te laten om zo de bacteriën door te geven. Sceptici zijn het hier niet mee eens en suggereren dat het kind door contact met de microbiota van de moeder op zijn buurt de borst en bijgevolg de melk “besmet” met die bacteriën.

Nog een lange weg te gaan

Het laatste woord is hier duidelijk nog niet over gezegd, maar dit onderzoek toont alvast aan dat de harde arbeid van de moeders tijdens een bevalling niet enkel bloed, zweet en tranen oplevert. De arbeid zorgt immers voor een gunstigere samenstelling van de moedermelk. Uit recent onderzoek blijkt dat gynaecologen bereid zijn tot een “keizersnede op vraag”, dus zonder medische noodzaak. Deze tendens roept vraagtekens op omtrent de mogelijke gezondheidsgevolgen voor het kind. Dat fenomeen wordt in de Britse pers omschreven als “too posh to push”. De moeders plannen de geboorte van hun kind vooraf in, maar het zou beter de gezondheid van hun kind zijn die bovenaan hun agenda staat. De keizersnedeprocedure hoeft hierdoor zeker niet op een slecht blaadje komen te staan, want die ingreep is immers levensnoodzakelijk in sommige gevallen. Bovendien kan er, na verder onderzoek, een herstellend probioticum ontwikkeld worden voor baby’s die via een geplande keizersnede geboren werden.