Dit zijn de middeleeuwen: Het oude Champarijk. Een multiperspectief educatief pakket wereldoriëntatie, historische tijd
Kijk verder dan je neus lang is, ook in de klas.
Ooit gehoord van het Champarijk? Nee? Ik ook niet. Ik moet je natuurlijk niet vragen of je ooit over het Romeinse rijk hebt gehoord. In de lessen over het verleden komen steeds dezelfde perspectieven aan bod. We kijken keer op keer met diezelfde bril naar het verleden. Toch blijkt uit mijn onderzoek dat het ontzettend waardevol kan zijn om met kinderen verder te kijken dan de grenzen van één land of continent.
Een wondere wereld
Het was tijdens mijn buitenlandse stage in Vietnam dat ik de weelderige geschiedenis van het Champarijk ontdekte. Een rijk dat groot en machtig was en prachtige bouwwerken tot stand heeft gebracht. “Waarom heb ik hier nog nooit over gehoord?”, dacht ik.
Europa voorbij
Het antwoord op die vraag is simpel. Ons onderwijs over het verleden gaat immers maar al te vaak enkel over West-Europa. Hoe kan het dat zo een groot deel van de wereld gewoon genegeerd wordt? Een andere kijk op het verleden wordt niet vaak onderzocht in de les. Niet alleen zorgt dit ervoor dat lessen over het verleden niet representatief zijn. Het zijn net al deze verschillende invalshoeken die leerlingen ontzettend veel te bieden hebben!
Kinderen als deelnemers van de maatschappij
Het kijken vanuit heel wat verschillende invalshoeken naar het verleden staat in het onderzoek centraal. Het heeft een enorme meerwaarde voor de vorming van kinderen. Ze kruipen in de huid van iemand anders en leren zo het verleden en de mensen om zich heen beter begrijpen. Kinderen vertrekken immers vaak niet vanuit dezelfde achtergrond. Ze hebben verschillende religies, een verschillende afkomst, een verschillende opvoeding, interesses, thuissituaties, …
Door het verleden open te breken naar andere delen van de wereld komen kinderen in aanraking met diverse culturen en wereldbeelden. Dit schept een open houding ten aanzien van de wereld. En deze open houding van jongs af aan meegeven is exact wat kan bijdragen tot een open maatschappij.
- Adams, S., Holland, S., & Eymers, H. (2007). Atlas van de middeleeuwen.
- Agirdag, O. (2020). Onderwijs in een gekleurde samenleving (1ste editie). Epo, Uitgeverij.
- Basisonderwijs. (2023, 23 mei). OVSG. https://www.ovsg.be/onze-themas/leerplannendidactiek/basisonderwijs • Bezoek aan het Cham museum, Da Nang, Vietnam
- Bezoek aan My Son sanctuary, Vietnam
- Bruin, K., & Heijde, H. van der. (2002). Intercultureel Onderwijs In De Praktijk. Coutinho.
- Cham matriarchy. (z.d.). THE VOICE OF VIETNAM. https://vovworld.vn/en-US/colorfulvietnamvietnams-54-ethnic-groups/cham…
- Claassen, R., & Groot, F. (2012). Historisch denken: basisboek voor de vakdocent. Koninklijke Van Gorcum.
- Couttenier, M., Standaert, N. & Van Nieuwenhuyse, K. (2018). Eurocentrisch denken voorbij: interculturele perspectieven in geschiedenisonderwijs. Universitaire Pers Leuven.
- Creve, P., Greefs, H., Goddeeris, I., Caestecker, F. (2021) De Belgische migratiegeschiedenis. (z.d.). https://www.integratie-inburgering.be/nl/migratiegeschiedenis
- De Wilde, B. (2022). “Diversiteit is geen moeilijk thema op school”. Klasse. https://www.klasse.be/555184/diversiteit-school-klas/
- Demeurisse, P., Dewaele, F., Dons, W., Nowé, C., Peeters, J., Popelier, R., Stevens, S., & Verlinden, D. (2017). Bronnenboek Mundo 6. Die Keure.
- ENTER FILM. (2021, 3 november). MÚA CHĂM TẠI MỸ SƠN | ROYAL DANCE OF CHAMPA KINGDOM [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=Oe9IV4kND1w
- ezGardenTips.com. (z.d.). Van welke planten komt curry poeder? Tips Tuinders. https://nl.ezgardentips.com/what-plants-does-curry-powder-come-from-233…
- Far East Travel. (2018, 12 november). Far East Travel - Cham People celebrate Kate Festival in Ninh Thuan, Vietnam [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=Fp91kwBeZyk
- Fondation, A. (2022). Le matriarcat en Afrique. Afrikhepri Fondation. https://afrikhepri.org/le-matriarcat-en-afrique/
- Frankopan, P. (2015). De zijderoutes een nieuwe wereldgeschiedenis. Uitgeverij Unieboek - Het Spectrum.
- Frankopan, P. (2018). De zijderoutes: geïllustreerde editie. van Goor.
- G. (2021, 9 mei). Visiting Central Vietnam: Does Ancient History Matter ? | watt.nz. WATT | follow our footsteps. https://watt.nz/2018/07/central-vietnam-history/
- Gesprekken met Nguyen Thanh Vi Giang (mei 2023)
- Gielen, L., Vertommen, K., Mertens, S., De Martelaere, S. & Gijsbrechts, I. (2007). De historische perioden van de Europese geschiedenis. In Ankers! Ankerlessen bij wereldoriëntatie 6. Van in. 80
- GO! Pro - Leerplannen basisonderwijs. (2013). https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleidingleerplannen-nascholing/leerp…
- Grever, M., & Van Boxtel, C. (2014). Verlangen naar tastbaar verleden: Erfgoed, onderwijs en historisch besef. Uitgeverij Verloren.
- Grymonprez, S. (2020, 27 februari). Vooroordelen leerkrachten fnuiken ambitieuze studiekeuze. De Standaard. https://www.standaard.be/cnt/dmf2020022604866592 •
- Hanoi National University. (z.d.). The Russian Journal of Vietnamese Studies. 2022. Vol. 6. No. 3.
- Hardy, A. D., Cucarzi, M., & Zolese, P. (2009). Champa and the Archaeology of Mỹ Sơn (Vietnam). NUS Press.
- Herinneringseducatie – Herinneringseducatie. (z.d.). https://herinneringseducatie.be/herinneringseducatie/
- Hillinga, H. (z.d.). www.nazatendevries.nl. Harm Hillinga. https://nazatendevries.nl/Artikelen%20en%20Colums/Onderwerpen/Rol%20vro… %20de%20MIddeleeuwen/De%20rol%20van%20de%20vrouw%20in%20de%20Middeleeu wen.html
- Hubert, J. (2012). The Art of Champa. Parkstone International.
- Inspiratiegids Meerstemmig Erfgoed. (2020, 4 juni). Erfgoed Haspengouw. Geraadpleegd op 15 oktober 2022, van https://www.erfgoedhaspengouw.be/projecten/voorbijeprojecten/multipersp…
- Interview met Aaron Van Parys (27 april 2021).
- Interview met Joke Scheers, masterstudente geschiedenis aan de KULeuven. (
- Interview met Michelle Venneman, sociaal agoog, pedagoog en docente aan de lerarenopleiding (3 januari 2023).
- Interview met My An, professor of Champa and ethnic minorities at Da Nang University of science and education in Vietnam, 2023
- Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2018). Oriëntatie op tijd. leerplansite ZILL. Geraadpleegd op 5 december 2023, van https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/leerinhoud/OW/ti
- Kirby Araullo. (2018, 27 november). Where is the Kingdom of Champa? #AskKirby [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=qR-Ir1uF8As
- Koops, E. (2022). De pest in Europa (1347-1352) – De Zwarte Dood. Historiek. https://historiek.net/de-pest-in-europa-1347-1352/65463/
- Kussé, P., Van Den Bosch, J., Van Hove, L., & Van Steenbergen, J. (2018). Mikado Wereldoriëntatie bronnenboek 5-6. Pelckmans.
- leerplan OVSG. (z.d.). Geraadpleegd op 8 juni 2023, van https://schoolweb.ovsg.be
- Longtinh. (z.d.). Champa – HOA TIÊN QUÁN. HOA TIÊN QUÁN. https://hoatienquan.wordpress.com/tag/champa/
- manarahproductions. (2012, 15 april). The Lost Kingdom of Champa [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=w_oVHuZyiDE 81
- Matriarcat en Afrique : le continent des reines guerrières. (2014, 19 oktober). Le Mouvement Matricien. https://matricien.wordpress.com/geo-hist-matriarcat/afrique/
- Matriarcat Moso (Chine) : sans père ni mari, mais pas sans oncles, le paradis de la déesse-mère Gemu. (2015, 25 februari). Le Mouvement Matricien. https://matricien.wordpress.com/geohist-matriarcat/asie/moso/
- Matriarcat Navajo : totems et déesses, le cordon ombilical et le placenta relient à la Terre-Mère. (2014, 20 februari). Le Mouvement Matricien. https://matricien.wordpress.com/geo-histmatriarcat/amerique-nord/navajo/
- Munnik, E. (2023, 9 februari). Wat is de islam? NPO Kennis. https://npokennis.nl/longread/7661/wat-is-de-islam
- Nakamura, R. & Toyota foundation. (2004). Workshop on new scholarship on Champa: abstracts of speakers: Ethnicity of The Cham People in Vietnam Introduction. In web.archive.org. Geraadpleegd op 21 maart 2023, van https://web.archive.org/web/20080119165525if_/http:/www.ari.nus.edu.sg/… ntfileid=181_abs_champa.pdf
- Nakamura, R. (2020). A Journey of Ethnicity: In Search of the Cham of Vietnam. Cambridge Scholars Publishing.
- Những Vấn Đề Địa Lý - 5 PHÚT THÔI. (2023, 5 april). NGUỒN GỐC NGƯỜI CHĂM Ở VIỆT NAM và QUÁ TRÌNH BIẾN MẤT CỦA VƯƠNG QUỐC CHAMPA [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=aHOiq7s1Yjc
- Nws, V. (2019, 14 mei). Onderzoek toont aan: scholen met oog voor diversiteit doen prestatiekloof tussen leerlingen krimpen. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/05/13/onderzoek-diversiteit-en-school…
- Omgaan met controverse en polarisatie – Herinneringseducatie. (z.d.). https://herinneringseducatie.be/methodieken/omgaan-met-controverse-en-p…
- Onderwijsdoelen. (z.d.). https://www.onderwijsdoelen.be/resultaten?onderwijsstructuur=LO
- Onderwijsdoelen. (z.d.-b). https://www.onderwijsdoelen.be/resultaten?onderwijsstructuur=LO&filters… u%255B0%255D%255Bid%255D%3Df7dcdedc9e9c97a653c7dba05896ef57a333480b%26on derwijsniveau%255B0%255D%255Btitel%255D%3DBasisonderwijs%26onderwijsniveau%25 5B0%255D%255Bwaarde%255D%3DBasisonderwijs%26bo_onderwijs_subniveau%255B0% 255D%255Bid%255D%3Dc6770d35508ce6bdab180b85cb08a171f2ed94be%26bo_onderwijs _subniveau%255B0%255D%255Btitel%255D%3DBasisonderwijs%2520%253E%2520Lager %2520Onderwijs%26bo_onderwijs_subniveau%255B0%255D%255Bwaarde%255D%3DLag er%2520Onderwijs
- Plum, G. (2022, 29 oktober). Champa along the Maritime Silk Road - backstrap weaving. Personal Pouch Project. https://www.arteliergroeger.net/2022/10/29/champa-along-themaritime-sil… • Redant,G.(2015).Doeltreffendklasbeheer. Effectief omgaan met de klasgroep - 8ste herziene uitgave. Garant. • S. (2020, 8 september). Vietnamese Traditional Costumes & Dress | Origin & Uniqueness. Vietnam Vacation. https://www.vietvisiontravel.com/post/vietnamese-traditional-costumes/ 82
- Srinivasan, A. V. (2012). Hindoeïsme voor Dummies / druk 1. Pearson Education.
- Standaert, N. (2002). Methodology in view of contact between cultures: the China case in the 17th century.
- Sterbenz, C. (2016, 1 juli). The Most Popular Map Of The World Is Highly Misleading. Business Insider. https://www.businessinsider.com/mercator-projection-v-gall-petersprojec…
- Steunpunt Diversiteit & Leren. (z.d.). Checklist. Evens Foundation.
- Toknebe Ming Channel. (2023, 6 februari). ISLAM CHAM BANI DI VIETNAN [Video]. Youtube. Geraadpleegd op 20 april 2023, van https://www.youtube.com/watch?v=EA5mYhywgdE&list=PL8MVS2kW78diH65gJhJY5…
- Trà̂n, K. P. (2008). Vestiges of Champa Civilization.
- UNESCO World Heritage Centre. (z.d.). My Son Sanctuary. https://whc.unesco.org/en/list/949
- University Filmworks — Dr. Steven A. Martin. (2016, 10 september). Champa | Po Nagar | Prof. Sombo Manara | Dr. Steven A. Martin | Vietnam | University Filmworks [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=orwH9Jpb9Qg
- Van Zessen, V. (2021). 10 criteria voor een goede stelling. Nederlands Debat Instituut. https://www.debatinstituut.nl/bibliotheek/debatteren/tien-criteria-voor…
- Vandenberghe, Kerkhofs, R., Lemmens, Symons, R., Van Brantegem, E., & Hansen, J. (2012). Wereldkanjers 6 Globetrotters. Plantyn.
- Vickery, M. & Centre for Khmer Studies. (2004). Workshop on new scholarship on Champa: abstracts of speakers, revising Champa history. In web.archive.org. Geraadpleegd op 21 maart 2023, van https://web.archive.org/web/20080119165525if_/http:/www.ari.nus.edu.sg/… ntfileid=181_abs_champa.pdf • VietNamNet News. (z.d.). Kate Festival, a Cham heritage. VietNamNet News. https://vietnamnet.vn/en/kate-festival-a-cham-heritage-2080336.html
- Voorbij, J. (1994, 2 januari). Zicht op geschiedenis: praktijkboek voor de historische vorming op de basisschool. Uitgeverij Zwijsen.
- Wikipedia contributors. (2023). Cham language. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Cham_language
- Wikipedia contributors. (2023). Champa. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Champa
- Wikipedia-bijdragers. (2019). Po Nagar. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Po_Nagar
- Wikipedia-bijdragers. (2022). Lakshmi. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Lakshmi
- Wille, I. (2022). Wereldoriëntatie: leerinhouden en didactiek 2.2 herinneringseducatie.
- Wouw - Methode wereldoriëntatie. (2023, 28 april). die Keure Educatief. https://www.diekeure.be/educatief/wouw/ 83
- Yasuko, Y. & Kobe University. (2004). Workshop on new scholarship on Champa: abstracts of speakers: A study on the almanac of the cham in south-central part of Vietnam. In web.archive.org. Geraadpleegd op 21 maart 2023, van https://web.archive.org/web/20080119165525if_/http:/www.ari.nus.edu.sg/… ntfileid=181_abs_champa.pdf