Ik heb je geweld(dad)ig lief

Stien Van Damme
Persbericht

De aanpak van partnergeweld onder de loep

                         

image-20220921130700-1

Genderneutrale aquareltekening waarmee de artiest, Lars Van Damme het taboe over mannelijke daders en vrouwelijke slachtoffers wil doorbreken.

Ik heb je geweld(dad)ig lief

Aan wet- en regelgeving ontbreekt het in België niet. Dat is bij de aanpak en bestrijding van partnergeweld niet anders. Toch staan betrokkenen in situaties van partnergeweld vaak weigerachtig tegen een inmenging door politie en parket. Waar knelt het schoentje?

Onderzoeksopzet

Zo wordt er in processen-verbaal nog steeds gerefereerd naar een dader en slachtoffer. Vanuit psychologische invalshoek is aangetoond dat partnergeweld een symptoom is van een dynamiek die schadelijk is. Beide partners houden immers met hun gedrag deze dynamiek in stand waardoor spreken in termen van dader en slachtoffer hier niet klopt.

Daarnaast geven politieambtenaren aan dat ze een soort van interventie- moeheid ervaren wanneer zij meerdere keren moeten tussenkomen bij hetzelfde koppel. Deze moeheid vloeit voort uit de mentaliteit die er bij politiediensten heerst. Politiediensten zijn erop getraind om elke situatie snel tot een goed einde te brengen, maar in situaties van partnergeweld behaal je geen quick win. Een meerzijdige, geduldige en open houding van politieambtenaren versterkt de relatie met de betrokkenen. Dit verduidelijkt zich in de mate van aangiftebereidheid. De vertrouwensrelatie kan dan later ook ingezet worden om betrokkenen naar hulpverlening toe te leiden.

Als sociaal werker ga ik aan de slag met mensen die te maken krijgen met sociale problemen en zich hierdoor in een kwetsbare positie bevinden. Het spreekt voor zich dat het ondergaan van eendere welke vorm van geweld, leed veroorzaakt. Dit leed blokkeert de weg naar een menswaardig bestaan. Bijgevolg zijn wij als maatschappij verantwoordelijk om in te zetten op de bestrijding van het fenomeen partnergeweld, wat volgens mijn onderzoek als sociaal probleem omschreven kan worden.

 

Drempels en valkuilen

Mijn onderzoek draagt bij aan een betere bestrijding van partnergeweld. Dit door de huidige aanpak onder de loep te nemen en aanbevelingen uit te werken over hoe politiediensten hun aanpak kunnen optimaliseren, zodat betrokkenen minder drempels ervaren bij het indienen van een klacht. Om tot deze aanbevelingen te komen heb ik partnergeweld vanuit een psychosociale -en een juridische invalshoek benaderd. Diverse actoren hebben in een semi-gestructureerd interview aangegeven waar volgens hun de hiaten in de aanpak situeren.

Gemiddeld ondergaan betrokkenen in situaties van partnergeweld 35 gewelddaden alvorens klacht in te dienen. Partnergeweld kent verschillende uitingsvormen en is situatiegebonden. Dit houdt in dat elke betrokkene een andere motivatie heeft om al dan niet hulp in te roepen. Uit mijn onderzoek komen volgende drempels het frequenste voor: financiële afhankelijkheid van de partner, angst voor de reactie van de partner, schuldgevoel tegenover de familie, eigen aandeel in het geweld en een gebrek aan vertrouwen in politie en justitie.

Bovenstaande opsomming is niet limitatief en heeft betrekking op de persoonlijke en relationele factoren van de betrokkenen. Ook de beïnvloeding door dichte vrienden en familie, de bejegening door politie en de invloed van de maatschappij blijken te wegen op de beslissing om al dan niet over te gaan tot het indienen van een klacht.

“Politiediensten zijn erop getraind om elke situatie snel tot een goed einde te brengen, maar in situaties van partnergeweld behaal je geen quick win.”

Aanbevelingen

Tijdens mijn onderzoek ging ik in gesprek met actoren die werken volgens het provinciaal actieplan ter bestrijding van partnergeweld. De knelpunten die zij ervaren vormen het startpunt van vier aanbevelingen. Om deze aanbevelingen door te voeren is er verder wetenschappelijk onderzoek nodig. Doch leggen zij pijnpunten bloot in de huidige werking en dwingen ze tot zelfreflectie.

Als eerste moet het tijdstip van hercontactname met de betrokkenen worden geherevalueerd. Het hercontact vindt nu plaats op een vrij gekozen tijdstip, binnen de twee maand na de feiten. Het is belangrijk dat betrokkenen op de juiste moment worden aangesproken door politiediensten. Partnergeweld kent een circulair verloop waardoor de motivatie om iets te veranderen aan de gewelddadige dynamiek schommelt.

Mijn tweede en derde aanbeveling hebben betrekking op de opleiding van politieambtenaren. Partnergeweld laat zich niet oplossen door een éénmalige tussenkomst door politie. Een samenwerking met de juiste hulpverleningsdiensten is cruciaal voor een verandering op lange termijn. Er moet tijdens de opleiding meer aandacht gaan naar correcte doorverwijzing en de sociale kaart. Hieraan gekoppeld is er nog te weinig achtergrondkennis bij inspecteurs over de problematiek van partnergeweld. Meer inzicht in dit fenomeen zal tot meer begrip leiden bij politieambtenaren wanneer zij meerdere keren moeten interveniëren. Dit vergroot de kwaliteit van de dienstverlening.

De vierde en laatste aanbeveling heeft betrekking op de risico-evaluatielijst die verplicht ingevuld moet worden na een interventie in het kader van partnergeweld. Het instrument wordt tot op heden gekoppeld aan een situatie en niet aan een persoon. Dit brengt met zich mee dat bij elke nieuwe interventie bij dezelfde betrokkenen een nieuwe lijst moet worden ingevuld. Maak het instrument flexibeler en spits het toe op betrokkenen. Dit verlaagt de werklast en biedt een nauwkeuriger beeld naar escalatie of recidive.  

De aanpak van partnergeweld is complex. Het vergt een blijvende samenwerking tussen politie, parket en hulpverlening om de geweldcyclus te doorbreken. Sinds begin deze eeuw zijn er stappen gezet om een maatschappelijk antwoord te formuleren op partnergeweld. Ik ben er dan ook van overtuigd dat verder onderzoek de aanpak van dit fenomeen nog kan optimaliseren.

Herkent u zich in de situatie van partnergeweld of heeft u nood aan een gesprek? Aarzel dan niet om contact op te nemen voor vragen over geweld op het gratis nummer 1712.

Bibliografie

Bibliografie

Wetgeving

Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens van 10 december 1948, BS 31 maart 1949.

Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden van 4 november 1950, BS 19 augustus 1955.

Art. 3 EVRM.

Art. 422bis SW.

Art. 458 SW.

Art. 458bis SW.

Art. 46 wet 5 augustus 1992 op het politieambt, BS 22 december 1992.

Art. 47 wet van 12 maart 1998 tot verbetering van de strafrechtspleging in het stadium van het opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek, BS 2 april 1998.

Wet van 23 februari 2012 tot wijziging van artikel 458bis teneinde het uit te breiden voor misdrijven van huiselijk geweld, BS 26 maart 2012.

Art. 3 wet 15 mei 2012 betreffende het tijdelijk huisverbod in geval van huiselijk geweld, BS 1 oktober 2012.

Omz. nr. COL 3/2006 van het College van procureurs-generaal bij de Hoven van beroep betreffende de definitie van het intrafamiliaal geweld en de extrafamiliale kindermishandeling, de identificatie en de registratie van de dossiers door de politiediensten en de parketten, 1 maart 2006.

Omz. nr. COL 4/2006 van het College van procureurs-generaal bij de Hoven van Beroep betreffende het strafrechtelijk beleid inzake partnergeweld, 1 maart 2006, herziening 12 oktober 2015, 5.

61

Omz. nr. COL 18/2012 van de Minister van Justitie, de Minister van Binnenlandse Zaken, de communautaire ministers bevoegd voor de justitiehuizen en het College van procureurs- generaal betreffende het tijdelijk huisverbod in geval van huiselijk geweld, 5 maart 2020.

Omz. nr. COL 15/2020 van het College van procureurs-generaal betreffende de veralgemening van het gebruik door de politiediensten en de parketten van een tool voor de eerstelijnsrisico-evaluatie inzake partnergeweld, 1 januari 2021.

Omz. nr. COL 20/2020 van het College van procureurs-generaal bij de Hoven van Beroep betreffende veralgemening van het herbezoek door de politiediensten in situaties van partnergeweld tijdens de coronacrisis, 3 december 2020.

Omz.Oost-Vl. nr. OBOV2017010 van het parket van de procureur des Konings Oost- Vlaanderen betreffende het provinciaal actieplan ter bestrijding van partnergeweld en inzake eergerelateerd geweld, vrouwelijke genitale verminkingen, gedwongen huwelijken en wettelijke samenwoning, 2 juni 2017, herziening 10 april 2019.

Rechtsleer Boeken

JANSSEN, J., LÜNNEMANN, K., D’HAESE, W. en GROENEN, A., Intrafamiliaal geweld, Oud- Turnhout, Gompel&Svacina bvba, 2019, 266 p.

LE COMPTE, T. en GROENEN, A., Als liefde overleven wordt: de vele gezichten van partnergeweld, Kalmthout, Pelckmans Pro, 2020, 192 p.

TIRIONS, M., RAEYMAECKERS, P., CORNILLE, A., GIBENS, S., BOXSTAENS, J., POSTMA, Y., #sociaalwerk, Leuven, Acco, 2019, 560 p.

VAN DER HORST, F., LUCASSEN, N., KOK, R., SENTSE, M., JOOREN, L., LUIJK, M., Opgroeien in het hedendaagse gezin, Tielt, Lannoo, 280 p.

VERHAEGHE, P., Identiteit, Amsterdam, De Bezige Bij, 2012, 270 p. Tijdschriften

FRANCK, P., “’Hoezo samenwerken?’ Multidisciplinaire aanpak van politie, parket en hulpverlening bij partnergeweld”, Orde dag 2008, 47-56.

62

Online bronnen

AMNESTY INTERNATIONAL, “Vrouwenrechten”, www.amnesty.nl/wat-we- doen/landen/saudi- arabie/vrouwenrechten#:%7E:text=Sinds%202018%20mogen%20vrouwen%20in,aange ven%20bij%20de%20burgerlijke%20stand (consultatie op 24 maart 2022).

BERGMANS, E., “Politie banaliseert nog te vaak partnergeweld”,

www.demorgen.be/nieuws/politie-banaliseert-nog-te-vaak-partnergeweld~b9…

(consultatie op 12 maart 2022).

COLLEGE VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS, “Huiselijk geweld”,

https://mensenrechten.nl/nl/huiselijk-geweld- 0#:~:text=Huiselijk%20geweld%20is%20geen%20priv%C3%A9probleem,hulp%20is%2 0voor%20het%20slachtoffer (consultatie op 24 maart 2022).

DEMIR, Z., “Beleidsnota Justitie en Handhaving 2019-2024”, https://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1498312 (consultatie op 12 maart 2022).

DE MORGEN, “Campagne moet hulplijn tegen partnergeweld bekender maken”,

www.demorgen.be/nieuws/campagne-moet-hulplijn-tegen-partnergeweld-beken…- maken~ba9abf8d/ (consultatie op 24 maart 2022).

DE WILDE, B. en JANART, M., “Witte lintjesactie afgetrapt in Kortrijk: Accent dit jaar ligt op dodelijk partnergeweld”, www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/11/20/witte-lintjesactie- afgetrapt-in-kortrijk-accent-dit-jaar-ligt/ (consultatie op 14 februari 2022).

FEDERALE OVERHEIDSDIENST BINNENLANDSE ZAKEN, “Partnergeweld”, www.besafe.be/nl/veiligheidsthemas/geweld/partnergeweld (consultatie op 14 februari 2022).

FEDERALE POLITIE, “Politiële criminaliteitsstatistieken België van 2000 tot eerste semester 2021”, www.stat.policefederale.be/criminaliteitsstatistieken/interactief/tabel…- politiezone/ (consultatie op 13 maart 2022), 171 p.

FEDERALE POLITIE, “Methodologische nota politiële criminaliteitsstatistieken”,

www.stat.policefederale.be/assets/pdf/methodologie/methodologische_nota… en.pdf (consultatie op 13 maart 2022), 4.

63

FJC LIMBURG, “Samen maken we het verschil”, 54,

https://www.fjclimburg.be/downloads/Samen_maken_we_het_verschil_FJC_Lim…

(consultatie op 14 mei 2022).

INDEHERBERGE, L., “Aflevering 9 Pano: geweld tegen vrouwen (reportage)”, www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/09/15/pano-geweld-tegen-vrouwen/ (consultatie op 24 maart 2022).

INSTITUUT VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN, “Ervaringen van vrouwen en mannen met psychologisch, fysiek en seksueel geweld 2010” (consultatie op 25 mei 2022),https://igvm-iefh.belgium.be/sites/default/files/downloads/41%20 %20Dark%20number_NL.pdf, 240 p.

LIGA VOOR MENSENRECHTEN, “Wat zijn mensenrechten, en waarom verdienen ze onze bescherming?”, https://mensenrechten.be/pagina/wat_zijn_mensenrechten_en_waarom_verdie… nze_bescherming (consultatie op 24 maart 2022).

MUYLLE, N., “Een eerste evaluatie van de zorgcentra na seksueel geweld, 19-20,

https://igvm-iefh.belgium.be/sites/default/files/131_- _een_eerste_evaluatie_van_de_zorgcentra_na_seksueel_geweld.pdf (consultatie op 14 mei 2022).

OPENBAAR MINISTERIE, “omzendbrieven”, https://www.om-mp.be/nl/meer- weten/omzendbrieven (consultatie op 27 maart 2022).

PROVINCIE ANTWERPEN, “Visietekst intrafamiliaal geweld”, file:///Users/user/Downloads/adoc.pub_visietekst-intrafamiliaal-geweld.pdf (consultatie op 1 maart 2022).

ROSA VZW, “partnergeweld”, https://rosavzw.be/nl/themas/geweld-en-seksuele- discriminatie/partnergeweld?gclid=Cj0KCQjwsdiTBhD5ARIsAIpW8CLT34N2D30xjbN_kEK OcBDllDTBHqa7lk8XkaYl0829YAK4i7qq_GoaAg3UEALw_wcB (consultatie op 1 maart 2022).

SLOOTMAECKERS, J., “Bij partnergeweld is er vaak geen duidelijke dader of slachtoffer”,

https://weekend.knack.be/human-interest/bij-partnergeweld-is-er-vaak-ge…- dader-of-slachtoffer/ (consultatie op 12 maart 2022).

64

STEKETEE, M., TIEROLF, B., LUNNEMANN, K. en LUNNEMANN, M., Kwestie van lange adem Kan huiselijk geweld en kindermishandeling echt stoppen?, Verwey-Jonker Instituut, Utrecht, november 2020, www.verwey-jonker.nl/wp- content/uploads/2021/02/216037_Kwestie_van_lange_adem-WEB.pdf, 187 p.

STOP GEWELD, “Zorgcentrum na Seksueel Geweld: wat, voor wie & waar?,

https://www.seksueelgeweld.be/zorgcentra-na-seksueel-geweld-wat-voor-wi…

(consultatie op 14 mei 2022).
VEREECKE, P., “Les 1: wat is sociaal werk?”,

https://canvas.kdg.be/courses/23555/files/1494426?module_item_id=307380.

X,“1712 jaarrapport: 8.059 unieke oproepen over 11.305 slachtoffers van geweld”,

https://1712.be/campagnes/id/910/1712-jaarrapport-8059-unieke-oproepen-…- 11305-slachtoffers-van-geweld (consultatie op 14 februari 2022).

X, “Risicotaxatie-instrument partnergeweld”, https://www.ucll.be/risicotaxatie- instrument- partnergeweld#:~:text=Het%20RTI%20PG%20is%20gericht,het%20beheren%20van% 20deze%20risico's (consultatie op 15 mei 2022).

ZIJ-KANT, “De gevolgen van partnergeweld”,

https://www.horenzienenpraten.be/gevolgen/#:%7E:text=Fysiek%20of%20seks… 0partnergeweld%20leidt,in%20het%20geval%20van%20breuken (consultatie 1 maart 2022).

Mondelinge bronnen

Gesprek docent PAULO cluster 8.

Gesprek politieambtenaar van de lokale politie Antwerpen dienst Lokale Recherche & Nazorg/ Jeugd Gezin en Nazorg Slachtofferzorg- Intrafamiliaal geweld.

Interview casusregisseur FJC.
Interview hoofdinspecteur interventie.
Interview hulpverlener CAW team partnergeweld.

65

Interview procureur des Konings parket Dendermonde. Interview referentieambtenaar intrafamiliaal geweld.

Universiteit of Hogeschool
Sociaal werk: sociaal-juridische dienstverlening
Publicatiejaar
2022
Promotor(en)
Birgit Bamelis
Kernwoorden
Share this on: