Programmeren met kleuters

“Most good programmers do programming not because they expect to get paid or get adulation by the public, but because it is fun to program.” – Linus Torvalds

Graag start ik met dit citaat. Waarom? Omdat programmeren ook voor kleuters leuk is om te doen!  Zij stellen iets in en het personage van het programma doorloopt ook die stappen die ze zelf hebben ingesteld. Ik hoor je denken. Programmeren en kleuters, is dit niet ver van de kleuters hun bed? Zitten de kleuters al niet genoeg voor een scherm? Hebben ze hier wel nood aan? Etc.  Uit onderzoek is gebleken dat de kleuters wel degelijk veel leren door programmeren.

Wat is programmeren?

Programmeren is het geven van een aantal commando’s (bijvoorbeeld vooruit, links, rechts, spreek, spring,…) in en computerprogramma. Dit programma voert dan deze commando’s uit. Jij programmeert dus eigenlijk iets of iemand anders om bepaalde commando’s, die jij geeft, uit te voeren. En laat het net dat zijn dat de kleuters zo aanspreekt in programmeren. Kleuters hebben een eindeloze fantasie en zitten boordevol ideeën. Programmeren geeft hen de kans om net die ideeën creatief vorm te kunnen geven.

Waarom programmeren?

De wereld wordt steeds meer en meer digitaal. Ook de kinderen van nu worden in het digitale tijdperk grootgebracht. Het is niet meer weg te denken in tijden als deze. Daarom is ook de basiskennis van informatica zo belangrijk. De wereld zal alsmaar meer digitaal worden en net daarom is het belangrijk om de kinderen hierover de nodige attitudes en vaardigheden bij te brengen Een uitgelezen plaats om dit te doen is de school natuurlijk!

Hilde Crevits, Vlaams minister van onderwijs, en Philippe Muyters, Vlaams minister van innovatie, willen coderen/programmeren alsook STEM (Science – Technology – Engineering – Mathematics) integreren binnen het onderwijs omdat het belangrijk is dat kinderen de nodige informatica/ ICT-kennis meekrijgen. Programmeren is de vaardigheid van de toekomst. En toch loopt België achter om programmeren te integreren binnen het onderwijs. Waar er in het buitenland heel hard wordt op gehamerd om programmeren onder de knie te krijgen omdat dit één van de belangrijkste vaardigheden is om te ontwikkelen, hinkt België achterop.

Vaak hoor je ook dat mensen zich afvragen of programmeren wel voor kinderen is. Is dit niet wat te hoog gegrepen, kunnen kinderen tegenwoordig nog wel vrij spelen, ze zitten thuis al veel op de computer en tablet waarom op school dan nog eens? En toch kunnen kinderen enorm veel vaardigheden ontwikkelen door te leren programmeren.  Zo helpt programmeren, op een uitdagende en speelse manier, om probleemoplossend gericht te denken, logisch te denken en logische inzichten te ontwikkelen. Ook biedt dit kinderen en jongeren een extra vorm van expressie op gebied van taal, vorm en creativiteit.

Applicatie: ScratchJr

Er zijn al enkele materialen beschikbaar om te gebruiken in de klas. Deze staan in de bachelorproef allemaal grondig uitgelegd. Toch wil ik hier graag één programma verder uitdiepen omdat dit enorm veel potentieel heeft om in te zetten in de kleuterklas alsook in de lagere school. Het is de applicatie ‘ScratchJr’.

ScratchJr. is een applicatie die gratis beschikbaar is op zowel Android als IOS- software. Hierbij geven de kinderen commando’s aan de verschillende personages in de applicatie. Deze applicatie is geschikt voor kinderen vanaf 5 jaar tot ongeveer 7 jaar. Later kunnen de kinderen verder programmeren met de gewone Scratch.

De bedoeling van ScratchJr is op een speelse en aantrekkelijke manier jonge kinderen warm te maken om te leren programmeren/coderen. Je hebt er zelfs geen taal voor nodig, enkel gekleurde knoppen. Via deze gekleurde knoppen kan je jouw personage commando’s geven die hij ook nadien zal kunnen toepassen. De kinderen kunnen hun personage zelf vormgeven door het uiterlijk van de vele figuurtjes aan te passen, een foto van zichzelf te nemen en deze in een mannetje te zetten. Deze kunnen ze dan laten springen, dansen en zelfs zingen.

In de kleuterklassen gebruiken de kleuteronderwijzers thema’s waarbij ze dan 1 of 2 weken aan één bepaald iets werken. Zo heb je thema’s als de bakker, Moederdag, welkom op school, Kerstmis en nog zoveel meer. Maar net dat is het fijne aan ScratchJr. Je kan het in gelijk welk thema gaan integreren in de klas. Er zijn heel veel verschillende personages, achtergronden, voorwerpen beschikbaar in ScratchJr waardoor dit steeds past binnen het thema. Is er een kleuter jarig? Laat de andere kleuters iets inspreken dat de kat (Scratch) kan zeggen om de jarige een gelukkige verjaardag te wensen. Kort samengevat: de mogelijkheden zijn eindeloos.

Voor mijn bachelorproef heb ik allerlei didactische materialen gemaakt die zowel de kinderen als de leerkrachten helpen om de stap naar programmeren met ScratchJr kleiner te maken. Zo zijn er vertelplaten (A3) gemaakt, instructiefiches (op 3 niveaus) met een QR-code die de kleuters kunnen scannen om zo op YouTube bij een instructiefilmpje te komen, een handpop van het logo van ScratchJr (de Oranje poes; Scratch), een handleiding voor de leerkrachten waarin de app wordt uitgelegd en er is ook een facebookgroep (ScratchJr in de kleuterklas!) waar alle materialen gratis kunnen worden gedownload.

Programmeren is een troef. Niet alleen in het onderwijs maar ook in het dagelijkse leven! Ik raad het iedereen aan om het ook eens uit te proberen, alleen zo kan je zien waarom de kinderen het zo leuk vinden en wat ze eruit leren.

Bent u al geprikkeld door de programmeermicrobe?