Expandable houses: Exploring the potential of anticipated extensions in terms of changing lifestyles, material efficiency and life cycle costs

Charlotte Cambier
Persbericht

De sociale, economische en ecologische kwaliteiten van de uitbreiding van je woning nu al te plannen

De knelpunten van het Vlaams woningbestand

Het vertrekpunt van het onderzoek zijn de verscheidene problemen waarmee de woningmarkt in Vlaanderen kampt. Ten eerste zijn betaalbare woningen een gekend knelpunt. Vlaanderen is nagenoeg volgebouwd en bijgevolg zijn de gronden duur. Ook voor extra comfort wordt een hoge prijs aangerekend. Deze problematiek treft steeds meer huishoudens. De huidige oplossing voor een gezinnen die worstelen om een fatsoenlijke woning voor een degelijke prijs te vinden, is het inperken van woonoppervlakte. De woning heeft dan hetzelfde aantal kamers, maar de ruimtes zijn op kleinere schaal gemaakt. Met andere woorden, het wooncomfort neemt af.

Het inperken van woonoppervlakte is het alternatief indien een grotere woning te kostelijk is

Een tweede knelpunt is de milieulast. Onder energiezuinige architectuur wordt vaak ‘gebouwen met groene technologieën en veel isolatie’ verstaan, met als doel het energiegebruik van de bewoners te minimaliseren. Echter maakt enkel dit een woning niet milieuvriendelijk. Er moet naar de volledige levenscyclus van een woning gekeken worden en niet enkel naar de gebruikersfase. De bouwfase en afbraakfase vereisen beduidend meer energie. Daarnaast houdt het bouwafval in België, die geproduceerd wordt in de afbraakfase, een derde in van de totale afvalberg. Er zou minder bouwafval zijn indien er enkel gebouwd wordt wat we nodig hebben.

Het derde knelpunt is de contradictie van een statisch woningaanbod en de huidige snel veranderende maatschappij. De statische woningen houden geen rekening met de diversiteit in de samenleving en de onzekerheid van de toekomst. Een huishouden verandert gedurende de jaren, niet enkel in de samenstelling van personen, maar ook in zijn noden. Die onzekerheid en diversiteit is de reden dat een gezin een overgedimensioneerd huis koopt. Overdimensionering resulteert in onnodig grondstoffengebruik en een kostelijke hypothecaire lening. We moeten innoveren, maar wat is het alternatief?

Wat als woningen zich aan ons aanpassen en niet andersom?

Door woningen aanpasbaar te maken aan veranderende noden, wordt er gestreefd naar de optimalisatie van duurzaamheid, wat een gunstig effect heeft op ecologische en economische aspecten. In plaats van een klein statisch huis te bouwen en deze als voltooid te beschouwen, kan er een kernwoning worden ontworpen die deel uitmaakt van een toekomstige grotere woning. Deze kernwoning is een volledig functionerend huis en omvat de noodzakelijke functies en heeft de mogelijkheid om kamers toe te voegen of uit te breiden. Het alternatief is dus een aanpasbare kernwoning die de basis vormt voor ieders levensstijl.

Voorgesteld alternatief is de mogelijkheid tot uitbreiden van een kernwoning

Het concept van een transformeerbare woning is dat het kan anticiperen of reageren op externe veranderende omstandigheden. Dit vereist dat er in de ontwerpfase al wordt nagedacht over de toekomst. De uitbreidingen van de woning met uitbreidingspotentieel moeten al ingerekend worden vanaf het begin. Dit betekent dat ruimtes verschillende functies kunnen omkaderen en dat er met demonteerbare en duurzame elementen gebouwd wordt. Hierdoor wordt er ingespeeld op snel veranderende noden.

Er werden vier ontwerpstrategieën voor woningen met uitbreidingspotentieel geïdentificeerd. Om de onzekerheid van de toekomst in rekening te brengen en om aan te tonen dat alternatieve woningen de tijd kunnen weerstaan, werden er vijf scenario’s van gezinsveranderingen gegenereerd. Met het toepassen van een van deze ontwerpstrategieën en tegelijkertijd alle uitgewerkte scenario’s, wordt er een woning ontworpen dat zich kan aanpassen aan elk scenario door middel van uitbreiding.

Het ontwerpen van woningen met uitbreidingspotentieel houdt rekening met de onzekerheid van de toekomst door het toepassen van diverse scenario’s

Impact op de portemonnee en op het milieu

Om de voordelen van geanticipeerde uitbreidingen aan te tonen, wordt de materiaalefficiëntie en levenscycluskost berekend. De levenscycluskosten zijn alle kosten die ontstaan vanaf de bouw van het huis tot de sloop of demontage, inclusief onderhoud, reparaties en vervangingen. Meestal worden enkel de initiële kosten, dat zijn de bouwkosten, ingerekend. Nadien worden de resultaten van de woning met uitbreidingsmogelijkheden vergeleken met die van een doorsnee woning in Vlaanderen.

Omtrent de kosten zijn zowel de initiële kosten als de levenscycluskosten voor de woning met uitbreidingsmogelijkheid lager dan die van een conventionele woning. De onderhoudskosten voor de conventionele woning zijn hoger omdat het een groter woonoppervlak heeft in de initiële fase. Om diezelfde reden is de woning met uitbreidingspotentieel qua materiaalefficiëntie gunstiger daar er in de initiële fase minder materiaal nodig is om het te bouwen. Echter gaat materiaalefficiëntie verder dan de hoeveelheid materialen. Omdat aanpasbaarheid een belangrijk aspect is, wordt de woning zowel eens in conventionele materialen opgebouwd (bv. beton, baksteen) als in demonteerbare materialen die aanpasbaarheid eenvoudiger maken, zoals lichtgewicht materialen die verbonden kunnen worden met droge connecties (bv. houtskelet, bouten). Een opmerkelijke bevinding is dat het niet uitmaakt, wat betreft kosten, of het huis en de uitbreidingen worden gebouwd met conventionele of met demonteerbare materialen. Doch, wanneer de woning op een gegeven moment zou krimpen, is er een verschil in kostprijs. Indien er droge verbindingen gebruikt worden, kunnen gebouwcomponenten gedemonteerd, verkocht en hergebruikt worden. Hierdoor kan er zelfs winst gemaakt worden. Gebouwelementen die afgebroken worden wanneer ze hun maximale levensduur nog niet bereikt hebben, leidt dus tot ecologische en financiële kosten.

Exponentieel denken voor kwalitatieve woningen

De exploratie naar de levenscycluskosten, de materiaalefficiëntie en de aanpasbaarheid van woningen met uitbreidingspotentieel onderbouwt de stelling dat transformeerbare woningen een belangrijke katalysator kunnen zijn voor duurzame ontwikkeling. Huishoudens, architecten en entrepreneurs hebben baat bij de sociale, economische en ecologische kwaliteiten die het in de tijd oplevert. Want, als puntje bij paaltje komt, wenst iedereen toch een woning op maat die de portemonnee niet aantast en bovendien het milieu zo min mogelijk schaadt?

Bibliografie

AIA. 2001. “Sustainable Design Strategies for Architects.” Australian Institue for Architects.

Alders, M.P.C, and D. Manting. 1999. “Household Scenarios for the European Union, 1995-2025.” Statistics Netherlands, Department of Population.

Allwood, Julian, Michael Ashby, Timothy Gutowski, and Ernst Worrell. 2011. “Material Efficiency: A White Paper.” Resources, Conservation and Recycling 3 (55): 362–81.

———. 2013. “Material Efficiency: Providing Material Services with Less Material Production.” Cambridge: University of Cambridge. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3575569/.

Aquitanis. n.d. “Projet Pilote Rosa Parks.” http://www.aquitanisphere.com/upload/documents/Dossier%20de%20presse%20….

Aravena, Alejandro. 2010. “Elemental-Interview.” Perspecta.

Archdaily. 2014. “Sharifi-Ha House.” Archdaily. July 7. http://www.archdaily.com/522344/sharifi-ha-house-nextoffice.

———. 2017. “Skilpod #150 Zero Energy / Skilpod + UAU Collectiv.” Archdaily. January 1. http://www.archdaily.com/802443/skilpod-number-150-zero-energy-skilpod-….

Architizer. 2017. “ME:LU.” Architizer. Accessed September 2. http://architizer.com/projects/melu/.

Bauer, Michael, Peter Mösle, and Michael Schwarz. 2010. Green Building: Guidebook for Sustainable Architecture. Stuttgart: Springer Science+Business Media.

Belgian Federal Government. 2016. “Social Housing in Belgium.” Government. Social Housing. http://www.belgium.be/en/housing/social_housing.

Boano, Camillo, and Francisco Vergara Perucich. 2016. “Half-Happy Architecture.” Viceversa.

Bullen, Peter, and Peter Love. 2009. “The Rhetoric of Adaptive Reuse or Reality of Demolition: Views from the Field.” Perth, Australia: Curtin University of Technology.

“Chile Quinta Monroy.” 2008. The Incremental House. http://incrementalhouse.blogspot.be/2008/10/chile-quinta-monroy.html.

Da Sousa Cruz, Paulo. 2013. “Structures and Architecture: New Concepts, Applications and Challenges.” Taylor & Francis Ltd.

De Temmerman, Niels. 2007. “Design and Anlysis of Deployable Bar Structures for Mobile Architectural Applications.” Brussels: Vrije Universiteit Brussel.

De Zilveren Sleutel. 2016. “Kangoeroewonen, een woonconcept voor nu en later, voor jong en oud.” Enter vzw. http://www.dezilverensleutel.be.

DeBeCo&Aranth. 2016. “Interessante voorbeelden van meergenratiewoningen, meegroeiwoningen, kangoeroewoningen en meergeneratiewijken.” DeBeCo&Aranth. May 26. http://www.debeco-aranth.be/nieuws/interessante-voorbeelden-van-meergen….

Deckmyn, Sam. 2015. “Skilpod: Modulair Wonen Met Circulair Potentieel.” Plan C. August 10. http://www.plan-c.eu/nl/blog/detail/skilpod-modulair-wonen-met-circulai….

Demil, Colette, and Staf Bellens. 2017. “Intelligent Compact.” Ik Ga Bouwen & Renoveren, Knack, February 6.

Dostoglu, Ali Darya. 2011. “Study of Quinta Monroy Housing Project around the Issue of Property.” https://contemporaryagainstme.wordpress.com/.

DRMM Architects. n.d. “Sliding House.” dRMM. http://drmm.co.uk/projects/view.php?p=sliding-house.

FOD Economie. 2014. “Gemiddelde Prijs van de Verkopen van Bouwgronden.” Statistics Belgium. http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/bouw_industrie/….

———. 2016. “Particuliere huishoudens in België, op 1 januari 2016-2061.” http://statbel.fgov.be/nl/modules/publications/statistiques/bevolking/d….

Friedman, Avi. 2002. The Adaptable House Designing For Change. New York: McGraw Hill.

———. 2012. Fundamentals of Sustainable Dwellings. Washington, DC: Island Press.

———. 2015. “Sustainable Dwellings.” In Fundamentals of Sustainable Neighbourhoods, 143–70. Cham: Springer International Publishing. http://dx.doi.org/10.1007/978-3-319-10747-9_8.

Friedman, Noémie. 2011. “Investigation of Highly Flexible, Deployable Structures: Review, Modelling Control, Experiments and Application.” ENS Cachan.

Fuller, Sieglinde. 2016. “Life Cycle Cost Analysis LCCA.” Whole Building Design Guide. September 19. https://www.wbdg.org/resources/life-cycle-cost-analysis-lcca.

Galle, Waldo. 2016. “Scenario Based Life Cycle Costing: An Enhanced Method for Evaluating the Financial Feasibility of Transformable Building.” Brussels: Vrije Universiteit Brussel.

Galle, Waldo, Anne Paduart, and Niels De Temmerman. 2016. “Veranderingsgericht bouwen van tijdelijke paviljoenen.” Onderzoeksrapport. Brussels.

Gunawerdena, Tharaka, Tuan Ngo, Priyan Mendis, Lu Aye, Robert Crawford, and Jose Alfano. n.d. “A Holistic Model for Designing and Optimising Sustainable Prefabricated Modular Buildings.”

Hofmans. 2013. “‘Ik bouw betaalbaar in Nijmegen’ (IbbN).” Aannemingsbedrijf Hofmans Wonen. June 4. http://www.hofmanswonen.nl/html/proj_IbbN_KvL.html.

Homans, Liesbeth. 2016. “Beleidsbrief Wonen 2016-2017.” https://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2016-2017/g950-1.pdf.

Lathouwers, Ilse. 2016. “Goedkoop Wonen in Een Skilpod.” A Happy Life. October 4. http://ahappylife.eu/goedkoop-wonen-in-een-skilpod/.

Laudy, Sander. 2015. “A Lifeline Reason to Be: The Future of Sustainable Architecture in Spain and Its European Context.” City, Territory and Architecture.

Marianthi, Liapi, and Oungrinis Kostas. 2017. “Fill in Your Form.” Transformable Design. Accessed February 14. http://transformabledesign.com/project/b-8-4-fill-in-your-form-live-in-….

Nakib, Faiza. 2010. “Towards an Adaptable Architecture: Guidelines to Integrate Adaptability in the Building.” Algeria: Ecole Polytechnique d’Architecture et d’urbanisme.

Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad. 2015. “Welzijnsbarometer 2015: samenvatting.” Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie.

OVAM. 2015. “23 ontwerprichtlijnen Veranderingsgericht Bouwen.”

Peters, Roel, Charlotte Van Den Driesschie, and Daan Bauwens. 2014. “Hoeveel Kost de Hervorming van Kinderbijslag?” Deredactie.be. March 24. http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/VK14-formatie/Fact%2BCheck/1.1916643.

“Quinta Monroy / ELEMENTAL.” 2008. ArchDaily. http://www.archdaily.com/10775/quinta-monroy-elemental/.

Ruffa, Franscesco. 2013. “User Requirements in the Design of European Affordable Housing.” Göteborgs University. 10th European Academy of Design Conference: Crafting the Future. http://daniellen.se/papers/two/revised_paper.pdf.

Ruimte Vlaanderen. 2017. “Opsplitsen of Zorgwonen (Kangoeroewonen).” Ruimte Vlaanderen Departement Omgeving. https://www.ruimtevlaanderen.be/NL/Beleid/Vergunning/Werken-aan-en-rond….

Salama, Ashraf, and Habib Alshuwaikhat. 2006. “A Trans-Disciplinary Approach for a Comprehensive Understanding of Sustainable Affordable Housing.” ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/228347707.

Schoenmaker, Lisette. 2015. “3 Keer Een Prachtige Aanbouw in Stijl.” De Verbouwingsarchitect. January 22. https://deverbouwingsarchitect.wordpress.com/2015/01/22/3-keer-een-prac….

Silva, A., J. de Brito, and J.P. Gaspar. 2016. “Service Life and Durability of Assemblies.” In Methodologies for Service Life Prediction in Buildings, 432. Switzerland: Springer International Publishing.

Soares, Ana, and Filipe Magalhaes. 2014. “A Year in the Metabolist Future of 1972.” FA Researching Urban Failure. June 26. https://www.failedarchitecture.com/nakagin/.

“Social Housing in Europe Belgium.” 2010. Housing Europe. February 23. http://www.housingeurope.eu/resource-93/social-housing-in-europe.

Stad Vilvoorde. 2011. “Ruimtelijk Uitvoeringsplan De Molens.”

United Nations. 2017. “Households and Families.” United Nations Statistic Division. https://unstats.un.org/unsd/demographic/sconcerns/fam/fammethods.htm.

Valcarcel, JP, E Dominiguez, and V Lamas. 2002. “Deployability in Expandable Houses.” WIT Press.

Vale, Lawrence, Shomon Shamsuddin, Annemarie Gray, and Kassie Bertumen. 2014. “What Affordable Housing Should Afford: Housing for Resilient Cities.” Cityscape: A Journal of Policy Development and Research.

Van Cauwelaert, Floris. 2015. “Skilpod Bouwt Zuinige, Modulaire Woningen.” Zeronaut. September 30. http://www.zeronaut.be/blog/2015/9/30/skilpod-bouwt-zuinige-modulaire-w….

Van den Bossche, Freya. 2012. “Wonen in Vlaanderen 2050: Krijtlijnen van Een Toekomstvisie.” https://www.wonenvlaanderen.be/sites/wvl/files/wysiwyg/visietekst_woonb….

Van der Veken, Jeroen, Jan Creylman, and Toon Lenaerts. 2015. “Studie naar de kostenoptimale niveaus van de minimumeisen inzake energieprestaties van nieuwe residentiële gebouwen.” Geel: Thomas More Kempen/ KU Leuven.

Vandenbroucke, Mieke, Waldo Galle, Niels De Temmerman, Wim Debacker, and Anne Paduart. 2015. “Using Life Cycle Assessment to Inform Decision-Making for Sustainable Buildings.” Buildings 5: 536–59.

Varinsky, Dana. 2015. “This Tokyo Micro Apartment Tower Looks like a Stack of Washing Machines.” Business Insider. June 15. http://uk.businessinsider.com/the-nakagin-capsule-tower-in-tokyo-looks-….

Vlaamse overheid. 2017. “Gemeenschappelijk Wonen En Woningdelen.” Bouwen, Wonen En Energie. https://www.vlaanderen.be/nl/bouwen-wonen-en-energie/wonen/gemeenschapp….

VMSW. 2014. C2008, leidraad voor bouwheren en ontwerpers van sociale woningen. Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen. https://www.vmsw.be/C2008.

———. 2016. “Gezinsleden.” Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen. https://www.vmsw.be/Home/Footer/Over-sociale-huisvesting/Statistieken/H….

Wade, Andrew. 2009. “Urbanisation & the Production of Knowledge: The Case of Informality.” London: University College London. https://www.bartlett.ucl.ac.uk/dpu/latest/publications/dpu-working-pape….

WTCB. 2012. “Levenscycluskostenanalyse (LCC) Voor de Beoordeling van de Economische Prestatie van Duurzame Gebouwen.” Wtcb.be. August 31. http://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=projects&proj=89.

YM. 2013. “Cohousing in Vlaanderen Professionaliseert.” Ik Ga Bouwen. February 13. http://ikgabouwen.knack.be/bouwen-renovatie/nieuws/cohousing-in-vlaande….

Universiteit of Hogeschool
Master of Science in Architectural Engineering
Publicatiejaar
2017
Promotor(en)
Niels De Temmerman
Kernwoorden
Share this on: