Een zachte dood: euthanasie bij ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden

Lisa Van Cauwenbergh
Persbericht

Een zachte dood: euthanasie bij ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden

Een zachte dood

Euthanasie bij ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden

De vraag naar euthanasie wegens ondraaglijk psychisch lijden komt in ons land niet vaak voor. In 2012 en 2013 stierven er in België 3239 mensen aan euthanasie. Slechts vier procent daarvan leed aan een neuropsychologische aandoening. Lisa Van Cauwenbergh, onlangs afgestudeerd als journalist aan de Hogeschool West-Vlaanderen, onderzocht verschillende casussen omtrent euthanasie bij psychisch lijden. “Ik las veel verhalen van mensen die ondraaglijk psychisch leden en waarbij euthanasie werd geweigerd. Velen van hen beroofden zichzelf uiteindelijk van het leven”, vertelt Van Cauwenbergh. Twee specifieke cases vielen haar op toen zij ze met elkaar vergeleek.

Het eerste verhaal vertelt de lijdensweg van  Christophe De Vos. Hij stierf in de zomer van 2013 door euthanasie na een jarenlange strijd van depressies en psychoses. Hij was 28 jaar oud geworden. Daarna botste ze op het verhaal van Edith Vincke. Ook zij leed al sinds haar tienerjaren aan depressies en psychoses waardoor haar lijden ondraaglijk en uitzichtloos werd. Ze vroeg om euthanasie maar dit werk geweigerd door haar dokters. Ze pleegde suïcide in de psychiatrische instelling waar ze verbleef. “Ik plaatste het verhaal van Edith naast dat van Christophe. Beide leden psychisch ondraaglijk en uitzichtloos. Zowel Christophe als Edith hadden meermaals een zelfmoordpoging ondernomen en werden van de ene psychiatrische instelling in de andere opgenomen. Dus waarom werd Christophe zijn euthanasieverzoek wel goedgekeurd en dat van Edith niet? Misschien kon hij de artsen wel overtuigen van zijn ondraaglijk lijden en zij niet? Ik ging dus verder op zoek naar antwoorden op de vele vragen die zich opdrongen.”

De Belgische euthanasiewet

De patiënt moet zich in een medisch uitzichtloze situatie bevinden van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet verzacht kan worden, en dat het gevolg is van een ernstige en ongeneeslijke, door ziekte of ongeval veroorzaakte aandoening. Dit is één van de voorwaarden om euthanasie te krijgen. De jonge journaliste wilde het thema ‘euthanasie bij psychisch lijden’ uit de taboesfeer halen, vastberaden om het begrijpelijker te maken en de verschillende patiënten en hun families gehoor geven door hun verhalen verder op te pikken. “Mijn onderzoek begon bij het grondig lezen van de Belgische euthanasiewet en daarbij merkte ik op dat er weinig wordt verwezen naar patiënten die ondraaglijk psychisch lijden. De wet vermeldt voornamelijk terminale patiënten met ongeneeslijke lichamelijke aandoeningen. Het is dus niet evident om als patiënt met een psychische aandoening te voldoen aan de voorwaarden die door de wet zijn gesteld omdat die minder objectiveerbaar is.”

Ondraaglijk psychisch lijden

Lisa Van Cauwenbergh interviewde Wim Distelmans, oncoloog en voorvechter voor de strijd voor het recht op euthanasie en een waardig levenseinde. Hij vertelde over het gevaar van het blijven doorbehandelen in de psychiatrie met allerlei medicatie, elektroshocks en andere middelen om de patiënt toch nog beter te krijgen. Uiteindelijk komt men dan tot de conclusie dat dat de patiënt er niet beter van wordt, integendeel, het kan zelfs schade toebrengen. Want wanneer wordt het psychisch lijden ondraaglijk? En wanneer wordt er beslist dat men niets meer kan doen voor de patiënt die psychisch lijdt?

Onbegrip

Het is belangrijk om te beseffen dat wanneer het lijden ondraaglijk is, het niet meteen als uitzichtloos wordt gezien. Het uitzichtloze aspect kenmerkt zich vooral door het feit dat de behandelingsperspectieven zijn uitgeput. De patiënt bepaalt zelf of hij of zij ondraaglijk psychisch lijdt. Wie zelf niet psychisch lijdt, kan moeilijk vatten wat het precies inhoudt. “Dit benadrukt nog maar eens het gebrek aan inzicht en begrip bij veel artsen en hulpverleners. Onbegrip staat vaak centraal wanneer psychiatrische patiënten vragen om euthanasie”, benadrukt Van Cauwenbergh. Christophe had duidelijk meer geluk bij zijn begeleiding en ondersteuning van zijn psychiatrische aandoening dan Edith. Zij werd weinig gehoord, de dokters wisten dat Edith haar ziekte niet meer genezen kon worden, maar dat mocht zij niet weten. De drempel bij artsen en hulpverleners om over euthanasie te praten tegen hun patiënt is vaak nog te hoog.

Taboe

“Er moet een betere palliatieve zorg komen voor mensen met een ondraaglijk psychisch lijden die bedoeld is voor patiënten die ongeneeslijk psychiatrisch ziek zijn maar die wel nog een behandeling kunnen gebruiken zodat het leven voor hen draaglijker wordt.” Euthanasie is een waardevol alternatief voor zelfdoding en het verdient in de psychiatrie en in de euthanasiewet veel meer aandacht. “Zowel dokter Distelmans als de gezinnen De Vos en Vincke die ik interviewde, beamen dat er veel meer aandacht moet zijn voor euthanasie bij psychisch lijden. En dit begint door het taboe te doorbreken van de psychiatrie en de mentale gezondheid.”

Het is een zware weg, voor zowel de patiënt als de arts. Maar de patiënt heeft altijd het laatste woord. Als men echt wil sterven, dan heeft de patiënt recht op hulp en ondersteuning. Door euthanasie kan men menswaardig sterven in alle rust en ondersteuning, omringd door familie in plaats van in eenzaamheid voor een trein te springen. Het geeft de familie ook een zekere troost dat ze op een menswaardige manier afscheid kunnen nemen van hun dierbare. Het medisch menselijk aspect is het belangrijkst, het wettelijk aspect is het kader. 

Bibliografie

Artikels  Antonissen, J. (2015). Jaarlijks vijftig keer euthanasie om psychiatrische redenen. Humo.  Beel, V. (2015, 23 april). Doodswens bespreekbaar maken, kan helend zijn. De Standaard.  Cosyns, M. (2015, 21 januari). (Een) leven met twijfel. De Standaard.  Degryse, I. (2014). Tussen woede, wanhoop en dood. Knack, pp. 36-45.  Finoulst, M. (2013, maart). Stop de wereld, ik wil eraf. Bodytalk, pp. 32-35.  Lippens, J. (2015). ‘Welke arts zal Frank nog willen helpen?’. Knack, pp. 34-37.  Raspoet, E. (2015). ‘Frank Van den Bleeken kan perfect bij ons blijven’. Knack, pp. 58-63.    Audiovisuele bronnen  Leestmans, D. (2014). Euthanasie in de gevangenis. Geraadpleegd op 7 maart 2015, via http://www.canvas.be/programmas/panorama/56555ea1-3a0c-45e8-ad9d-9cf058…  Pauw & Witteman. (2010). Euthanasie bij psychiatrische patiënten (1). Geraadpleegd op 28 februari 2015, via https://www.youtube.com/watch?v=ECEQH2IOMVg  Pauw & Witteman. (2010). Euthanasie bij psychiatrische patiënten (2). Geraadpleegd op 28 februari 2015, via https://www.youtube.com/watch?v=ECEQH2IOMVg  Pauw & Witteman. (2013). Euthanasie van de eeneiige tweeling. Geraadpleegd op 28 februari 2015, via http://pauwenwitteman.vara.nl/media/206660  Reyers Laat. (2012, 22 september). Euthanasie en zelfdoding. Geraadpleegd op 28 februari 2015, via https://www.youtube.com/watch?v=Ms-meDgmpgI    Boeken  Ayers, S. & de Visser, R. (2012). Psychology for Medicine. Londen: Sage Publications.  Braam, S. & Chabot, B. (2010). Uitweg, een waardig levenseinde in eigen hand. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar.  Brysbaert, M. (2008). Fundamenten van de psychologie. Gent: Academia Press.  Callebert, A. (2012). Euthanasie bij ondraaglijk psychisch lijden. Leuven: Acco.  Croonen, J. & De Vries C. (2010). De strijd voorbij, euthanasie in de psychiatrie. Veghel: Libra & Libris.  Desmet, M. & Grommen, R. (2013). Moe van het kiezen. Leuven: TerraLannoo.  Distelmans, W. (2009). Een Waardig Levenseinde. Antwerpen: Uitgeverij Houtekiet.  Doyle, D. & Woodruff, R. (2011). Handboek voor palliatieve zorg. Antwerpen: Linkeroever.  Haekens, A., Hermans, J. & Vandenhoeck, A. (2008). Geen einde aan mijn pijn? Over uitzichloos psychisch lijden. Antwerpen: Garant.  Joiner, T. (2010). Myths about suicide. Cambridge: Harvard University Press.  Pollefliet, L (2014). Schrijven: van verslag tot eindwerk. Gent: Acadamia Press.  Thienpont, L. (2015). Libera Me. Anterpen: Witsand Uitgevers bvba.    Brochures   Forum Palliatieve Zorg. (2014). Wemmel.  Leerstoel Waardig Levenseinde. (2013). Sint-Lambrechts-Woluwe.  Omega vzw. (2014). Wemmel.  Vonkel, een luisterend huis. (2014, maart). Gent. Verslagen en rapporten  Belgisch Staatsblad (2002, 22 juni). Wet betreffende de euthanasie, 28 mei 2002.  Euthanasie, F. C.-e. (2012-2013). Zesde verslag aan de wetgevende kamers.    Webpagina’s en elektronische bronnen   Beginselen en vuistregels bij wilsonbekwaamheid. (2008). Geraadpleegd op 1 mei 2015 via http://www.btsg.nl/downloads/Beginselen%20wilsonbekwaamheid.pdf  Euthanasie: 30 vragen. Geraadpleegd op 25 april 2015, via http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=3326  Euthanasie in de psychiatrie. Geraadpleegd op 16 maart 2015, via http://www.euthanasieindepsychiatrie.nl/  Forensisch psychiatrisch centrum Gent. Geraadpleegd op 6 mei 2015, via http://www.fpcgent.be/over-fpc-gent/  Leerstoel Waardig Levenseinde. Geraadpleegd op 3 april 2015, via http://www.waardiglevenseinde.eu/  LevensEinde InformatieForum. Geraadpleegd op 3 april 2015, via http://www.leif.be/  Omega vzw. Geraadpleegd op 3 april 2015, via http://www.vzwomega.be/  Recht op waardig sterven. Geraadpleegd op 3 april 2015, via http://www.rws.be/web/  Telefacts. Geraadpleegd op 2 mei 2015, via http://www.vtm.be/telefacts  Uitklaring Levenseindevragen. Geraadpleegd op 3 april 2015, via http://www.ulteam.be/  Vonkel. Geraadpleegd op 3 april 2015, via http://www.vonkeleenluisterendhuis.be/  W.e.m.m.e.l. Geraadpleegd op 3 april 2015, via http://wemmel.center/nl/home/  Zelfmoordpreventieproject van de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg. Geraadpleegd op 17 maart 2015, via http://www.suicidepreventievlaanderen.be/       

Universiteit of Hogeschool
Journalistiek
Publicatiejaar
2015
Kernwoorden
Share this on: