Relevantie van mission statements in Vlaamse not-for-profit instellingen

RELEVANTIE VAN MISSION STATEMENTS IN VLAAMSE NOT-FOR-PROFIT INSTELLINGEN

Lic. Dominique Vandijck

Universiteit Gent

Samenvatting:

Dit artikel geeft de resultaten weer van een onderzoek naar het gebruik van mission statements (MS) in Vlaame not-for-profit instellingen. Meer specifiek, heeft het onderzoek getracht te bepalen of er een relatie bestaat tussen de initiële ‘drivers’ die geleid hebben tot het formuleren van de MS en de performantie. Aan de hand van 23 MS-componenten werden 74 Vlaamse non-profit instellingen (ziekenhuizen en RVT’s) geënquêteerd. De bevindingen geven aan dat sommige ‘drivers’ daadwerkelijk belangrijker zijn dan andere en dat instellingen waar de MS gedragen wordt door de ganse organisatie, de vruchten plukken van het bereiken van een hogere performantie.

Inleiding:

De gezondheidszorg is een snel evoluerende sector waarin zorginstellingen constant geconfronteerd worden met veranderende condities, stijgende kosten, toenemende vraag naar diensten, fundamentele beleidsproblemen en nieuwe uitdagingen (Dees, 1998). Aangezien er in deze sector ook sprake is van een zekere vorm van concurrentie moeten non-profit managers een pro-actief beleid voeren. Zij moeten hun instellingen goed kunnen inschatten en methodes ontwikkelen om de performantie en produktiviteit (in termen van dienstverlening) te verbeteren en te verhogen. Om deze redenen loont het de moeite naar oplossingen te zoeken vanuit een managementoptiek. Om effectief op deze uitdagingen te kunnen reageren en bij voorkeur zelfs te anticiperen is het opportuun voor de beleidsverantwoordelijken van non-profit instellingen om ruime aandacht te besteden aan het strategisch management.

Probleemstelling:

In de moderne managementtheorieën worden MS erkend als één van de hoekstenen in de strategische planning van een organisatie (Bart, 1998a). MS worden in de literatuur (Rigby, 2001; Bain & Company, 1994) steeds geciteerd binnen de top 3 van meest gebruikte ‘managementstools’ door managers wereldwijd en blijken niet aan populariteit te in te boeten, daar waar andere managementtools aan meer fluctuatie onderhevig zijn. Verondersteld wordt dat MS in de not-for-profit sector andere eindtermen dienen vergeleken met andere types organisaties (Forehand, 2000). Ondanks dit verschil is er haast geen onderzoek verricht naar de drijvende krachten (drivers) achter MS in non-profit organisaties. Gegeven dat deze drivers voor het formuleren van een missie verschillend zijn met deze bij for-profit organisaties, is het zinvol te weten welke factoren een grotere impact hebben in het geval van gezondheidsinstellingen.

Onderzoeksmethode:

Met deze studie trachten we de relevantie van MS binnen de non-profit sector na te gaan. Meer specifiek trachten we te onderzoeken of sommige MS-componenten (‘drivers’) meer gebruikt worden dan andere. In welke mate zijn managers tevreden met het huidige MS en in welke mate heeft de MS een invloed op de performantie.

Voor het onderzoek is gebruikt gemaakt van een vragenlijst, opgedeeld in twee delen, die werd opgesteld en gevalideerd door Bart (1998b). De resultaten werden vergeleken met de consensussen van een controlegroep. Alle vragen werden gemeten via een 5-punts Likertschaal.

Conclusies:

Sommige MS-componenten worden inderdaad frequenter gebruikt dan anderen. Binnen deze groep van meest gehanteerde drivers lijken Vlaamse non-profit managers 3 mission statement-componenten in het bijzonder te prefereren, met name ‘vermelding van de waarden, filosofie van de instelling’, ‘weergave van de gemeenschappelijke doelstellingen’ en ‘weergave van de visie van de instelling’. Minste aandacht ging uit naar ‘technologiekeuze’, ‘belang voor de leveranciers’ en ‘specifieke financiële objectieven’. Dit is een positieve vaststelling. Niet dat financiële objectieven in een non-profit setting onbelangrijk zijn, maar wel secundair aan het dienstverleningsproces. Instellingen die hun doelstellingen duidelijk weergeven en een unieke plaats durven en kunnen innemen bouwen een voorsprong op ten aanzien van hun ‘concurrenten’ aangezien zij de vruchten zullen plukken van het bereiken van een hogere performantie.

We vinden grote overlapping van de resultaten vergeleken met de controlegroep. Hieruit blijkt dat MS hun effect niet missen voor wat betreft het overbrengen van de boodschap naar hun doelpubliek.

In het deel waar we peilen naar de mate van tevredenheid van de managers met de wijze waarop de drivers al dan niet opgenomen en geformuleerd zijn in de MS van hun instelling liggen de resultaten grotendeels analoog met de inhoudsanalyse. Componenten die hoog scoren wat betreft belang, kunnen automatisch rekenen op extra aandacht bij het uitschrijven.

MS worden vaak aangewend als leidraad bij het nemen van beslissingen. Managers lijken tevreden te zijn met de MS van hun organisatie alsook met de invloed ervan op de performantie.

Voor de component ‘mate waarin de werknemers zich verbonden voelen met de MS’ geven de managers aan dat men hier zijn doel duidelijk lijkt te missen, ondanks dat men hier veel tijd aan besteedt en managers zeer tevreden zijn met de wijze waarop deze component vermeld is in de MS.

Vorige bevindingen en resultaten in acht genomen, denken wij dat hier voor het strategisch- en human resource management van Vlaamse non-profit organisaties nog heel wat werk aan de winkel is. Daar het personeel, voor organisaties, de meest vulnerabele maar tegelijkertijd ook de meest krachtige factor is in het bereiken van haar vooropgestelde doelstellingen, mag men hier niet licht over gaan. Nergens meer dan in de sociale non-profit sector is personeel de belangrijkste factor. Heden worden werknemers (verpleegkundigen, verzorgingsassistenten, paramedici, logistiek personeel, …) van zorginstellingen nog te weinig betrokken bij het uitstippelen van de beleidslijnen. Dit gebrek aan inspraak resulteert in het feit dat vele organisatieleden zich nauwelijks bewust zijn van de aanwezigheid van een MS, laat staan dat zij de inhoud ervan kennen. Moesten deze laatsten zich meer gesteund en geïnspireerd voelen door de MS, zouden zij, ons inziens, meer gemotiveerd zijn de boodschap van de organisatie naar buiten te dragen.

Referenties:

Bain & Company. (1994). Management tools and techniques: An executive guide. Boston: Bain & Company.

Bart, C. K. (1998a). Mission statement rationales and organizational alignment in the not-for-profit health care sector. Health Care Management Review, 23(4), 54-70.

Bart, C. K. (1998b). A comparison of mission statements & their rationales in innovative and non-innovative firms. International Journal of Technology Management, 16(1), 64-77.

Dees, J. G. (1998). Enterprising Nonprofits. Harvard Business Review, 76(1), 54-67.

Forehand, A. (2000). Mission and organizational performance in the healthcare industry. Journal of Healthcare Management, 45(5), 267-278.

Rigby, D. (2001). Management Tools and Techniques: A survey. California Management Review, 43(2), 139-160.