De revolte van Abu Yazid. Moslimterrorisme, ook duizend jaar geleden

Mieke Bijnens
Persbericht

De revolte van Abu Yazid. Moslimterrorisme, ook duizend jaar geleden

Moslimterrorisme, ook duizend jaar geleden

 

Op 11 september maakte de wereld kennis met het zogenaamde moslimterrorisme.  Iets nieuws, dachten velen toen.  Niets is echter minder waar.

 

Reeds in de eerste jaren na de dood van profeet Mohammed (632 n.Chr.), werd de moslimgemeenschap opgeschrikt door een extremistische fractie binnen de islam:  kharidjieten werden ze genoemd.  Het woord kharidjieten betekent “zij die vertrekken” aangezien zij vertrokken uit de groep volgelingen van Ali (sji’at Ali, of beter bekend onder de benaming sji’ieten).  Ali, schoonzoon van de profeet en tevens de vierde islamitische leider (756-761n.Chr) was namelijk bereid om te onderhandelen met zijn politieke tegenstander.  Enkele van zijn volgelingen stemden hier niet mee in vanuit het Goddelijk principe “la hukm ila li-llah”,  (“het oordeel komt enkel aan God toe”).  Deze kharidjieten stichtten een eigen politieke entiteit, met een eigen doctrine.  Na hun afscheiding van Ali, voerden deze kharidjieten voortdurend strijd tegen (volgens hen) niet-legitieme leiders en hun volgelingen.  Zo moest ondermeer Ali zelf eraan geloven.   Zowel sunnietische als sji’ietische leiders moesten van dan af voortdurend op hun hoede zijn voor bloedige terreurdaden van de kharidjieten.

Geplaagd door interne conflicten, splitsten de kharidjieten zich in de loop van eerste drie eeuwen van de islam (8ste, 9de en 10de eeuw n.Chr.) op in verschillende subgroeperingen, die in alle uithoeken van het islamitisch imperium opereerden   Zo waren er onder andere de nukkarieten, die zeer aktief waren in het gebied dat nu het huidige Tunesië omvat.  Zij hebben de eer gehad om de laatste kharidjietische opstand te organiseren.  Hun opstand vond plaats halfweg de 10de eeuw n.Chr. en richtte zich tegen de sji’ietische Fatimieden, de toenmalige leiders van Tunesië en de latere leiders van Egypte.  Deze Fatimieden slaagde er echter in om de aanvoerder van de kharidjietische opstand, Abu Yazid, te verslaan en maakte zo een definitief einde aan het gewelddadige kharidjisme.

Ruim 1000 jaar later wordt een pamflet gevonden dat de moord op Egyptisch president Sadat rechtvaardigt (de afwezige plicht), waarvan de inhoud zeer veel gelijkenissen vertoont met de doctrine van de inmiddels lang vergeten kharidjieten.  Professor Jansen (universiteit Leiden) merkt dit op en noemt deze fundamentalisten daarom ook “neo-kharidjieten”.  De hedendaagse terroristen halen hun mosterd, al dan niet zelf geweten, bij een islamitische groepering die een millennium geleden zeer bedrijvig was in het organiseren van aanslagen en terroristische acties. Het kharidjietisch gedachtengoed en de uitvoering ervan is wedergekeerd in een nieuwe vorm, het hedendaagse moslimterrorisme.  Het is dus niets nieuws, maar een fenomeen dat na een millennium van stilzwijgen terug ontwaakt is...

 

Marie Bijnens

 

(De revolte van Abu Yazid.  Plaats van deze opstand binnen het kharidjisme en zijn weerslag op het Fatimiedisch kalifaat in Ifriqiya in de eerste helft van de 10de eeuw AD)

Universiteit of Hogeschool
Letteren, departement Oosterse en Slavische studies
Publicatiejaar
2004
Share this on: