De psyche in het beurswezen

Bart Caers
Persbericht

De psyche in het beurswezen

De psyche in het beurswezen

 

De beurs is al jaar en dag een vaste waarde in de economische wereld. Zo kan ze beschouwd worden als een motor van de economie, namelijk een plaats waar bedrijven geld vinden om hun groei te verzekeren. Door haar bekendheid zal men over het beurswezen zeker iets kunnen vertellen. Woorden als aandelen, Euronext, koers… zullen veelvuldig aangehaald worden. Echter wordt er een belangrijke factor, namelijk de psychologie, vergeten. Omtrent de psychologische impact op de beurskoersen werd tot vandaag de dag door professoren van over de hele wereld een groot aantal onderzoeken verricht. Deze studies werden samengebracht onder de wetenschap, Behavioural Finance genaamd.

 

Vooraleer stil te staan bij enkele segmenten uit de Behavioural Finance, wordt eerst het redeneringsproces, dat de belegger doormaakt, belicht. Zo zal hij, alvorens een beslissing te nemen, in eerste instantie zo veel mogelijk informatie trachten te verzamelen. Nadien wordt deze geanalyseerd in de ‘Black Box’, zeg maar de hersenen van de belegger, en dit onder invloed van eigen prioriteiten, denkwijze, gemoedstoestand… Bijgevolg zal een interpretatie tot uiting komen, die op haar beurt zal leiden tot een bepaalde manier van optreden, als koper, verkoper of neutraal. Aangezien de wijze waarop geredeneerd wordt, afhangt van onder andere het tijdstip, de omgeving, de wisselende ingesteldheid van de belegger en zelfs van belegger tot belegger, zullen er steeds andere interpretaties gevormd worden. Dit heeft tot gevolg dat het onmogelijk is een formule op te stellen omtrent de ‘Black Box’. Desondanks is het mogelijk om aan de hand van Behavioural Finance een inzicht te krijgen in het denkproces van de belegger.

 

Behavioural Finance is een nog vrij jonge wetenschap die een twintigtal jaar geleden ontstond. Qua oorzaak kan aangehaald worden dat men stelselmatig begon in te zien dat beleggers zich niet altijd rationeel gedroegen op de beurs. Vanaf dat ogenblik begon men met het bestuderen van onder andere loss-aversion, ‘noise’, kuddegedrag, home bias-effect en over- en onderreactie.

 

Uit onderzoek is tot uiting gekomen dat beleggers aan loss-aversion lijden ofwel een afkeer hebben ten opzichte van het lijden van verlies. Stel dat men meedeelt dat er een verlies geleden werd van 1.000 euro. Emotioneel gezien, zal dit zwaarder doorwegen dan wanneer men meegedeeld krijgt dat er een winst gegenereerd werd.

Verder is ook gebleken dat beleggers onderhevig zijn aan het handelen op basis van ‘noise’. ‘Noise’ kan het best omschreven worden als ruissignalen, foutieve berichten, die zich op de aandelenmarkt verspreiden. Wanneer men bijgevolg naar de financiële markt kijkt, ziet men dat deze een vertekend beeld weergeeft. Dit is mogelijk door de aanwezigheid van twee soorten informatie, enerzijds de originele en anderzijds ‘noise’.

 

Een volgende vaststelling, die bij Behavioural Finance tot uiting kwam, is het kuddegedrag van beleggers. Hiermee wordt bedoeld dat beleggers zich aansluiten bij de mening van de groep en dusdanig de eigen mening verwaarlozen. Qua redenen kan men onder andere het sparen van de reputatie aanhalen. Zo zal een belegger een groot gedeelte van zijn reputatie sparen omdat er, bijvoorbeeld, collectief verlies geleden werd. Eveneens onder druk van familie, vrienden… zal een belegger sneller geneigd zijn de kudde te volgen.

 

Ook kwam naar voor dat beleggers investeren in bedrijven waarover ze veel weten, anders gezegd, denken te weten. Opvallend is dat men hierdoor als belegger veelvuldig investeert in bedrijven uit de eigen regio. Bijgevolg kan dus gesteld worden dat er sprake is van een zogenaamd home bias-effect. Hierbij kan verwezen worden naar de laatste beurszeepbel waar vele Belgen aandelen kochten van het toenmalige spraaktechnologiebedrijf Lernout & Hauspie.

 

Als laatste wordt er nog even stilgestaan bij onder- en overreactie. Onderreactie wijst op het feit dat beleggers op korte termijn traag reageren op nieuw verkregen berichten. Overreactie daarentegen wijst op het feit dat aandelenkoersen sterk reageren op informatie wanneer deze al geruime tijd in een bepaalde richting evolueert. Zo zal de beurskoers sterk stijgen na een zoveelste positief bericht. Omgekeerd, na een zoveelste negatief bericht, is eveneens mogelijk.

 

Naast de hierboven aangehaalde factoren uit de Behavioural Finance, wordt het beleggersgedrag ook beïnvloed door aspecten uit de omgeving. Uit het verleden is reeds tot uiting gekomen dat de beurzen wel degelijk op korte termijn een invloed vanuit psychologische hoek ondergaan. Denk hierbij maar aan de korte paniekreactie op de beurzen na de aanslagen van 11 maart 2004 te Madrid, de Sars-epidemie en misschien wel het bekendste voorbeeld, namelijk de recente beurszeepbel van technologie-, media- en telecomaandelen die in België gekenmerkt werd door Lernout & Hauspie.

 

Evenzo is gebleken dat bedrijfsleiders rekening trachten te houden met de reacties van beleggers en zodoende het nemen van beslissingen, het verspreiden van informatie… hierop afstemmen.

 

Al hetgeen hierboven vermeld werd, bepaalt mee de grootte van het psychologische aandeel in de beurskoers. Deze koers heeft een drieledige samenstelling, namelijk de basiswaarde, de waarde verkregen door kwalitatieve aanwinsten en de psychologische waarde. Dit psycho-economisch model heeft als voordeel dat het dynamisch is. Zo kan het psychologisch gedeelte   ofwel een klein aandeel ofwel een groot aandeel uitmaken van de aandelenkoers. Soms is het zelfs mogelijk dat de psychologische prijs zo goed als de volledige waarde overheerst. Een goed voorbeeld om dit te staven, is de waarde van het toenmalige Lernout & Hauspie-aandeel.

 

  

 

Wat de toekomst betreft, wordt het uitkijken naar de beursgang van de bekende internetzoekrobot Google. Om het aandeel op de beurs te noteren, wil Google overgaan tot het houden van een internetveiling. Zodoende zal de koers vastgelegd worden op basis van vraag en aanbod, wat een extreme waarde tot gevolg kan hebben. De bepaling van deze waarde zal beïnvloed worden door psychologie en sentiment, waardoor het zeer reëel is dat de beleggers bij de introductie teveel gaan betalen voor het aandeel. Hierdoor is het niet echt aan te raden voor de goede huisvader. Of Google nu al dan niet voor een nieuwe zeepbel op de beurs gaat zorgen, dient men nog te wachten tot de beursgang, gepland in de loop van 2004, heeft plaatsgevonden.

 

Na de Nobelprijs 2002, uitgereikt aan Daniël Kahneman voor de studie naar de irrationaliteit van de beslissingen van de beleggers, kan men stellen dat Behavioural Finance een zekere bijdrage geleverd heeft aan het economisch gebeuren en het beurswezen in het bijzonder. De conclusie die vervolgens getrokken kan worden, is dat men bij het nemen van een investeringsbeslissing op korte termijn wel degelijk rekening dient te houden met de psychologische invloed en dit om tot een zo goed mogelijk besluit te komen qua beslissing.

 

Geschreven door:

Bart Caers

Gegradueerde Bedrijfsmanagement optie Financie- en Verzekeringswezen

Katholieke Hogeschool Kempen, Geel

Academiejaar: 2003-2004

Titel eindwerk: De psyche in het beurswezen.

 

Bronnen van de illustraties:

Redeneringsproces gebaseerd op het ‘Black Box’-model dat gebruikt wordt in de Marketing.

VOS, Rita, 2001.  Cursus Marketing en Verkoop van diensten (2001), 2de jaar Bedrijfsmanagement Optie Financie- en Verzekeringswezen.  Katholieke Hogeschool Kempen Turnhout, departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde.

 

Schema samenstelling aandelenkoers:

Vertaling van schema op http://www.geocities.com/wallstreet/bureau/3486/14.htm

 

Universiteit of Hogeschool
Bedrijfsbeheer, optie financie- en verzekeringswezen
Publicatiejaar
2004
Share this on: