Pijn bij het vrijen in de menopauze, op zoek naar manieren om het taboe te doorbreken.

Bachelorproef Vroedkunde, Corsus Sara, 2021

Pijn bij het vrijen komt wereldwijd voor bij ongeveer 12% van de vrouwen, en een seksuele disfunctie komt tot vier keer vaker voor bij vrouwen in de menopauze dan bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. In een multiculturele en multidisciplinaire literatuurstudie onderzochten we hoe hulpverleners hierbij kunnen helpen en het taboe omtrent dyspareunie doorbreken. Op basis van die bevindingen is een instrumenten ontwikkeld om zorgvragers en hulpverleners te helpen, met name een filmpje en twee folders. Met deze bachelorproef en bijhorend filmpje won ik dit jaar de prijs van de Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen.

Hoe komt iemand van mijn leeftijd bij dit onderwerp? 

Enerzijds heb ik deze proef geschreven binnen de opleiding vroedkunde, die het gehele vrouwelijk lichaam bestudeerd. Dat wilt zeggen niet alleen zwangerschap en kraambed, maar ook een stukje gynaecologie waar dit onderwerp mooi in past. Daarbij ben ik gestart met deze opleiding met als doel om nadien ook een master in de seksuologie te behalen. Het onderwerp viel dus (opnieuw) mooi binnen mijn huidige opleiding en vervolgopleiding. 



Tenslotte kwam ik terecht bij dit onderwerp via een praktijkprobleem. De inhoudsdeskundige in mijn bachelorproef is een bekkenbodemtherapeut. In haar praktijk liep ze vaak aan tegen het probleem van de schaamte rondom dyspareunie en hoe moeilijk vrouwen hierin geholpen konden worden. Ik had er voor kunnen kiezen om pijn tijdens het vrijen in de zwangerschap te behandelen, maar ik wilde uit mijn vroedkundige comfortzone stappen. Van de gynaecologen op stage hoorde ik dat veel jonge dames hier last van hebben, maar in de generatie 15-25 jaar is de drempel om hulp te zoeken blijkbaar lager. Het zijn echt de menopauzale vrouwen die door de taboe drempel niet tot bij de hulpverlener geraken. Daarom heb ik me specifiek toegespitst op vrouwen in de menopauze.

Doel van het onderzoek en van de bachelorproef

Pijn bij het vrijen komt wereldwijd voor bij ongeveer 12% van de vrouwen. Naar schatting kan zelfs 3% hierdoor geen geslachtsgemeenschap hebben. Onderzoek toont aan dat een seksuele disfunctie tot vier keer vaker voor komt bij vrouwen in de menopauze dan bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Het doel van deze literatuurstudie is om te bestuderen hoe hulpverleners het taboe omtrent dyspareunie kunnen doorbreken, hiervoor instrumenten te ontwikkelen en om zorgvragers sneller en effectiever verder te helpen met hun zorgvraag.

Aanpak

Aan de hand van een literatuurstudie heb ik het onderwerp ‘Dyspareunie in de menopauze’ volledig uitgepluisd. Voor deze literatuurstudie werd literatuur uit verschillende landen en culturen geraadpleegd. Dit werd aangevuld met meerdere interviews met hulpverleners, waaraan werd gevraagd hoe een consult voor vrouwen met dyspareunie bij hen verloopt, welke behandelingen of middelen ze kunnen adviseren, of ze samenwerken of doorverwijzen met/naar andere hulpverleners en waar ze nog tegenaan lopen binnen de begeleiding van deze vrouwen in hun vakgebied. Op deze manier heb ik het probleem heel multidisciplinair kunnen beschrijven.

Er werd bekeken waarom het belangrijk is om de maatschappij te informeren, en hoe we dit dan ook effectief kunnen doen. Daarbij werd ook onderzocht hoe we pijn bij het vrijen specifiek bespreekbaar kunnen maken en welke hulpverleners deze vrouwen kunnen verder helpen.           

Bevindingen

Wereldwijd ervaart 12% van de vrouwen pijn tijdens het vrijen, 3% kan hierdoor zelfs geen geslachtsgemeenschap hebben. Bovenop deze cijfers blijkt dat vrouwen in de menopauze tot wel vier keer vaker te maken krijgen met ongemak tijdens het vrijen.

We stellen vast dat hierrond een taboe bestaat, niet alleen bij de vrouwen die pijn ervaren of bij de hulpverleners die deze mensen begeleiden. Het zit ingeburgerd in onze maatschappij.

We zien namelijk dat 60,5% van de vrouwen nooit informatie gekregen heeft over de menopauze. Slechts 35,9% verkreeg informatie van een medische hulpverlener, maar opmerkelijker was dat 51,9% informatie zocht bij buren, vrienden en lotgenoten.

Uit de studie bleek dat emotionele ondersteuning van leeftijdsgenoten, familie en partners kan leiden tot minder depressie en angst voor vrouwen in de menopauze. Tegelijk stellen we vast dat slechts 35,9% informatie haalt bij een hulpverlener, en dat meer mensen zich richten tot de media of internet om zich te informeren. Uit een onderzoek met een groep adolescenten bleek meer dan de helft negatieve en onbetrouwbare informatie gekregen te hebben over seksualiteit via het internet.

Er zijn betrouwbare online bronnen, zoals de Nederlandse app genaamd ‘Bekkenbodem’ die niet alleen betrouwbare informatie aanbied, maar ook goede oefeningen of tips mee geeft. Binnen het zorglandschap in België is er veel informatie terug te vinden op de website van ‘The Pelvic Floor’.

In het onderzoek bleek verder dat er veel onwetendheid is over welke hulpverleners kunnen helpen met pijn bij het vrijen. We hebben dan ook de diverse hulpverleners opgelijst met de rol die ze kunnen spelen, met name de huisarts, de gynaecoloog, de bekkenbodemtherapeut, de psycholoog of seksuoloog en tenslotte de vroedvrouw en de menopauzeconsulent.       

 

Besluiten

Uit de resultaten blijkt dat zorgvragers sneller bij de juiste hulpverlener komen wanneer zowel de vrouw als haar omgeving goed geïnformeerd zijn over de menopauze en de bijhorende klachten zoals dyspareunie. Niet alleen de zorgvragers, maar ook de zorgverleners informeren over het zorgnetwerk blijkt cruciaal.

Eindproducten

We vonden in de literatuur en de interviews heel wat tips die de drempel om het onderwerp ter sprake te brengen kunnen verlagen. Deze tips werden verwerkt in het praktijkgedeelte dat bestaat uit twee brochures en een filmpje.

We maakten dit filmpje, omdat erg duidelijk werd dat er een grote nood is aan laagdrempelige informatie en een stem die hierover durft te spreken. Het filmpje kan je bekijken door bijhorende QR-code te scannen, of op Youtube te zoeken naar: ‘Pijn bij het vrijen in de menopauze - Hoe het taboe doorbreken?’. Daarbij zijn er ook informatiebrochures opgesteld, zowel voor de vrouwen in de wachtzaal als voor de hulpverleners bij wie deze vrouwen aankloppen. Deze brochures kunnen samen met de posters in de wachtruimte een handige gespreksopeners zijn voor patiënten.