De gevaren van een te hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap voor zowel moeder als kind
- LanaHoebeke
Tijdens de zwangerschap heeft ongeveer 10% van de vrouwen een te hoge bloeddruk (hypertensie). Volgens wetenschappelijk onderzoek kan dit belangrijke nadelige gevolgen hebben voor zowel moeder als kind. Zo kan het onder andere schadelijk zijn voor de hersenontwikkeling van de baby. Lana Hoebeke en Celine Vlerick, twee studenten geneeskunde aan de Universiteit Gent, bestudeerden in hun masterproef of vrouwen met een hypertensieve aandoening tijdens de zwangerschap, met name pre-eclampsie, al dan niet meer kans hadden op het krijgen van een baby met een autismespectrumstoornis (ASS).
Pre-eclampsie
Pre-eclampsie, in de volksmond beter bekend als zwangerschapsvergiftiging, is een medische term die vaak gebruikt wordt door gynaecologen. Deze zwangerschapscomplicatie ontstaat na de 20e zwangerschapsweek door een slechte werking van de moederkoek en komt bij gemiddeld 3-5% van alle zwangere vrouwen voor. Het wordt gekenmerkt door een te hoge bloeddruk met daarnaast de aanwezigheid van eiwitten in de urine of het slecht functioneren van bepaalde organen (bv. lever en nieren) bij de moeder. Als gevolg kan pre-eclampsie ervoor zorgen dat de baby niet meer in optimale omstandigheden groeit in de baarmoeder. Indien het niet tijdig behandeld wordt, kunnen er zowel voor moeder als kind complicaties optreden en kan het leven van het ongeboren kindje en/of moeder zelfs in gevaar raken. Suikerziekte, obesitas en tweelingzwangerschap zijn enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van pre-eclampsie bij zwangere vrouwen.
Uit voorgaande studies is gebleken dat pre-eclampsie kan zorgen voor een verstoorde hersenontwikkeling bij het ongeboren kind. Er zijn al onderzoeken gebeurd waarbij kinderen van een gezonde moeder werden vergeleken met kinderen waarvan de moeder pre-eclampsie had tijdens de zwangerschap. Hieruit blijkt dat de moeders met pre-eclampsie tijdens de zwangerschap een hoger risico hebben op een kindje met gedragsproblemen, ADHD, verminderde intelligentie, epilepsie of ASS.
AutismeSPECTRUMstoornis
ASS is een ontwikkelingsstoornis van de hersenen die meestal ontstaat op vroege kinderleeftijd. De eerste ‘S’ in de afkorting ASS staat voor spectrum, wat betekent dat de symptomen van kind tot kind kunnen verschillen. Zo kan het bijvoorbeeld leiden tot ontwikkelingsachterstanden en problemen in het persoonlijk, sociaal, en later professioneel functioneren. Hoe deze stoornis ontstaat is nog niet volledig achterhaald door wetenschappers. Men vermoedt dat een combinatie van afwijkingen in het genetische materiaal (DNA) en omgevingsfactoren (bv. vroeggeboorte, oudere leeftijd van de moeder tijdens de zwangerschap (>35 jaar), obesitas bij de moeder,...) een rol spelen in de het ontstaan en de verdere ontwikkeling van ASS.
Het verhoogd risico op ASS
Om een antwoord te vinden op de onderzoeksvraag ‘Is er een verband tussen pre-eclampsie en ASS bij het kind?’ werd er een literatuurstudie uitgevoerd door beide studenten. Hun zoektocht in medische databanken en systematische analyse van relevante studies toont aan dat er tot op vandaag, wereldwijd, nog maar dertien studies verricht werden naar deze relatie. In elf van de dertien studies werd een statistisch significant verband gevonden tussen pre-eclampsie bij de zwangere vrouw en de ontwikkeling van ASS bij de pasgeboren baby. In twee andere studies werd dit verband niet aangetoond. Op basis van deze masterproef kan besloten worden dat het risico op het ontwikkelen van ASS bij het kind gemiddeld met 30% stijgt als de moeder pre-eclampsie had tijdens de zwangerschap.
Het werkingsmechanisme
Hoe kan pre-eclampsie nu een effect hebben op de ontwikkeling van ASS bij het kind? Hiervoor moet er kort even stilgestaan worden bij de functie van de moederkoek tijdens de zwangerschap. De moederkoek wordt gevormd tijdens de innesteling van de baby in de baarmoeder. Onder andere voedingsstoffen en zuurstof gaan via de bloedvaten van de moederkoek van de moeder naar de foetus, afvalstoffen van de foetus gaan via dezelfde weg terug. De moederkoek bij vrouwen met pre-eclampsie is foutief aangelegd, namelijk de bloedvaten ervan zijn onderontwikkeld. Hierdoor wordt de transfer van voeding en zuurstof naar de foetus bemoeilijkt. Dit heeft tot gevolg dat de groei en ontwikkeling van het ongeboren kind niet optimaal verloopt met mogelijks een weerslag op de hersenontwikkeling. Een zwangere vrouw met pre-eclampsie heeft bovendien ook een verhoogd aantal ontstekingscellen die via de moederkoek in de bloedbaan van de foetus kunnen terechtkomen en zo schade kunnen aanrichten in diverse organen, waaronder ook de hersenen. Het exacte mechanisme is nog niet volledig gekend. Wetenschappers hebben een sterk vermoeden dat zowel de verminderde toevoer van zuurstof en voeding alsook de verhoogde ontstekingscellen bij de moeder kunnen bijdragen tot problemen tijdens de aanleg en groei van de hersenen van de foetus en de latere ontwikkeling van ASS.
Deze masterproef deed mee aan de Scriptieprijs in de hoop dat er zo meer mensen (bv. zwangere vrouwen, partners, hulpverleners,…) bewust worden van de risico’s van een te hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap, in het bijzonder is er een risico op een verstoorde ontwikkeling van de hersenen van de foetus wat mogelijks kan leiden tot ASS. Een regelmatige controle van de bloeddruk bij de huisarts tijdens de zwangerschap is dan ook sterk aanbevolen. De kans op ernstige complicaties kan met een tijdige doorverwijzing en/of behandeling zo geminimaliseerd worden.
Bibliografie
1. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Pre-eclamspia. NICE Pathways: Pre-eclampsia 2019. Beschikbaar via: https://pathways.nice.org.uk/pathways/hypertension-in-pregnancy/pre-ecl…. Geraadpleegd 22 maart 2020.
2. Brown MA, Magee LA, Kenny LC, Karumanchi SA, McCarthy FP, Saito S, et al. The hypertensive disorders of pregnancy: ISSHP classification, diagnosis & management recommendations for international practice. Pregnancy hypertension. 2018;13:291-310.
3. Mol BWJ, Roberts CT, Thangaratinam S, Magee LA, de Groot CJM, Hofmeyr GJ. Pre-eclampsia. Lancet (London, England). 2016;387(10022):999-1011.
4. Dachew BA, Mamun A, Maravilla JC, Alati R. Pre-eclampsia and the risk of autism-spectrum disorder in offspring: meta-analysis. Br J Psychiatry. 2018;212(3):142-7.
5. Maher GM, O'Keeffe GW, Kearney PM, Kenny LC, Dinan TG, Mattsson M, et al. Association of Hypertensive Disorders of Pregnancy With Risk of Neurodevelopmental Disorders in Offspring: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Psychiatry. 2018;75(8):809-19.
6. Maher GM, McCarthy FP, McCarthy CM, Kenny LC, Kearney PM, Khashan AS, et al. A perspective on pre-eclampsia and neurodevelopmental outcomes in the offspring: Does maternal inflammation play a role? Int J Dev Neurosci. 2019;77:69-76.
7. Curran EA, O'Keeffe GW, Looney AM, Moloney G, Hegarty SV, Murray DM, et al. Exposure to Hypertensive Disorders of Pregnancy Increases the Risk of Autism Spectrum Disorder in Affected Offspring. Mol Neurobiol. 2018;55(7):5557-64.
8. Karumanchi SA, Maynard SE, Stillman IE, Epstein FH, Sukhatme VP. Preeclampsia: a renal perspective. Kidney Int. 2005;67(6):2101-13.
9. Sircar M, Thadhani R, Karumanchi SA. Pathogenesis of preeclampsia. Curr Opin Nephrol Hypertens. 2015;24(2):131-8.
10. Jim B, Karumanchi SA. Preeclampsia: Pathogenesis, Prevention, and Long-Term Complications. Semin Nephrol. 2017;37(4):386-97.
11. Phipps E, Prasanna D, Brima W, Jim B. Preeclampsia: Updates in Pathogenesis, Definitions, and Guidelines. Clin J Am Soc Nephrol. 2016;11(6):1102-13.
12. Heineman M., Evers J., Massuger L., Steegers E. Obstetrie en gynaecologie: De voortplanting van de mens. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2016. p.464-478.
13. Phipps EA, Thadhani R, Benzing T, Karumanchi SA. Pre-eclampsia: pathogenesis, novel diagnostics and therapies. Nat Rev Nephrol. 2019;15(5):275-89.
14. Nahum Sacks K, Friger M, Shoham-Vardi I, Sergienko R, Spiegel E, Landau D, et al. Long-term neuropsychiatric morbidity in children exposed prenatally to preeclampsia. Early Hum Dev. 2019;130:96-100.
15. Magee LA, Pels A, Helewa M, Rey E, von Dadelszen P. Diagnosis, evaluation, and management of the hypertensive disorders of pregnancy. Pregnancy Hypertension: An International Journal of Women's Cardiovascular Health. 2014;4(2):105-45.
16. Backes CH, Markham K, Moore, Kneitelhead P, Cordero L, Nankervis CA, Giannone PJ. Maternal preeclampsia and neonatal outcomes. J Pregnancy. 2011;2011.
17. Pare E, Parry S, McElrath TF, Pucci D, Newton A, Lim KH. Clinical risk factors for preeclampsia in the 21st century. Obstet Gynecol. 2014;124(4):763-70.
18. Dekker GA. Risk factors for preeclampsia. Clinical Obstetrics and gynecology. 1999;42(3):422.
19. Chappell LC, Brocklehurst P, Green ME, Hunter R, Hardy P, Juszczak E, et al. Planned early delivery or expectant management for late preterm pre-eclampsia (PHOENIX): a randomised controlled trial. Lancet (London, England). 2019;394(10204):1181-90.
20. Kanner L. Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child. 1943.
21. Volkmar FR, McPartland JC. From Kanner to DSM-5: autism as an evolving diagnostic concept. Annu Rev Clin Psychol. 2014;10:193-212.
22. Lord C, Elsabbagh M, Baird G, Veenstra-Vanderweele J. Autism spectrum disorder. Lancet. 2018;392(10146):508-20.
23. American psychiatric association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders , Fifth Edition [Online boek]. 2013. Beschikbaar via: https://dsm.psychiatryonline.org/doi/full/10.1176/appi.books.9780890425…. Geraadpleegd 22 maart 2020.
24. Project protocollering diagnostiek (PRODIA). Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling). 2014. Beschikbaar via: http://www.prodiagnostiek.be/materiaal/GEDRAG%20EN%20EMOTIE_Bijlage%202…. Geraadpleegd 22 maart 2020.
25. Taskforce Autisme. Naar een autismevriendelijk Vlaanderen: aanbevelingen van de taskforce autisme in opdracht van minister Jo Vandeurzen. 2016. Beschikbaar via: https://ppw.kuleuven.be/docsindex/naar-een-autismevriendelijk-vlaanderen. Geraadpleegd 22 maart 2020.
26. Lai MC, Lombardo MV, Chakrabarti B, Baron-Cohen S. Subgrouping the autism "spectrum": reflections on DSM-5. PLoS Biol. 2013;11(4):e1001544.
27. Matson JL, Kozlowski AM. The increasing prevalence of autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorders. 2011;5(1):418-25.
28. Lai MC, Lombardo MV, Baron-Cohen S. Autism. Lancet (London, England). 2014;383(9920):896-910.
29. Ivanov HY, Stoyanova VK, Popov NT, Vachev TI. Autism Spectrum Disorder - A Complex Genetic Disorder. Folia Med (Plovdiv). 2015;57(1):19-28.
30. Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw.Classificerend Diagnostisch Protocol Autismespectrumstoornis bij kinderen en jongeren. 2018. Beschikbaar via: https://static1.squarespace.com/static/55a792dae4b04bb5eb6119b2/t/5bc5b…. Geraadpleegd 22 maart 2020.
31. Constantino JN, Charman T. Diagnosis of autism spectrum disorder: reconciling the syndrome, its diverse origins, and variation in expression. Lancet Neurol. 2016;15(3):279-91.
32. Chien YL, Chou MC, Chou WJ, Wu YY, Tsai WC, Chiu YN, et al. Prenatal and perinatal risk factors and the clinical implications on autism spectrum disorder. Autism. 2019;23(3):783-91.
33. Buchmayer, Johansson S, Johansson S, Johansson A, Hultman CM, Sparen P, Cnattingius S. Can association between preterm birth and autism be explained by maternal or neonatal morbidity? Pediatrics. 2009;124(5):e817-25.
34. Maher GM, O'Keeffe GW, Dalman C, Kearney PM, McCarthy FP, Kenny LC, et al. Association between hypertensive disorders of pregnancy and autism spectrum disorder: A population-based study. Reproductive Sciences. 2019;26:98A.
35. Glasson EJ, Bower C, Petterson B, de Klerk N, Chaney G, Hallmayer JF. Perinatal factors and the development of autism: a population study. Archives of general psychiatry. 2004;61(6):618-27.
36. Larsson HJ, Eaton WW, Madsen KM, Vestergaard M, Olesen AV, Agerbo E, et al. Risk factors for autism: perinatal factors, parental psychiatric history, and socioeconomic status. American journal of epidemiology. 2005;161(10):916-25; discussion 26-8.
37. Getahun, Fassett D, Fassett MJ, Peltier MR, Wing DA, Xiang AH, Chiu V, et al. Association of Perinatal Risk Factors with Autism Spectrum Disorder. Am J Perinatol. 2017;34(3):295-304.
38. Cordero C, Windham GC, Schieve LA, Fallin MD, Croen LA, Siega-Riz AM, et al. Maternal diabetes and hypertensive disorders in association with autism spectrum disorder. Autism Research. 2019;12(6):967-75.
39. Walker, Krakowiak CK, Krakowiak P, Baker A, Hansen RL, Ozonoff S, Hertz-Picciotto I. Preeclampsia, placental insufficiency, and autism spectrum disorder or developmental delay. JAMA pediatrics. 2015;169(2):154-62.
40. Maher GM, McCarthy FP, McCarthy CM, Kenny LC, Kearney PM, Khashan AS, et al. A perspective on pre-eclampsia and neurodevelopmental outcomes in the offspring: Does maternal inflammation play a role? International Journal of Developmental Neuroscience. 2019;77:69-76.
41. Nakazawa T, Nakazawa C, Matsubara A, Noda K, Hisatomi T, She H, et al. Tumor necrosis factor-α mediates oligodendrocyte death and delayed retinal ganglion cell loss in a mouse model of glaucoma. Journal of Neuroscience. 2006;26(49):12633-41.
42. Langridge AT, Glasson EJ, Nassar N, Jacoby P, Pennell C, Hagan R, et al. Maternal Conditions and Perinatal Characteristics Associated with Autism Spectrum Disorder and Intellectual Disability. PLoS One. 2013;8(1).
43. Xu RT, Chang QX, Wang QQ, Zhang J, Xia LX, Zhong N, et al. Association between hypertensive disorders of pregnancy and risk of autism in offspring: A systematic review and metaanalysis of observational studies. Oncotarget. 2018;9(1):1291-301.
44. The Ottowa Hospital Research Institue. The Newcastle-Ottowa Scale (NOS) for assessing the quality of nonrandomised studies in meta-analyses. 2019. Beschikbaar via: http://www.ohri.ca/programs/clinical_epidemiology/oxford.asp. Geraadpleegd 22 maart 2020.
45. Mann JR, McDermott S, Bao H, Hardin J, Gregg A. Pre-eclampsia, birth weight, and autism spectrum disorders. J Autism Dev Disord. 2010;40(5):548-54.
46. Burstyn I, Sithole F, Zwaigenbaum L. Autism spectrum disorders, maternal characteristics and obstetric complications among singletons born in Alberta, Canada. Chronic Dis Can. 2010;30(4):125-34.
47. Moore, Kneitel G, Kneitel A, Xing G, Gilbert W, Smith L, Walker, Krakowiak C. Autism risk is increased in SGA and LGA infants. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2012;206(1):S27.
48. Xiang AH, Wang X, Martinez MP, Walthall JC, Curry ES, Page K, et al. Association of maternal diabetes with autism in offspring. JAMA - Journal of the American Medical Association. 2015;313(14):1425-34.
49. Maher GM, O'Keeffe GW, Dalman C, Kearney PM, McCarthy FP, Kenny LC, et al. Association between preeclampsia and autism spectrum disorder: a population-based study. Journal of child psychology and psychiatry, and allied disciplines. 2020;61(2):131-9.
50. Sun BZ, Moster D, Harmon QE, Wilcox AJ. Association of Preeclampsia in Term Births With Neurodevelopmental Disorders in Offspring. JAMA Psychiatry. 2020.
51. CLARITY group. Methodological Resources. Tool to Assess Risk of Bias in Case-Control and Cohort Studies. 2020. Beschikbaar via: https://www.evidencepartners.com/resources/methodological-resources/. Geraadpleegd 1 oktober 2020.
52. Wang C, Geng H, Liu W, Zhang G. Prenatal, perinatal, and postnatal factors associated with autism: A meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2017;96(18):e6696.
53. Xu RT, Chang QX, Wang QQ, Zhang J, Xia LX, Zhong N, et al. Association between hypertensive disorders of pregnancy and risk of autism in offspring: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Oncotarget. 2018;9(1):1291-301.
54. Jenabi E, Karami M, Khazaei S, Bashirian S. The association between preeclampsia and autism spectrum disorders among children: A meta-analysis. Korean Journal of Pediatrics. 2019;62(4):126-30.
55. Dachew BA, Scott JG, Mamun A, Alati R. Pre-eclampsia and the risk of attention-deficit/hyperactivity disorder in offspring: Findings from the ALSPAC birth cohort study. Psychiatry Res. 2019;272:392-7.
