Verspreiding ketonen in kaart: van de Premier League tot de Olympische Spelen.
- DaanParedis
Ketonen zitten niet langer alleen in het wielrennen, maar ook in andere sporten. Bovendien zullen ze in groten getale gebruikt worden op de komende Spelen in Tokyo. Een troefkaart voor rijke landen in de strijd om medailles?
Wie gebruikt het allemaal? Wat doet het precies? En is het echt een wondermiddel? De Britten maakten er voor het eerst gebruik van op de Spelen in 2012. Daarna kwamen ketonen opnieuw boven water in 2019, toen wielerploeg Team Jumbo-Visma openlijk aankondigde ermee te rijden. Inmiddels zitten ze overal: het wielrennen, het voetbal, het tennis, het zwemmen, het roeien, het judo, het rugby, het boksen, de triatlon, de atletiek en zelfs de e-sport.
Sinds ketonen in 2018 het commercieel daglicht hebben gezien verkopen ze, ondanks de hoge kostprijs en nood aan de juiste expertise, als zoete broodjes.
Sofie Debaere, gangmaker topsport bij Sport Vlaanderen, coördineert verschillende projecten met ketonen: “We hebben in aanloop naar de Olympische Spelen gericht geïnvesteerd in ketonen voor een bepaalde groep atleten. Hierbij hebben we gekeken naar hun discipline en potentieel op een top 8 op de Spelen. Het gaat om een twintigtal atleten in het wielrennen, g-wielrennen, triatlon, marathon, zwemmen, roeien en judo.”
Twee van die atleten zijn Olympische roeiers Tim Brys en Niels Van Zandweghe die een medaille ambiëren. In de zomer van 2020 deden zij voor het eerst een experiment met ketonen: “We gebruiken ze niet continu, maar in periodes. Afgelopen zomer hadden we zo onze beste trainingsmaand ooit. Er waren toen wel veel nieuwe trainingselementen, dus we kunnen niet met zekerheid zeggen dat het dankzij de ketonen kwam. In aanloop naar en tijdens de Spelen gaan we ze wel sowieso gebruiken. Sport Vlaanderen betaalt de kosten, anders kunnen we ons dat nooit veroorloven.”
Wout van Aert zijn ploeg Jumbo-Visma kwam in 2019 als eerste uit voor het gebruik van ketonen. “In dat jaar heb ik ook voor het eerst ketonen gebruikt”, vertelt van Aert. “Ik gebruik ze zowel in ééndagskoersen als grote rondes. Ik heb het gevoel dat ik minder in mijn reserves tast als ik ze gebruik en me de dag nadien fitter voel.”
Werelduurrecordhouder Victor Campenaerts ervaart ook positieve effecten van het voedingssupplement: “Begin 2019 ben ik er voor het eerst mee aan de slag gegaan in de rittenkoers Tirreno-Adriatico. Ik won daar de afsluitende tijdrit en ben toen overtuigd geraakt van het nut van ketonen. Ik voelde me fitter.”
Vier toepassingen
In verschillende sporten worden ketonen voor meerdere doeleinden gebruikt. Algemeen maken experts een onderscheid tussen vier toepassingen.
Ten eerste kunnen ketonen de recuperatie na een inspanning bevorderen. De tweede functie is gewichtscontrole. Ketonen kunnen een hongergevoel onderdrukken. Dit maakt het makkelijker om op een bepaald gewicht te blijven of sneller af te vallen. Als derde kunnen ketonen - naast vetten en koolhydraten- functioneren als een extra brandstof. Tot slot zouden ketonen een cognitieve functie hebben, ze kunnen helpen bij het bewaren van een langere focus.
van Aert gebruikt ketonen met een dubbel doel: “Ketonen zijn voor mij een extra energiebrandstof. Zo heb ik in eendagskoersen meer energie in de finale. In de rittenkoersen zorgt het voor net wat meer energie in de laatste ritten (recuperatie).”
Campenaerts gebruikt vooral ketonen in rittenkoersen: “Ik gebruik het als recuperatiemiddel in grote rondes. Ik denk dat 90% van de renners die in grote rondes voor het klassement gaan, ketonen nemen. Ik ga niet voor een klassement, maar vorig jaar in de Giro werd ik twee keer tweede in de laatste drie dagen. Ook voor mij is het belangrijk om zo goed mogelijk de ronde door te komen.”
Geen wondermiddel
Alle betrokkenen geven aan dat ketonen slechts ‘een klein deel in een groot geheel’ zijn. Een rechtsteeks effect kunnen ze onmogelijk vaststellen. Toch voegen de meesten er in één adem aan toe dat ze ketonen sowieso zullen blijven gebruiken, ondanks het enorme kostenplaatje en de vreselijke smaak.
van Aert: “Ketonen zijn geen heilige graal waarmee je plots 10% winst boekt. Ik denk dat het een optelsom is van veel kleine dingen die je goed probeert te doen. Zou je de koers ook gewonnen hebben met dat wiel dat 50 gram meer weegt? Waarschijnlijk wel, maar als je al die details laat liggen, kom je op een gegeven moment wel op een groot verschil uit.”
Supersoldaten
Ketonen, hoe zat dat weer?
Op het moment dat ons lichaam een voedseltekort heeft, activeert het een laatste noodmechanisme als buffer om een ineenstorting te vermijden en zo efficiënt mogelijk om te springen met de laatste restjes energie: ketonen.
In opdracht van het Amerikaanse leger produceerde professor Kieran Clarke aan de universiteit van Oxford artificieel exogene (niet-lichaamseigen) ketonen. UK Sport kreeg lucht van het experiment en wilde ook een deel van de koek. Hun voorstel: ketonen op atleten te testen. Ze gingen in zee met Clarke.
Later bleek uit gelekte documenten en getuigenissen van atleten dat UK Sport haar atleten ketonen liet nemen in de voorbereiding op en tijdens de Spelen van 2012. De atleten moesten een zwijgovereenkomst tekenen. Het experiment zorgde voor 65 medailles, de succesvolste Spelen voor Groot-Brittannië sinds WOI.
Voordeel?
Niet iedereen die ketonen uittest, vindt er heil in. Koen Naert, Europees kampioen op de marathon, laat, na ermee geëxperimenteerd te hebben, ketonen liever links liggen. “Ik heb ketonen in de voorbereiding op een wedstrijd gebruikt. Voor mij leverde het niet het gewenste effect op. Tijdens die voorbereiding heb ik wel wat moeilijkheden gekend met een achillespeesblessure. Dit heeft misschien de trainingen beïnvloed waardoor ik geen grote voordelen heb gevoeld. Ik denk dat dat ook van atleet tot atleet afhangt en van discipline tot discipline.”
Besluit
Ondanks dat ze een voordeel van ‘maar 1%’ opleveren, tonen ketonen wel enig effect. Een andere verklaring voor het massale gebruik ervan in is moeilijk te bedenken.
Op het moment dat de optelsom van alle procentjes samenkomen, kunnen ketonen de doorslaggevende procent zijn. Afwachten of dat procent zich op de komende Spelen vertaalt in meer medailles voor Westerse landen…
Bij het opstellen van deze scriptie, maakte ik achteraf nog een podcast om alles nog is heel helder en op een interessante manier te duiden. Deze kan u beluisteren via deze link:
