Zelfwaardegevoel opkrikken met vrije dansexpressie

Een jaar geleden zette ik voet aan land in de zogenaamde parel van de Indische Oceaan, Sri Lanka. Ik zou er mijn derdejaarsstage lopen in het kader van ‘A Flying Start’, een project van de bachelor Sociale Readaptatiewetenschappen (SRW) samen met Child Action Lanka (CAL). Dat deze ervaring me vanuit een geraaktheid opnieuw aan het dansen zou zetten, had ik toen niet kunnen inschatten.

A Flying Start

Met het Moving Mind project ‘A Flying Start’ willen mijn begeleiders vleugels geven aan de kinderen, jongvolwassenen en hun ouders, die binnen Child Action Lanka in Sri Lanka worden opgevangen. CAL biedt een veilige plek, kleding, gezonde maaltijden en emotionele steun aan meer dan 1500 thuisloze kinderen en hun ouders in negen centra over het hele land. De opleiding Sociale Readaptatiewetenschappen, kinderen, jongeren en welzijn engageert zich om samen met studenten deze missie te ondersteunen en expertise uit te wisselen. Als stagestudenten kregen we de opdracht om met ons bachelorproject aan deze missie bij te dragen.

Grote druk

Wat me opviel in Sri Lanka was dat er een voortdurende rush, drukte en concurrentiestrijd te zien was in tegenstelling tot het relaxte beeld dat de samenleving voor de toeristen wil creëren. Reclames die aanzetten tot presteren, de beste zijn, er goed uit zien, diploma’s halen,… kleurden de straten. Zelfs het prachtige initiatief van CAL, die net kinderen en jongeren een plek wilde geven om zichzelf te zijn, ontkwam niet aan de prestatiedruk van de maatschappij.

De kinderen en jongeren moesten presteren: goede ‘grades’ halen om de lat van de staatsexamens te halen, verder studeren om van de straat weg te geraken. Heel schools, gericht op exacte kennis, vooral ‘languages’ en ‘maths’ in het begin en later ook sciences, stond als vertrekkende kader. Falen kreeg er geen plaats. De druk was verstikkend. Het voortdurend streven naar perfectie wordt een verplichting en uiteindelijk zelfs een noodzaak.

Als dansinstructrice viel me op dat zelfs de dansjes die de kinderen met de ‘teachers’ inoefenden voor showmomenten voorgekauwd waren en dat de kinderen de pasjes perfect moesten nadoen zoals die voor hen verzonnen waren. Ook knutselwerkjes werden door de ‘teachers’ afgewerkt omdat ze perfect moesten zijn.

Mijn westerse blik als jeugdprofessional werd uitgedaagd. We hadden immers geleerd om vanuit de kinderen of jongeren te vertrekken, hen hun talenten te leren zien en te laten ontplooien, hen vooral plezier in het leren bij te brengen…. Op deze manier zouden ze een positief zelfwaardegevoel ontwikkelen om van daaruit de wereld te ontdekken.

Voorzichtig anders

Ik probeerde tijdens mijn stage voorzichtig een andere aanpak aan te reiken: ik voorzag momenten van vrije expressie en zag de kinderen er onwennig van genieten; de teachers smeten zich er -tot mijn verbazing- ten volle in. Toch vervielen ze als vanzelf in de prestatiedruk die zo ingebakken zit in hun samenleving.

Terug thuis bleef dit thema me bezig houden. Ik kwam met andere ogen in onze samenleving terecht en zag eigenlijk hetzelfde, maar net iets anders. Ook hier ligt er erg veel druk op de jong tot oud en dat begint al op school: goede punten halen, liefst naar de universiteit en een heleboel hobby’s na de school zijn een vereiste om zeker zo breed mogelijk te ontwikkelen. Aan de andere kant boomt het aanbod van mindfulness, yoga, sociale vaardigheidstrainingen… want ook kinderen en jongeren komen in burn-outs terecht.

Ik besefte snel dat ik de prestatiegerichtheid niet kan wegnemen of verminderen. Ik kan wel proberen om kinderen weerbaarder te maken. Zo groeide het idee om mijn bachelorproject ontwerpgericht aan te pakken en in te zetten op het preventief versterken van de zelfwaardering van kinderen zodat ze zelf met de druk kunnen omgaan. Dat ik mijn eigen danstalent hiervoor wilde inzetten, leek een logische volgende stap. Mijn bacheloreproject moest een verschil maken, niet alleen voor de kinderen van CAL , maar ook voor Vlaamse kinderen.

Preventief het zelfwaardegevoel van kinderen verhogen

Vanuit mijn eigen ervaringen en passie voor dans en beweging, mijn geloof in de kracht van preventie en het opzoekwerk rond de effectiviteit van dans– en bewegingstherapie op het welzijn van kinderen, groeide het idee om een lessenpakket te maken. Ik wilde iets laagdrempelig uitbouwen zodat de (soms ongeschoolde) teachers van CAL kunnen bijdragen in het preventief versterken van het zelfwaardegevoel van kinderen, zelfs zonder kennis te hebben van dans en beweging. Een pakket waar ze zelf ook plezier aan kunnen beleven om zo de ervaring met de kinderen nog te versterken.

Een zaadje planten, kan al er veel betekenen. Op grond van dit inzicht ging ik op zoek naar de leeftijd waarop kinderen het meest gevoelig zijn voor deze zaadjes. Uit bronnenonderzoek bleek de leeftijd van zes jaar ideaal te zijn. Om deze reden bakende ik mijn doelgroep af tot kinderen van zes tot acht jaar en verdiepte ik me in hun fysieke mogelijkheden.

Dance-esteem als methode

Uiteindelijk ontwierp ik mijn methode ‘Dance-esteem’. Het bestaat uit zes afzonderlijke danssessies waarin lichaamsgerichte oefeningen, spelvormen, vertrouwen– en complimentenspellen elkaar afwisselen. In de handleiding gaf ik begeleiders inzicht in het verloop van iedere sessie en in proces dat ze afleggen als ze vertrekken vanuit de kwaliteiten en competenties van ieder kind.

Iedere danssessie focust zich op een eigen thema met eigen doel. Mijn hoofddoel van alle danssessies samen was om kinderen na de sessies het gevoel te geven dat ze zichzelf kunnen zijn, zich beter in hun vel voelen, moeilijk hanteerbare situaties en uitdagingen niet uit de weg gaan en op een gepaste manier uitkomen voor hun mening.

Ik vertaalde alles in het Engels en goot het in een website, gekoppeld aan de website van het project www.aflyingstart.be. Deze drager gaf me de mogelijkheid om de tekst aan te vullen met beeld– en fotomateriaal ter verduidelijking en om een betere begeleiding te garanderen. Dit is de rechtstreekse link: https://dance-esteem.jouwweb.be/

Dance-esteem zal via mijn collega-studenten zeker in CAL, Sri Lanka zijn weg vinden maar ik hoop stiekem dat het ook hier in Vlaanderen van nut kan zijn voor jeugdprofessionals.