Love the Way You Lie: Leugens in romantische relaties

Stel je de volgende situatie voor: je partner vraagt je of je zijn / haar nieuwe schoenen mooi vindt. Zelf vind je ze afschuwelijk, maar je weet dat dat antwoord je partner enorm onzeker zou maken. Zeg je de waarheid, of reageer je toch op een andere manier?

Hoewel we allemaal geleerd hebben dat liegen en bedriegen verwerpelijk is, is het iets wat we haast alle dagen zelf doen. We misleiden en liegen tegen alle mogelijke sociale contacten die we hebben: vreemden, kennissen, vrienden en zelfs romantische partners. Maar waarom doen we dit?

Liegen en misleiding

Wat is dat nu eigenlijk, liegen en misleiden? Is er überhaupt wel een verschil tussen deze termen? Aangezien deze concepten vrij vaag zijn en er ook in de wetenschappelijke literatuur geen consensus bestaat over wat de termen nu net inhouden, zien we vaak verschillende definities passeren. Hoewel misleiding nog vager klinkt dan liegen, komen omschrijvingen van dit woord opmerkelijk vaak overeen.

De definities bevatten in de meerderheid van de gevallen concepten als dubbelzinnige verwoordingen, het verzwijgen van de waarheid en intentionaliteit. Zo gaf een 20-jarige vrouw de volgende definitie voor misleiding: “Wetens en willens andere, foute of verdraaide informatie geven om de waarheid te onderdrukken of achter te houden. Of mensen aanzetten zaken te zeggen of te doen die ze zonder die fout verkregen informatie niet zouden gedaan hebben.” Opmerkelijk genoeg lijkt ook de meerderheid van de mensen te denken dat misleiding altijd gebruikt wordt om een doel te bereiken, zoals ook een 24-jarige man misleiding omschreef: “Iemand verkeerde informatie geven om iets te bereiken.”

Wanneer het over liegen gaat, zien we wat meer verschillen, waarbij bijna de helft van de respondenten van het onderzoek zelfs verklaarde dat ‘de waarheid niet vertellen’, zelfs wanneer hier niet achter gevraagd wordt, als liegen beschouwd moet worden.

Waarom liegen we tegen onze partner?

In de meeste gevallen gebruiken we leugens en misleiding voor egocentrische redenen. Hierbij gaat het om scenario’s waarbij mensen zichzelf willen beschermen, fysiek of psychologisch, of om er zelf een voordeel uit te halen. Zo omschreef een 28-jarige vrouw een leugen die ze tegen haar partner vertelde als volgt: “Ik kreeg de vraag of ik in vorige relaties ben vreemdgegaan. Ik antwoordde daarop nee, maar dat is niet waar. Dat deed ik om geen verkeerde indruk van mezelf te geven.”

In slechts een minderheid van de gevallen liegen we om altruïstische redenen. De belangrijkste altruïstische reden om te liegen of om misleiding te gebruiken in romantische relaties, is het beschermen van de ander. Een voorbeeld hiervan is liegen om je partner zich niet schuldig of beschaamd te laten voelen. Een jonge vrouw van 21 beschreef de volgende situatie. “Op een avond ging ik bij mijn vriend thuis eten, bij zijn gezin. Na het eten vertelde hij me opeens dat we nog naar een familiefeestje moesten gaan. Ik zei dat ik het niet zo erg vond, maar eigenlijk had ik er niet bepaald zin in. Ik loog omdat ik zijn gevoelens niet wilde kwetsen, ik wilde hem niet voor het hoofd stoten.”

Wie liegt en bedriegt?

Hoewel het onderzoek in dit veld nog in zijn kinderschoenen staat, zijn er een aantal factoren die samenhangen met de manier van liegen en misleiden. Oudere participanten in dit onderzoek logen vaker voor egocentrische redenen dan de jongere deelnemers. Deze relatie kan ook verklaard worden aan de hand van de lengte van de relatie: hoe langer de relatie duurt, hoe meer we liegen voor de eigen zaak.

In dit geval hoeven we ons echter niet meteen zorgen te maken om de eerlijkheid van onze partners: intieme relaties worden opgebouwd in verschillende stadia die elk een andere vorm van communicatie vragen. Een verder stadium kan dus de manier van oneerlijk gedrag aanpassen. Je partner wordt dus niet plots oneerlijker wanneer je relatie al eventjes loopt.

Naast deze factor van leeftijd en relatielengte, blijkt ook persoonlijkheid betrokken te zijn in hoe en waarom we liegen. Mensen die sneller geneigd zijn om angst, schaamte en kwetsbaarheid te ervaren en algemeen hoger scoren op neuroticisme, zijn sneller geneigd om te misleiden om egocentrische redenen. Eenzelfde trend zien we bij mensen die extravert zijn: ook zij gaan meer liegen om egocentrische redenen, waarbij de leugen de leugenaar zelf beschermt. Dit betekent bijgevolg dat mensen die meer introvert gedrag vertonen, vaker gaan liegen om de andere te beschermen.

Wat met relatiekwaliteit?

Ook relatiekwaliteit lijkt een rol te spelen wanneer het gaat om oneerlijk gedrag. Dit wordt zeker duidelijk wanneer men focust op intimiteit die koppels ervaren. Personen die aangaven dat ze zich sterk verbonden voelden met hun partner, gaven aan hun partner te misleiden om altruïstische redenen, en dus om hun partner te beschermen of hen een voordeel te bieden. Dezelfde relatie werd ook gevonden bij personen die aangaven hun partner enorm graag te zien.

Hoewel dit allemaal positief lijkt, moeten we in het achterhoofd houden dat er nog steeds vooral gelogen wordt om egocentrische redenen, dus voor eigen voordeel, in plaats van het welzijn van anderen. Toch moeten we ons geen zorgen maken wanneer blijkt dat je partner een leugen verteld heeft of je met misleiding op het verkeerde pad gebracht heeft. Binnen romantische relaties lijkt oneerlijk gedrag immers niet zo ernstig te zijn zorgt het in een minderheid van de gevallen voor zwaardere gevolgen. Wanneer je het nieuwe paar schoenen van je partner dus toch niet zo mooi vindt, kan het heus geen kwaad om enthousiast mee te gaan in die nieuwe aankoop.