De thuiswerker – “Alleen is maar alleen” of “Hoe meer focus hoe beter”?

Bestaat er zoiets als: “de” thuiswerker?

Thuiswerken is sinds het afgelopen decennium sterk in opkomst. Dit was reeds zo door het toegenomen gebruik van computers, smartphones en andere digitale technologieën, maar kende een nog sterkere opmars door de huidige coronapandemie. Waar een op de vier werknemers voor de coronapandemie af en toe thuiswerkte, is dat aantal tijdens de pandemie bijna verdriedubbeld. Vermoedelijk zal deze tendens zich na het virus voortzetten. Ondanks dat thuiswerkers vaak over één kam geschoren worden, is het belangrijk om op te merken dat er vele vormen van thuiswerken bestaan. De een werkt bijvoorbeeld veel vaker thuis dan de ander. Hierdoor is er dan ook onduidelijkheid over de invloed van intensief thuiswerken op de prestaties van werknemers. In deze scriptie werd onderzocht welke effecten de intensief thuiswerkende werknemer ondervindt en hoe diens prestaties positief dan wel negatief beïnvloed worden.

Is vaker thuiswerken wel verantwoord?

Mede door de huidige coronapandemie kunnen velen zich waarschijnlijk voorstellen hoe het voelt om thuis te werken, maar kunnen we door vaker thuis te werken ook beter onze taken uitvoeren? Gaan we hierdoor nog beter presteren? Initieel verwachtten we dat werknemers die meer dan 2 dagen per week thuiswerken minder zouden presteren in hun job, onder meer door een gebrek aan informele leermomenten op de werkvloer. In de scriptie, waarin twee metingen werden uitgevoerd, bewijzen we echter het tegenovergestelde. Indien thuiswerkers na de eerste meting wekelijks meer thuis gingen werken, boekten zij op de tweede meting betere resultaten.

Ja ja, maar vooral de ervaren werknemer zal hier baat bij hebben…, toch?

Thuiswerken vereist dat werknemers met minder directe begeleiding van hun leidinggevenden en hulp van hun collega’s te werk gaan. Niet altijd evident voor iedereen. Er werd dan ook verondersteld dat ervaren werknemers meer baat zouden hebben bij thuiswerk en vooral bij intensief thuiswerk. Dit blijkt echter niet het geval te zijn. Ongeacht het aantal jaren op de werkteller, iedereen in onze studie is beter af met thuiswerken. Vermoedelijk is er dan ook geen verschil tussen meer en minder ervaren werknemers in de feedback, ondersteuning en adviezen die ze krijgen van hun leidinggevenden en/of collega’s.

Hoe meer focus hoe beter?

Vaak wordt thuiswerken beschouwd als een luxe, omdat werknemers niet meer (of minder) gestoord worden door kletsende collega’s of door leidinggevenden die continu met nieuwe opdrachten binnenkomen. Meer focus dus. Hoe meer focus hoe beter, zouden we veronderstellen. Praatgrage collega’s worden echter vervangen door schreeuwende kinderen en opdrachten van de baas door de volle wasmand die staat te wachten. Een grotere controle over de werkomgeving zou in theorie tot verhoogde concentratie moeten leiden, maar niets blijkt minder waar. Deze studie toont aan dat meer thuiswerken niet samengaat met geconcentreerder werken en dit het prestatieverschil dus niet kan verklaren. Meer focus is dus misschien wel beter, maar meer intensieve thuiswerkers ervaren dit verschil niet.  

Alleen is maar alleen

Daarnaast dreigt het gevaar dat vaker thuiswerken een negatief effect heeft op de sfeer en samenhang tussen collega’s. Het zorgt namelijk voor minder spontane kletspraatjes aan de koffiemachine: het vooroordeel van de eenzame thuiswerker heerst. Deze studie laat echter zien dat thuiswerkers zich door hun werkzaamheden verbonden blijven voelen, ongeacht het aantal dagen dat ze thuiswerken. Skype, Whatsapp, Zoom en andere digitale technologieën maken dit op vandaag ook wel erg makkelijk. Gesprekken bij de koffiemachine worden vervangen door virtuele koffiepauzes om te roddelen of om werkgerelateerde zaken te bespreken. Deze gesprekken worden zelfs aangevuld met gezellige familiemomenten voor, na of soms zelfs tijdens de werkuren. Het is deze combinatie die ervoor zorgt dat werknemers beter kunnen functioneren, in termen van hun prestaties, in plaats van de initieel verwachtte verlaging. Eenzaam? Dat is de thuiswerker alleszins niet. 

Het belang van de onderzoeksmethode

In tegenstelling tot de meeste studies over thuiswerk, benadrukt dit onderzoek het belang van de intensiteit van thuiswerken in de discussie over de effecten ervan. Voor en na de omschakeling naar grootschalig thuiswerk (een paar maanden voor de uitbraak van de pandemie), werden bijna alle 3500 werknemers bevraagd van een Vlaamse organisatie die actief is in de publieke sector. Het stelde ons in staat om meer inzicht te verwerven in de effecten van een toename in de intensiteit van thuiswerken op het algemeen functioneren. Of dit verklaard kan worden door verhoogde concentratie dan wel verlaagde gevoelens van verbondenheid volgde daarop. We kunnen ons waarschijnlijk voorstellen hoe het voelt om vaker thuis te werken, maar weten we ook dat we daardoor meer gedaan krijgen en het gevoel hebben ons werk beter te doen?