Doctoreren en ondernemen: een gouden combinatie

Wat hebben ondernemers zoals Elon Musk van Tesla, Larry Page en Serge Brinn van Google en Gordon Moore van Intel gemeen? Buiten het feit dat ze allen hun ondernemingen naar ongekende hoogten hebben gebracht, waren alle vier ooit doctorandi, die later al dan niet hun doctoraatsopleiding succesvol afmaakten. Is het succes van doctorandi en doctoraathouders als ondernemers zo verwonderlijk? Onderzoek naar deze unieke groep toont aan dat dit eigenlijk niet zo onverwacht is.

Doctorandi verwerven tijdens hun doctoraatsopleiding namelijk aanzienlijk menselijk kapitaal zoals doorgedreven kennis, speciale vaardigheden en een groot netwerk. Dit opgebouwde menselijk kapitaal hangt samen met ondernemerssucces en doordat steeds meer personen met een doctoraatsopleiding de ondernemerswereld betreden, wordt dit kapitaal vaker benut. Niet enkel de ondernemers met doctoraatsachtergrond zelf, maar ook de maatschappij profiteert hiervan. Voor de doctor-ondernemers kan het bijvoorbeeld een oplossing bieden voor de onzekerheid op de academische arbeidsmarkt. Daarenboven zijn een mogelijke technologietransfer en gecreëerde werkgelegenheid aantrekkelijke voordelen voor de maatschappij. Ook de universiteit haalt profijt uit de duurzame banden met het bedrijfsleven. Ondanks de vele voordelen voor en door ondernemende doctorandi of doctoraathouders, is maar weinig geweten over deze groep ondernemers. Aan de hand van 18 interviews met ondernemers met een doctoraatsopleiding, werden de drijfveren, de drempels en de ervaren meerwaarde van deze unieke groep verkend.

Drijfveren

Verschillende soorten drijfveren motiveerden de ondernemers met een doctoraatsopleiding om hun bedrijf te starten. Zo benoemden ze enkele algemene drijfveren die niet leken samen te hangen met hun doctoraatsopleiding. De vrijheid om niet voor een baas te hoeven werken of simpelweg omdat interessante ondernemingsopportuniteiten hun pad kruisten, zijn hier voorbeelden van. Daarnaast bespraken de doctor-ondernemers ook drijfveren die specifiek voortvloeiden uit hun doctoraatstraject, zoals de afwezigheid van werkzekerheid aan de universiteit of net omdat een doctoraatspromotor het ondernemersidee stimuleerde. Ook de steun die de geïnterviewden mochten ontvangen, uit verschillende hoeken, zowel op emotioneel als materieel vlak, werd aangeduid als een belangrijke drijfveer om de stap te zetten naar het ondernemerschap.

Drempels

Ondanks het grote potentieel voor deze groep, ondervonden zij ook een aantal drempels, al dan niet specifiek gerelateerd aan het doctoraatstraject. Net als ondernemers zonder doctoraatsopleiding ervoeren zij ook moeilijkheden met onder meer het vinden van investeerders of omgaan met klanten. Daarnaast rezen sommige drempels uit de combinatie met het doctoraatstraject. Zo gaven zij aan dat het niet is toegestaan om bij te verdienen tijdens een tewerkstelling aan de universiteit, waardoor ze zichzelf ook geen loon konden uitkeren als ondernemer. Ook stond tijdsgebrek omwille van het doctoraatsonderzoek ondernemen vaak in de weg. Verder bleek de publicatiedruk het ondernemerschap te fnuiken, doordat een publicatie het onmogelijk maakte om nog een patent aan te vragen voor die innovatieve kennis. De universiteit zelf kon eveneens een drempel vormen doordat het enige tijd kan duren voordat overleg kon plaatsvinden om de ondernemersmogelijkheden rond het doctoraatsonderzoek te bespreken. Daarnaast bleek het tevens moeilijk om de gouden kooi van de universiteit in te ruilen voor de onzekerheid van ondernemerschap. Sommigen bemerkten bovendien een misplaatste arrogantie bij collega-doctoraathouders, wat het ondernemerschap hinderde. Andere geïnterviewden gaven aan dat het misschien niet de taak is van een wetenschappelijke instelling om ondernemerschap te stimuleren en tot slot misten de doctoraathouders enkele praktische ondernemersvaardigheden die ze niet konden ontwikkelen door hun langdurige focus op hun doctoraatsonderzoek.

Meerwaarde

Ondanks verscheidene drempels, ervoeren bijna alle geïnterviewde doctorandi en doctoraathouders een grote meerwaarde van hun doctoraatstraject. Zo verwierf de doctorandus expertise rond zijn onderzoeksgebied, bood een doctoraatsaanstelling vaak voldoende flexibiliteit om de onderneming uit te bouwen tijdens de kantooruren en bouwden ze bovendien een internationaal netwerk op. Daarnaast bleken sommige vaardigheden van het doctoraatstraject van pas te komen tijdens het ondernemersproces, zoals presenteren en kritisch zijn. Een ander groot voordeel was de doctoraatstitel zelf, die fungeerde als een soort kwaliteitslabel en deuren kon openen.

Vrouwelijke ondernemers

Tijdens het onderzoek bleek het moeilijk om vrouwelijke  ondernemers met een doctoraatsachtergrond te vinden. Dit leverde dan ook een extra onderzoeksthema op. Vrouwelijke ondernemers bleken algemeen ondervertegenwoordigd in de ondernemerswereld. De vrouwelijke geïnterviewden met een doctoraatsopleiding gaven hierbij aan dat de combinatie tussen ondernemen en een gezin hen in een spreidstand plaatste. Een goede planning om beiden op elkaar af te stemmen was noodzakelijk om het succesvol te organiseren. Daarnaast ervoeren de vrouwelijke doctor-ondernemers een verschillende behandeling van klanten, investeerders of werknemers waarbij ze soms kritischer benaderd werden. Anderzijds merkten sommigen net een gunfactor op bij vrouwelijke investeerders: vrouwen bleken elkaar te ondersteunen in het ondernemerschap en zouden van andere vrouwen meer investeringskansen krijgen.

Conclusie

De rol van de doctoraatsopleiding in het succes van Elon Musk, Larry Page, Serge Brinn en Gordon Moore is niet onbeduidend. Deze doorgedreven academische opleiding creëert een vruchtbare bodem voor ondernemerschap. Zelf het vroegtijdig beëindigen van het doctoraatstraject door Elon Musk, Larry Page en Serge Brinn valt aan de hand van dit onderzoek beter te begrijpen. Veel van de voordelen die een doctoraatsopleiding biedt voor het ondernemerschap zijn namelijk niet afhankelijk van het behalen van die felbegeerde titel. Evenwel is een doctorstitel geen vrijkaart richting succes. Ook ondernemende doctorandi en doctoraatshouders worden geconfronteerd met verschillende obstakels, die niet per se uniek zijn aan hun academische achtergrond. Dat dit summiere lijstje van topondernemers enkel mannen bevat, is eveneens niet zo verwonderlijk. Ook vrouwelijke academici zijn niet gevrijwaard van de hinderpalen die hun seksegenoten ondervinden in de ondernemerswereld.