You never stand alone

Inleiding

De voorbije jaren werd reeds veel onderzoek georganiseerd naar de psychologische belasting van vroedvrouwen en studenten vroedkunde (McDaniel and Morris, 2020, Suleiman-Martos et al., 2020). Zo geven recente studies aan dat meer dan 56% van de studenten vroedkunde kampt met hoge tot zeer hoge stresslevels en angsten tijdens hun opleiding en dat ze bovendien vaak getuigen zijn van traumatische gebeurtenissen tijdens hun stages (Kuipers et al., 2018, Rezaei et al., 2020). Deze gewaarwordingen kunnen de studenten stimuleren tot professionele groei, zelfzekerheid en ontplooiing, mits ze voorzien worden van voldoende ondersteuning (Oates et al., 2019). Het kan echter ook leiden tot het vroegtijdig beëindigen van de studie of het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis, of het krijgen van een burn-out (Eaves and Payne, 2019). 

Een peer supportgroep (PSG) voor studenten vroedkunde kan deze ondersteuning bieden aan de studenten en als dusdanig een oplossing vormen voor het tekort aan begeleiding dat de studenten momenteel ervaren (Rezaei et al., 2020). Etymologisch komt peer support uit het Latijn en is het een vereniging van de woorden par en porto, welke respectievelijk de betekenissen gelijk en zorgen voor uitdrukken. Breder gedefinieerd betekent peer support dus: het zorgen voor en ondersteunen van een individu, welke als gelijke wordt beschouwd (Dennis, 2003). 

Het onderzoek

Binnen deze studie werd een peer supportgroep opgericht voor studenten vroedkunde, die werd voorgeleid door een facilitator en co-facilitator. Het doel van de studie was om te onderzoeken welke impact het deelnemen aan de PSG heeft gehad op de studenten vroedkunde en welke impact de facilitators hebben ervaren door het begeleiden van de PSG.

Deze PSG werd gevormd door vijf studenten en twee jonge vroedvrouwen uit het werkveld die opgeleid werden tot facilitator. Zij kwamen driemaal samen op verschillende locaties, waar ze hun moeilijkheden, twijfels en verhalen met elkaar konden delen. Vervolgens werden ze in de diepte geïnterviewd om te onderzoeken hoe zij de deelname aan de PSG hebben beleefd.

De resultaten

Uit de analyse van de interviews met de studenten kwamen vier grote thema’s naar voren: a) verbondenheid en ondersteuning, b) ervaren van psychologische veiligheid, c) persoonlijke groei en d) professionele ontwikkeling. De interviews met de facilitators belichtten daarentegen één groot overkoepelend thema: professionele groei en ontwikkeling.

Verbondenheid en ondersteuning:

De deelnemende studenten gaven aan dat ze op zoek waren naar lotgenoten. Ze wilden horen dat ze niet alleen stonden met hun moeilijkheden en hadden nood aan begrip. Dit vonden ze in de PSG. Bovendien gaven de studenten aan dat ze zichzelf in de verhalen van de anderen terugvonden. 

“Heel veel dingen die mensen zeiden, spraken mij ook ontzettend aan, omdat ik zelf ook zoiets had van: hé dat heb ik ook. En euhm… ja, gewoon heel veel dingen kwamen overeen, en net dat maakte de groep zo fijn.”

Ervaren van psychologische veiligheid:

De studenten vonden in de PSG bovendien een veilige haven waar ze konden ventileren met medestudenten over wat ze hadden meegemaakt en waar ze tegenaan liepen. Ze voelden aan dat ze ongedwongen konden praten en dat ze bij elkaar terecht konden. 

"…dan weet je direct dat het oké is om je kwetsbaar op te stellen, want ze snappen wat je zegt."

Persoonlijke groei:

Vervolgens werden de studenten meer zelfzeker, vonden ze rust en leerden ze beter met stress omgaan. Waar ze vroeger onzekerheid op stage de bovenhand lieten nemen, proberen ze nu die onzekerheid te overwinnen. 

“Het is eigenlijk wel een soort van zelfzorg: een momentje voor jezelf vrij te maken.”

“Je wilt gewoon het beste worden van wat je kan zijn en daarvoor moet je fouten gaan maken en daarvoor ga je leren, ja…”

Professionele groei:

Tot slot werd professionele groei behaald doordat de studenten tips aan elkaar gaven, maar ook doordat de facilitators de studenten ondersteunden naar een eigen geformuleerde oplossing. 

“Want de groep is… elkaar adviezen geven, luisteren… ja elkaar gewoon helpen ook een deel.”

Professionele groei en ontwikkeling bij de facilitators:

De facilitators daarentegen leerden de theorie van peer support te vertalen naar hun werksetting en merkten dat ze veel bewuster omgingen met studenten en collega’s. Ze hielden zich namelijk bewuster bezig met de gevoelens van de studenten en de collega’s en werden hierdoor ook buiten de peer supportgroep een facilitator op het werk.

“Ik probeer nu meer open na te denken in de zin van: oké hoe zou die student of mijn collega zich kunnen voelen en hoe is mijn verhouding tot dat zij dat gevoel krijgt?”

“Ik denk wel dat ik voorzichtig moet blijven met hoe ik bepaalde dingen aanpak bij studenten, omdat je wel ziet dat dat zwaar kan doorwegen voor hen…”

De implicaties voor de praktijk

Gezien de ruime evidentie die de psychologische belasting, stress, angsten en traumatische gebeurtenissen van studenten vroedkunde aantonen (Ahmadi et al., 2018, Poorheidari et al., 2017, Rahimi et al., 2019), is het van belang dat de studenten de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben (Rezaei et al., 2020). Tot op heden, echter, beschikt geen enkele onderwijsinstelling in binnen- of buitenland over een programma omtrent peer support zoals deze in het onderzoek werd omschreven. Omwille van de vele voordelen voor zowel de studenten als de facilitators, is het ten zeerste aangeraden dat de onderwijsinstellingen hun studenten vroedkunde de mogelijkheid bieden om deel te nemen aan een peer supportgroep op hun maat. Want studenten die zich goed in hun vel voelen, zullen betere zorg verlenen, empathischer reageren en nog meer ontwikkeling ambiëren.

Het besluit

Een peer supportgroep voor studenten vroedkunde kan een grote impact hebben op de studenten zelf, maar ook op de facilitators van de groep. Zo ervaarden de deelnemenende studenten, verbondenheid en ondersteuning, psychologische veiligheid, persoonlijke groei en professionele ontwikkeling. Voor de facilitators had het leiden van de PSG een impact op de professionele groei en ontwikkeling. Aan alle onderwijsinstellingen met de opleiding vroedkunde wordt aanbevolen om het concept van peer support te integreren binnen het curriculum van de opleiding om zo maximale ondersteuning te bieden aan de studenten vroedkunde tijdens de opleiding.