Een hele dag buiten lesgeven: nooit!

Vier muren, dit is tegenwoordig de plaats waartussen kinderen zich het meest bevinden. Thuis voor de tv of achter de tablet, maar ook vooral op school. De voeling met de natuur is langzamerhand aan het verdwijnen bij onze kinderen. Deze bachelorproef probeert een oplossing te zoeken om de natuur meer te integreren in het lesgebeuren en met andere woorden aan outdoor education te gaan doen.

Wat is 'outdoor education'?

Openluchtonderwijs of outdoor education kent verschillende invullingen. Het kan enerzijds betekenen dat er wordt geleerd over de natuur, maar ook dat er geleerd wordt in de natuur. Bij dit laatste is de natuur als het ware een hulpmiddel om doelstellingen te bereiken. Hoewel deze twee vormen verschillend zijn, zijn er toch enkele voorwaarden waaraan beiden voldoen. Zo moet de verbondenheid met de natuur gestimuleerd worden, moeten de leerlingen zich het grootste deel van de tijd in de openlucht bevinden en moet er een psychosociaal element aanwezig zijn in de lessen.

Scandinavisch onderwijs als voorbeeld

Det finnes ikke dårlig vær, bare dårlige klær.

"Er bestaat geen slecht weer, enkel slechte kleding". Dit is een heel bekende uitspraak in het Noors. Hiermee wordt er bedoeld dat je bijna altijd in de openlucht kan vertoeven, mits je je juist kleedt. Leerkrachten in Scandinavische landen trekken namelijk heel vaak naar buiten met hun leerlingen en toch bieden ze kwaliteitsvol onderwijs aan. Ze scoren immers heel hoog op de lijst van het Europees onderwijs. De natuur lijkt dus een groot hulpmiddel te vormen in de ontwikkeling van een kind.

Waarom naar buiten trekken met leerlingen?

Uit het onderzoek dat ik voerde voor deze bachelorproef kwamen enkele positieve aspecten van openluchtonderwijs naar voren. Deze vorm van onderwijs sluit heel goed aan op de manier waarop onze hersenen nieuwe informatie verwerken en opslaan. Jonge kinderen zijn van nature uit heel nieuwsgierig en leren het best door dingen te doen of te handelen met concreet materiaal. Bovendien zorgt de rust van de natuur ervoor dat kinderen minder stress ervaren. Zelfs beelden van natuur kunnen al een positief effect teweegbrengen. Naast psychische gezondheid heeft outdoor education ook een effect op de fysieke gezondheid. Voortdurend bewegen heeft volgens onderzoek namelijk meer effect dan per dag een half uur intensief sporten.

Zoals al eerder vermeld wordt bij outdoor education de sociale ontwikkeling bevorderd. Kinderen leren samenwerken, elkaar helpen enz. Naast de omgang met mensen leren kinderen ook omgaan met dieren en hier zorg voor dragen. Zo leren ze bovendien verantwoordelijkheid nemen en hiermee omgaan.

Weerstand vanuit de Vlaamse leerkrachten

Helaas is outdoor education (nog) niet ingeburgerd in het Vlaamse onderwijssysteem. Dit is jammer, vooral als je bedenkt welke voordelen het biedt. Bij het bevragen van de praktijk bleek dat leerkrachten voornamelijk moeite hebben met het weer en het materiaal dat meegesleurd zou moeten worden. Een groene speelplaats creëren zou hierop een antwoord kunnen bieden. Leerkrachten moeten op deze manier geen verplaatsingen maken, kunnen makkelijk terug naar hun klaslokaal als het Belgische weer de buitenles echt niet toelaat en kunnen hun materiaal verzamelen in kasten die tegen verschillende weersomstandigheden bestand zijn.

Outdoor education is dus zeker geen ver-van-mijn-bedshow en kan zeker ingepast worden in ons regulier onderwijs. De nadelen wegen helemaal niet op tegen alle voordelen. Zeker in een maatschappij waar de race tegen de klok dagelijkse realiteit is, mag er plaatsgemaakt worden voor momenten van rust en verwondering. En aan alle ouders en leerkrachten die nog steeds bezwaren hebben: denk eens terug aan je eigen kindertijd en hoe fijn het was om buiten te spelen en jezelf vuil te maken…