Zwaluwen in de klas: top of flop?

Een onderzoek rond inheemse zwaluwen en natuurbeleving in de eerste graad – Lisa Van Rompaey

Kunnen gewervelde dieren, inheemse zwaluwen in het bijzonder, de natuurbeleving stimuleren in de eerste graad?

Merk jij ook op dat kinderen steeds minder in contact komen met de natuur? Wat voor onze grootouders en ouders de normaalste zaak was, is al lang niet zo vanzelfsprekend meer. Sinds het post-Dutroux tijdperk zijn kinderen een stukje vrijheid en onschuld kwijtgespeeld. Alleen onbezonnen rondhossen in de bossen kon plots niet meer.

Kinderen vervreemden ook steeds meer van het buitenleven door televisie, computer en sociale media. Ouders, vaak tweeverdieners, hebben minder tijd om hun kroost te begeleiden in de natuur. De sociale norm legt druk op de kinderen: zowel op school als tijdens hun naschoolse activiteiten moeten ze uitmuntend presteren.

Als kind had ik het geluk om op te groeien in een landelijk dorp, iets wat ook niet meer het geval is voor veel kinderen. Kampen bouwen, in de modder ploeteren, insecten vangen en tuinexcursies maken, zijn dierbare herinneringen uit mijn kindertijd. Als toekomstige leerkracht biologie besef ik dat natuurbeleving heel belangrijk is voor de ontwikkeling van het kind. Daarom ging ik de uitdaging aan om leerlingen uit de eerste graad te stimuleren om meer tijd door te brengen in de natuur. Dit door middel van het ongewone uitgangspunt: “de inheemse zwaluwen”. Zou dit me lukken?

Waarom zwaluwen

Mijn passie voor zwaluwen kreeg ik mee van mijn grootmoeder. Zij was steeds bekommerd over haar vijfendertig koppels huiszwaluwen. Al zeventig jaar lang nestelen er elk jaar huiszwaluwen aan haar huisgevel. Mijn grootmoeder was fier op haar vogels en ze gaf graag informatie aan gefascineerde voorbijgangers. Ze had talloze informatieboeken die ik voor deze bachelorproef kon gebruiken. Haar geliefde zwaluwen wou ik integreren in het secundair onderwijs.

Inheemse zwaluwen

In België zijn er drie echte inheemse zwaluwen te spotten: de huiszwaluw, de boerenzwaluw en de oeverzwaluw. Bij twijfel over de soort kan je de broedplaats observeren, indien het uiterlijk geen uitsluitsel geeft. Is dit aan de buitengevel van een gebouw, dan gaat het om een huiszwaluw. Is de broedplaats in een stal en is het nest komvormig, dan heb je met een boerenzwaluw te maken. Bevindt de kolonie zich in de nabijheid van een zandige oeverwand met nestgangen, dan is dit de woonst van oeverzwaluwen.

Werkwijze

Ik vertrok mijn onderzoek vanuit het internet, enkele boeken, artikels en brochures. Met deze kennis en het advies van ornitholoog René De Boom en mijn docent biologie Bart Hempen, kwam ik tot een goede onderzoeksvraag: “Kunnen gewervelde dieren, inheemse zwaluwen in het bijzonder, de natuurbeleving stimuleren in de eerste graad?” Er ontstonden vier grote hoofdstukken: de link met het onderwijs, inheemse zwaluwen, natuurbeleving en de praktische uitwerking.

Praktijk

Mijn groot doel was om de leerlingen de drie inheemse zwaluwsoorten te leren kennen en zo hun natuurbeleving te stimuleren. Deze bedreigde diersoort trok al vlug hun aandacht mede doordat ik de iPad bij mijn onderzoek betrok. Ik testte mijn bachelorproef uit op tweeënvijftig leerlingen en ik kwam tot volgende resultaten:

92% van de leerlingen hebben ingezien dat de natuur belangrijk is.

58% van de eerste graad voelde zich dichter bij de natuur tijdens de activiteit.

73% van de eerste graad wil de zwaluwen in het echt zien.

64% van de leerlingen wou meer tijd in de natuur doorbrengen na de activiteit.

Mijn onderzoek resulteerde in gunstige resultaten door mijn passie voor zwaluwen die ik aanvulde met visueel materiaal en geluiden van deze drie zwaluwsoorten, doe-dozen en een vleugje technologie met de iPad® en de applicatie Kahoot!®

Besluit

Is uw nieuwsgierigheid gewekt door dit artikel? Wilt u wat meer weten over deze vogel en over mijn onderzoek naar natuurbeleving? Dan nodig ik u graag uit om mijn bachelorproef te lezen! Eén zwaluw maakt de lente niet, maar hoe meer mensen hun kennis verruimen over deze bedreigde diersoort, hoe beter het is voor hun voortbestaan!