Karrewiet heeft 14 broertjes

Nieuws op maat van kinderen is stilaan vaste waarde in Europa

15 jeugdjournaals telt Europa. Dat blijkt uit een studie van Kato Poelmans, studente journalistiek aan de KU Leuven. Het is het eerste onderzoek dat de Europese jeugdjournaals in kaart brengt. Per land zijn steekkaartfiches beschikbaar met de basisinformatie van de jeugdjournaals.

Het onderzoek neemt in totaal 30 landen onder de loep. Daarin zitten de 28 Europese lidstaten en Noorwegen en IJsland. Die laatste twee werden toegevoegd omwille van hun politieke, culturele en historische verwantschap met de lidstaten. De 15 gevonden jeugdjournaals zijn afkomstig uit 14 verschillende landen: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, IJsland, Italië, Nederland, Noorwegen, Slovenië, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk en Zweden. België heeft als enige land twee jeugdjournaals: een Vlaamse variant en een Waalse variant.

Kinderen aan de macht

Dat de Europese jeugdjournaals hun best doen om hun kijkers aan te spreken is duidelijk. Het nieuws is volledig afgestemd op kinderen. Beangstigende nieuwsitems worden begrijpelijk uitgelegd, met de uitleg van een expert of aangevuld met reacties van leeftijdsgenoten. Woord en beeld ondersteunen elkaar vaak. Kinderen kunnen soms ook zelf reporter zijn. Allemaal leuke manieren om de jonge kijkers te betrekken bij de actualiteit.

Koploper met een nieuwsprogramma voor en door kinderen is het Italiaanse Tg dei Ragazzi. Elke aflevering is volledig samengesteld en gemaakt door kinderen. Geen gemakkelijke opdracht, maar wel erg leuk. Om het haalbaar te houden verschijnt het jeugdjournaal slechts één keer per week.

Creativiteit ten top

News2day uit Ierland, NOS Jeugdjournaal uit Nederland, Zprávičky uit Tsjechië en BBC Newsround uit het Verenigd Koninkrijk zenden elke dag uit. De meeste jeugdjournaals daarentegen hebben slechts enkele afleveringen per week. Sommige jeugdjournaals, zoals het Finse Lasten Uutiset en het Sloveense Infodrom, zenden slechts één keer uit per week. Een aflevering van een Europees jeugdjournaal duurt meestal niet langer dan 9 minuten. Dat is niet zo lang, als je bedenkt dat er in die tijd ongeveer 6 nieuwsitems aan bod komen. De redacteurs van de jeugdjournaals moeten dus zeer creatief omspringen met de kostbare tijd die ze hebben en erg goed hun nieuws selecteren.

Creatief is ook Karrewiet, dat als enige Europese jeugdjournaal niet met een nieuwsanker werkt. Of misschien getuigt het wel van een zekere wil om vast te blijven houden aan oude gewoonten? Het is in ieder geval opmerkelijk. Toch lijkt het te werken, want met zo’n 100 000 kijkers per aflevering doet het programma het meer dan behoorlijk.

De kijkcijfers van de Europese jeugdjournaals zien er in het algemeen positief uit. Natuurlijk hangt alles af van het aantal inwoners en het aantal kinderen per land. Toch kunnen de nieuwsredacties met een goed gevoel terugkijken op hun harde werk. Zeker het Nederlandse NOS Jeugdjournaal en het Duitse Logo! kunnen trots zijn op de meer dan 400 000 trouwe dagelijkse kijkers die ze hebben.

Financiële motieven

14 landen met jeugdjournaal, dat betekent dus ook 16 landen zonder. Vooral oostelijk gelegen landen en kleine landen bieden geen nieuwsprogramma voor kinderen aan. Dit zijn de 16 landen op een rijtje: Bulgarije, Cyprus, Estland, Griekenland, Hongarije, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slowakije en Spanje.

Het budget speelt de grootste rol in de afwezigheid van een jeugdjournaal. Een land als Luxemburg is te klein om zo’n programma rendabel te maken. In andere landen zijn eerdere pogingen om een jeugdjournaal in te voeren stopgezet, omdat het financieel gezien niet interessant was. Dat is gebeurd in Bulgarije, Hongarije en Malta. Toch sluiten enkele lidstaten niet uit dat er in de (nabije) toekomst een jeugdjournaal opgestart zal worden. De openbare omroep van Estland is al volop bezig die plannen uit te werken.

De meeste landen zonder jeugdjournaal geven te kennen dat ze gerust zonder nieuwsprogramma voor hun jonge kijkers verder kunnen. Zij bieden meestal alternatieven aan om de kinderen toch op de hoogte te houden van wat er gebeurt in eigen land of de wereld. Vaak moeten de kinderen daarvoor wel uitwijken naar een ander medium dan de televisie. Het internet is het meest aangeboden alternatief. Dat zal voor de jeugd van tegenwoordig gelukkig geen al te groot probleem vormen.