Elektrische shock in grondwateronderzoek
Grondwater is van fundamenteel belang. Het is onze belangrijkste bron van drinkwater en heeft tal van andere toepassingen. We kunnen het dus maar beter op een slimme manier ontginnen. Daarvoor moeten we de ondergrond en zijn eigenschappen zo goed mogelijk kennen. Hiermee kunnen nauwkeurige grondwatermodellen gemaakt worden die ons toelaten op de meest geschikte locaties grondwater te ontginnen. Een recente studie toont aan dat twee nieuwe methodes deze grondeigenschappen sneller kunnen opmeten in een rivierbodem. Daarbij wordt elektrische stroom door een rivier gestuurd. Hoe kan elektriciteit voor vonken zorgen in grondwateronderzoek?
Voor geologen is het belangrijk te weten hoe snel water door de grond stroomt. Ze noemen dit de ‘doorlatendheid’ van de ondergrond. Ken je de doorlatendheid van de grond, dan kan je starten met het maken van een grondwatermodel. Hierin spelen ook rivieren een belangrijke rol. Ze vangen het grondwater op dat steeds in de richting van een rivier stroomt. Hoe rivierwater en grondwater met elkaar interageren is daarom een belangrijk deel van zo’n grondwatermodel. Daarvoor is het kennen van de doorlatendheid in een rivierbodem van essentieel belang. Alleen verandert die eigenschap over zo’n kleine afstanden dat er talloze metingen nodig zijn om een correct beeld te kunnen krijgen van de interactie tussen grond- en rivierwater. Met de gebruikelijke methodes om doorlatendheid in een rivierbodem te meten, kunnen slechts enkele punten in een klein gebied gemeten worden. Die meetpunten zijn zeer lokaal, de metingen duren erg lang en enkel ondiepe rivieren komen hiervoor in aanmerking. Daarom wordt steeds vaker gezocht naar alternatieve methodes.
Vanuit dat opzicht werden twee elektrische methodes getest op hun bruikbaarheid in rivieren. Deze methodes werken sneller, meten veel meer punten – en dat tot op grotere diepte – en zijn toepasbaar in ondiepe én diepe rivieren. Maar in tegenstelling tot de gebruikelijke methodes meten ze niet de doorlatendheid, maar elektrische eigenschappen van de bodem, zoals elektrische weerstand en elektrische oplaadbaarheid – de mate waarin sedimentkorrels elektrische stroom kunnen vasthouden.
Uit recent onderzoek blijkt dat er een relatie bestaat tussen enerzijds doorlatendheid in een rivierbodem en anderzijds elektrische weerstand en oplaadbaarheid in die bodem. Bijvoorbeeld, een meting van elektrische oplaadbaarheid geeft een indicatie of doorlatendheid op deze plaats laag, middelmatig of hoog is: hoe hoger de oplaadbaarheid van het sediment, hoe lager de doorlatendheid, en omgekeerd.
Waarom kunnen deze eigenschappen, die op het eerste zicht niets met elkaar te maken hebben, nu toch aan elkaar gelinkt zijn? De verklaring is te vinden bij enkele factoren die al deze parameters beïnvloeden. Een voorbeeld hiervan is poriënruimte. Hoe meer ruimte tussen de sedimentkorrels, hoe groter de doorlatendheid van de rivierbodem, maar hoe lager de elektrische oplaadbaarheid. Dit komt omdat meer poriënruimte zorgt voor meer water tussen de sedimentkorrels, en net dat verhindert de oplaadbaarheid van de bodem. Ook de hoeveelheid klei in de bodem is een belangrijke beïnvloedende factor op zowel doorlatendheid als elektrische weerstand en oplaadbaarheid.
Deze omgekeerde correlatie is bijgevolg erg interessant voor verder geologisch onderzoek. Dergelijke combinatie van elektrische en doorlatendheiddata kan helpen om belangrijke zones gedetailleerder te bepalen en daardoor grondwatermodellen te verbeteren. Deze nieuwe elektrische methodes zijn daarom een waardevolle aanvulling om ons blauwe goud uit de ondergrond verstandiger te ontginnen. En dat geldt niet enkel voor ons land, maar ook voor watergebruik in derdewereldlanden. Grensverleggend werk dus voor de toekomst!
