De Ramadan en diabtes type II: To do or not to do?
De Ramadan, de heilige maand binnen de Islamitische cultuur heeft een belangrijke invloed op de zorg. Vele moslims nemen actief deel aan deze periode van vasten en onthouding. (Malki, 2013) Tijdens deze periode is elke bron van voeding verboden. Ook medicatie valt hieronder. Deelnemen aan de Ramadan is voor diabetici is niet zonder risico. (Malki, 2013) (Meesters et al., 2016) (Ahdi et al., 2008) Toch zijn er patiënten die, ondanks de risico’s de beslissing nemen om deel te nemen aan de vastenperiode. Een degelijke verpleegkundige begeleiding is noodzakelijk. De onderzoeksvraag tijdens deze studie luidt: ‘Bestaan er verpleegkundige interventies die kunnen leiden tot een veilige begeleiding van patiënten met diabetes mellitus type II tijdens de Ramadan?’
Methoden en technieken: Met behulp van PubMed en MedLine werd er gezocht naar een antwoord in de literatuur. Enkele limieten werden ingesteld zoals vb. de Engelse taal, maximum artikelleeftijd van 10 jaar. Dit leidde tot een totaal van 4 artikels als basis voor dit onderzoek. Diabetes, Islam en Ramadan vormen gemeenschappelijke kenmerken doorheen de gekozen artikels. Een totaal van 551 diabetici met een Islamitische cultuur namen deel aan de onderzoeken beschreven in de artikels.
Resultaten: Diabetici zijn op de hoogte van de risico’s gekoppeld aan het vasten. Beweegredenen om al dan niet deel te nemen hebben te maken met de persoonlijke visie, gevoelens van schaamte of schuld en de druk vanuit de familie. Gevoelens van onbegrip vanuit zorgverleners leiden tot het niet meedelen van de intentie om te vasten. (Patel et al., 2014) Tourkmani et al (2010) heeft uitgewezen dat het geven van educatie op maat zorgt voor een stabiele en veilige deelname aan de ramadan. Fatima et al (2010) bevestigt dit fenomeen in een gelijkaardig onderzoek. Het onderzoek van Abdelgadir et al (2016) wijst uit dat de duur van een diabetische keto-acidose tijdens de Ramadan langer duurt in vergelijking met de periode ervoor of erna.
Besluit: Als verpleegkundige is het mogelijk om een diabetici op basis van educatie en opvolging op een veilige manier te begeleiden doorheen de Ramadan. (Tourkmani et al., 2010) Het is belangrijk dat verpleegkundigen zorgen voor een cultuursensitieve aanpak, vooral als het blijkt uit onderzoek dat moslims minder geneigd zijn om mee te delen dat ze deelnemen aan de ramadan uit schrik voor onbegrip en afkeuring. (Patel et al., 2014)
Verder onderzoek naar specifieke verpleegkundige interventies omtrent dit thema is nodig. Huidig onderzoek is veeleer gericht op medici en farmaceutica. De gezondheidszorg dient aandacht te besteden aan het ontwikkelen van een interprofessioneel én cultuursensitief zorgplan dat specifiek gericht is op diabetici die deel wensen te nemen aan de Ramadan.
