De positie van de Adornes in Brugge aan de hand van hun huwelijken en enkele kennissen (eind 13de eeuw- ca. 1512)
De positie van de Adornes in Brugge toegelicht via hun huwelijken en enkele kennissen (eind 13de eeuw – ca. 1512).
Vandaag de dag kent menig Bruggeling de naam Adornes. Dat is niet verwonderlijk, aangezien de familienaam regelmatig in het Brugse straatbeeld opduikt. Voor vele scholieren is het pakket ‘Adornes achterna’ een eerste kennismaking met het laatmiddeleeuwse Brugge. Daarnaast is er sinds vorig jaar een museum aan de familie gewijd, waardoor ook toeristen met de familie kunnen kennismaken. Daarbij krijgt Anselmus Adornes de meeste aandacht. Naast activiteit in het Brugse stadsbestuur verleende hij immers ook diensten aan de Bourgondische machtshebbers en aan de Schotse koning James III, wat van hem de gekendste telg van de familie maakt. De meeste studies hebben tot nu toe dan ook vooral Anselmus onderzocht. De andere familieleden zijn echter ook de moeite waard om te bestuderen. Zo kan er immers meer duidelijkheid ontstaan over de eventuele evolutie van de positie van de familie, wat op zijn beurt kan bijdragen tot een beter begrip van het laatmiddeleeuwse Brugge.
De positie van een familie kan op vele manieren bestudeerd worden. Deze paper tracht dat te doen door vooral de huwelijken en enkele kennissen van de familie te onderzoeken. Door na te gaan hoe invloedrijk die families waren, kunnen immers de belangen van de Adornes en eventuele veranderingen daarin verklaard worden. Dat er veranderingen plaatsvonden, is meer dan duidelijk geworden in deze masterproef. Zo kwamen hun huwelijkspartners geleidelijk aan uit families van meer aanzien. Daarnaast waren de wederhelften van de Adornes ook steeds meer uit andere steden in het graafschap Vlaanderen afkomstig. Die evolutie was overigens niet uniek voor de Adornes en is onder andere te kaderen in het Bourgondisch staatsvormingsproces.
Naast de huwelijken besteedt deze masterpaper ook aandacht aan enkele kennissen van de Adornes. Vier hoofdthema’s van deze masterpaper behandelen de commerciële en politieke activiteiten, het verenigingsleven en de religieuze bezigheden van de familie. Via de kennissen en huwelijken proberen eventuele veranderingen binnen die hoofdthema’s verduidelijkt te worden. Aangezien elk van die thema’s eigenlijk een aparte studie waard is, is deze aanpak relatief beperkt. Toch kunnen er zo enkele uitspraken gedaan worden. Lang is bijvoorbeeld aangenomen dat de familie vooral met handel bezig was. Ze waren immers oorspronkelijk van Genua afkomstig en vele Genuezen te Brugge waren in die sector actief. De huwelijken van de Adornes doen echter vermoeden dat de vestiging in het graafschap Vlaanderen eerder met grafelijke connecties zou verband houden. Daarbij moet echter opgemerkt worden dat het bronnenmateriaal daarover beperkt is tot genealogieën, waardoor er zeer weinig zekere uitspraken daarover mogelijk zijn. Van zodra er meer bronnenmateriaal voor handen is, wordt echter ook duidelijk dat de handel slechts een van de vele domeinen was waar de Adornes terug te vinden waren. De Adornes echt als ‘handelaars’ aanduiden is dus iets te ongenuanceerd.
In het politieke thema wordt ingegaan op de Adornes in het Brugse stadsbestuur, met aandacht voor de opstanden te Brugge. Zo zou de opstand van 1477 een van de redenen kunnen zijn waarom Pieter IV Adornes uit Brugge wegtrok. Het thema neemt ook de trouw van verschillende familieleden aan de machthebbers onder de loep. In het bijzonder wordt gekeken naar hoe de huwelijken van de Adornes te linken zijn aan het Bourgondische staatsvormingsproces. Voor de positie van de familie in de Brugse samenleving moet echter meer dan alleen commerciële en politieke activiteit bestudeerd worden. Ook het verenigingsleven en culturele verwezenlijkingen, waarop het derde thema ingaat, kunnen de positie van de Adornes toelichten. Zo namen vele leden van de familie deel aan de steekspelen van de Witte Beer, een prestigieus gezelschap. Al voor het einde van dat gezelschap begon echter de belangstelling voor die steekspelen af te nemen, iets wat bij de Adornes ook te zien is. Naast aandacht voor steekspelen komen er ook enkele andere verenigingen aan bod, zoals de vooraanstaande broederschap van Onze-Lieve-Vrouw van de Droge Boom.
Een laatste thema behandelt enkele religieuze aspecten van de Adornes. Enkele familieleden trokken op bedevaart, wat dan ook meer aandacht verdient. In het bijzonder komen de Jeruzalembedevaarders aan bod, met aandacht voor enkele kennissen die zich ook aan de gevaarlijke tocht waagden. Bij een thema over religie moet echter ook ingegaan worden op de religieuzen van de familie. Ook dat kan soms iets meer zeggen over de positie van de familie. Zo waren twee vrouwelijke Adornes in de Benedictinessenabdij te Mesen te vinden. Die Benedictinessenabdij was vooral voor vrouwelijke adel toegankelijk. Dat de Adornes al op het einde van de veertiende eeuw een lid daar konden doen intreden, zegt dan ook iets over de positie van de familie.
Hoewel deze masterpaper de vier hoofdthema’s los behandelt, dient beklemtoond te worden dat ze eigenlijk samenhangen. Vele Adornes waren immers in alle vier de thema’s terug te vinden. Bovendien zijn in deze paper de thema’s relatief beperkt, aangezien elk thema eigenlijk een aparte studie waard is. Hoewel er zeker nog veel onderzoek kan gebeuren naar de familie, vormt deze masterpaper een goede basis voor wie meer wil weten over de familie. Bovendien kan meer inzicht in de Adornes ook leiden tot een beter begrip van het laatmiddeleeuwse Brugge, wat deze paper dan ook zeker de moeite waard maakt om te lezen.
