De bestrijding van drugssmokkel in de maritieme haven van Antwerpen

De bestrijding van drugssmokkel in de haven van Antwerpen

U leest het regelmatig in de kranten: “Antwerpen is een logistieke draaischijf voor drugssmokkel”, “Er is geen geld om de scanners in de haven te onderhouden”, “Aantal vastgestelde drugsfeiten in Antwerpen zijn verdubbeld”, “Havenarbeiders worden via Facebook benaderd door drugsorganisaties”, enzovoort. In mijn masterthesis ben ik gaan kijken waar de gaten in het net zitten om zo tot duidelijke aanbevelingen te komen die de overheid en de haven kunnen realiseren op korte en lange termijn.

Belang van het onderzoek:

Drugssmokkel in de haven van Antwerpen lijkt op het eerste zicht een ver-van-mijn-bed-show. Toch heeft deze vorm van criminaliteit meer effect op uw persoonlijk leven dan u zou denken.  Indien veel drugs Europa binnenkomt via de haven van Antwerpen dan zal er vanzelfsprekend ook eenvoudig drugs te verkrijgen zijn. Gezien deze drugs eenvoudig te verkrijgen zijn, zullen ook meer mensen er gebruik van maken. Meer druggebruik leidt tot meer verslaafden en meer verslaafden leidt dan weer tot een hoge kost voor onze maatschappij. Drugsverslaafden komen in ziekenhuizen of afkickcentra terecht op kosten van de sociale zekerheid. Daarnaast is het algemeen bekend dat druggebruikers meer overlast veroorzaken. Dit kan gaan van overlast op straat, diefstallen, tot ernstigere vormen van criminaliteit. Het is de sociale zekerheid, de maatschappij in het algemeen en bij uitbreiding dus ook u die hier hinder van ondervindt.

Het onderzoek:

Gezien de weerslag op elk van ons, ben ik in het kader van mijn Master-na-Master in de Maritieme wetenschappen (faculteit TEW) verder onderzoek gaan doen naar deze vorm van criminaliteit. Mijn masterproef bevat dan ook een economisch onderzoek, doch ook juridisch vermits ik hiervoor een master in de rechten heb verworven.

Het onderzoek begint met een omschrijving van verdovende middelen. Om te spreken over drugssmokkel is het immers cruciaal te weten wat drugs zijn. Geneesmiddelen kunnen per slot van rekening ook een invloed hebben op onze psychische of fysieke afhankelijkheid.

Vervolgens wordt er gekeken naar de drugssmokkel wereldwijd. Hoewel Antwerpen gekend staat als een logistieke draaischijf in drugssmokkel, is het een wereldwijd fenomeen. Ook wordt drugssmokkel niet enkel via maritiem transport gedaan. Het is dan interessant om te kijken hoe innoverend drugsorganisaties zijn om steeds uit de klauwen van de overheid te blijven. Vandaag de dag worden Facebook en drones al ingezet door smokkelaars, wat wijst op hun innovatie en doordachte organisatie.

De wet omschrijft ook het misdrijf ‘smokkel’. Het is van groot belang te kijken wat de bestanddelen zijn van dit misdrijf, wie gestraft kan worden en welke straffen zijn voorzien. Enkel wie onder deze omschrijving van de wetgever valt kan uiteindelijk veroordeeld worden voor dit misdrijf. Wat hierbij vooral opvalt is dat de straffen voor dit misdrijf niet bijster hoog zijn.

De eerste overheidsinstantie die dan wordt toegelicht in mijn onderzoek is de douane. Schepen die aankomen in de haven van Antwerpen vallen eerst onder de controle van de douane. Gezien zij een grote rol spelen in het opsporen van de drugs wordt er uitgebreid stilgestaan bij deze instantie. Specifiek ben ik gaan kijken naar de bevoegdheden die de douane heeft om op te treden tegen drugssmokkel. In dit deel komt ook het ‘probleem’ van het Schengen-akkoord aan bod. Eens de drugs de Europese Unie binnen zijn geraakt is het immers zeer eenvoudig deze over nabijgelegen landen te verspreiden. Het douanestrafrecht wordt tot slot uitgebreid behandeld.

De federale gerechtelijke politie is de tweede overheidsinstantie die wordt toegelicht in mijn onderzoek. Zij kunnen opsporingshandelingen uitvoeren met algemene opsporingsmethoden of bijzondere opsporingsmethoden. Bij de drugssmokkel zien we dat vooral de informantenwerking wordt gebruikt. Infiltratie wordt zo goed als nooit gebruikt omdat het drugsmilieu te gevaarlijk is om in te infiltreren en ze met nauwe bloedbanden of etnische afkomst werken.

Tot slot komt het Openbaar Ministerie aan bod. Via het opsporingsonderzoek of een gerechtelijk onderzoek kan het Openbaar Ministerie niet enkel de loopjongens vatten, maar de breinen achter de organisatie. Het is hier van groot belang dat het Openbaar Ministerie de grote vissen kan vangen.

De praktijk:

In theorie kan alles mooi worden geregeld, maar als de theorie niet overeenkomt met de praktijk dan heeft dit weinig nut. In mijn onderzoek ben ik dan ook bewust naar de praktijk gaan kijken en heb ik concrete aanbevelingen gedaan voor de haven van Antwerpen en de federale overheid. Dat mijn masterproef op het bureau van minister Van Overtveldt ligt, toont dan ook aan dat deze aanbevelingen realistisch en relevant zijn.

Zo werd reeds uitgelegd wat de kost is voor onze maatschappij en is het belangrijk dat de overheid dit goed beseft. Daarnaast heb ik ook duidelijk gemaakt hoe de overheid geld kan verdienen aan de strijd tegen drugssmokkel. Net om deze reden gaat de minister van Financiën de besparingen bij de douane opnieuw onder de loep nemen. Het is immers zo dat de drugs in beslag wordt genomen en zaken die in beslag worden genomen worden eigendom van de staat. De drugs zelf zal vernietigd worden, maar belangrijk is dat ook de vermogensvoordelen eigendom worden van de staat. Dit betekent dat al het geld dat een drugsorganisatie verdient met die specifieke smokkelopdracht die aan het licht kwam ook eigendom wordt van de staat. Het gaat dan al snel om enkele miljoenen euro’s, wat niet opweegt tegen het jaarloon van een douaneambtenaar. Belangrijk om te weten is dan ook dat de douane maar met tien man zit op de drugsafdeling, en dit voor één van de grootste havens van Europa. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat minder dan 0,7% van alle containers die de haven van Antwerpen binnenkomen worden gescand.

Slot:

Bent u nu al geboeid door deze enkele voorbeelden? Dan kan ik u alleen maar uitnodigen mijn masterproef te lezen en te ontdekken wat er nog meer schort in de praktijk. Een verbluffende realiteit wacht op u!