Een exploratief onderzoek naar de filantropische activiteiten van Belgische topsporters

Oliestaat als nieuw sportparadijs?

Qatar lijkt het nieuwe sportwalhalla te worden. Naast het WK voetbal 2022 vindt nu ook het WK wielrennen op de weg 2016 plaats in de steenrijke oliestaat. Deze mondiale gebeurtenis wordt het eerste grote sportevenement dat in het Midden-Oosten zal doorgaan. “Geld en prestige, daar draait het hier om”, weet sporteconoom Trudo Dejonghe. Met Qatar slaat de Internationale Wielerunie (UCI) een volledig nieuwe weg in. Opmerkelijk, aangezien het Midden-Oosten geen rijke geschiedenis aan wielerkampioenen noch wielerklassiekers heeft. “Ik heb nog nooit een Qatarees op de erelijst van eender welk respectabel wielerevenement in de wereld zien staan” zegt Michel Wuyts, sinds jaar en dag wielercommentator voor de VRT. “Bovendien deed er nog nooit een Arabier mee aan het WK wielrennen, tenzij ik me ergens vergist heb en hem niet heb opgemerkt.”  

Prestige, omkoping, geld

Sporteconoom Trudo Dejonghe verduidelijkt waarom het Midden-Oosten zich probeert te profileren als het nieuwe sportparadijs bij uitstek. “De landen in het Midden-Oosten zijn de nieuwe economische machten en Qatar is het rijkste land ter wereld, rekening houdend met het aantal inwoners (1,6 miljoen). Het Arabisch emiraat is een zuivere zandstaat waar een rijke olievoorraad in de grond zit. De sjeiks in dit land doelen louter op prestige. Ze halen alles binnen wat ze kunnen binnen halen. Voor de organisatoren is dat zeer interessant, want ze moeten hier ook geen belastingen betalen. Ze kunnen er doen wat ze willen”, aldus Dejonghe.

De professor sporteconomie neemt gerust het woord omkoping in de mond: “Het is puur neoliberalisme”, gaat hij verder. “De wereldkampioenschappen gaan naar Qatar, een land met geen wetgevingen waar alles mag. Ze hebben er geld te veel en ze proberen zo prestige te kopen. De sportwereld hapt toe omdat ze in dergelijke landen maximaal geld kunnen innen en niets moeten afstaan.”

Eddy Merckx

“Als er op enige wijze dan ook een wielercultuur is ontstaan daar, werd die geïmplementeerd door niemand minder dan eddy merckx”, vervolgt Wuyts. “Merckx heeft een goede band met de emir van Qatar, Hamad Bin Khalifa Al Thani, die blijkbaar gek is op voetbal en wielrennen. De emir is erop gebrand zich te profileren naast een grote figuur in de wielersport zoals eddy merckx. Vandaar dat de ronde van qatar ook ontstaan is. Om daarom ook te zeggen dat qatar een wielerland lijkt te worden, is het antwoord neen.”

Belgisch wielerbondscoach Carlo Bomans spaart de kritiek ook niet: “In tegenstelling tot voetballers moet wij alles zelf bekostigen. Voetballers betalen hun reizen met de winstpremies die ze rijkelijk opstrijken. Wij betalen alles uit onze eigen zak”, klaagt Bomans.

Sportparadijs?

Alles wijst erop dat Qatar zich wil profileren als het nieuwe sportparadijs bij uitstek. “Het lijkt van wel, vindt ook Michel Wuyts. “Ze hebben in ieder geval de poen om naast de organisatie te verzorgen ook alle nodige accomodatie neer te poten. Wellicht allemaal van een hoger gehalte dan hetgene dat er ooit gebouwd werd in alle sportevents daarvoor.” Dejonghe deelt zijn mening: “Qatar heeft meer dan een economische basis om dergelijke evenementen naar zich toe te trekken. Vorig jaar organiseerden ze de Asian Games en er vonden al meerdere golftornooien met internationale uitstraling plaats.”

Als nagenoeg rijkste land in de wereld hebben ze dus zeker de financiële stootkracht om een goede structuur neer te zetten. De vraag is maar of de plaatselijke bevolking aandacht zal hebben voor deze sportgebeurtenissen. “Qua bevolking woont er bijna niemand”, stelt Dejonghe. “Zelfs bij de Ronde van Qatar was er met moeite volk en pers aanwezig. Naar buurland Bahrein, bekend van hun F1-circuit, komt ook niemand. Hieruit blijkt weer dat het louter draait om prestige, een ware geldslag tussen de sjeiks om te zeggen wie welke sport naar het Midden-Oosten heeft gehaald.”

Bloed, zweet en tranen

Naast de infrastructuur vormt ook het warme klimaat een heuse topic voor gezonheidsgoeroes en critici. Het kwik kan in de maand augustus, de periode dat de wedstrijden worden gehouden, tot veertig graden celsius klimmen. Wuyts oordeelt dat de organisatie zich zal moeten aanpassen. “Er zijn al ideeën geopperd om het startuur aan te passen. De vraag is alleen hoe je in een koers van 260 kilometer de extreme middaguren gaat ontwijken. Dat lijkt mij onmogelijk. De temperatuur zal hoe dan ook slachtoffers maken”, aldus Wuyts.

Volgens Dejonghe trekt noch de UCI, noch de organisatie zich iets aan van het welzijn van de renners. Alles draait om het geld. Vermits Qatar uit de bus is gekomen, kiest de UCI voor een volkomen vlak woestijnparcours. Maar als de UCI heuvels wil, Dan krijgen ze toch gewoon heuvels? De Qatarese organisatie zorgt er dan gewoon voor dat er kunstmatige plateau’s  komen. Het lijkt zo extreem dat wanneer de UCI vraagt om een waterval, er tegen 2016 een waterval zal staan.

Bomans reageert laconiek: “Wie weet bouwen ze wel een berg?”, zegt hij. “Hoe dan ook zal er veel wind aanwezig zijn, wat kan leiden tot waaiervorming. Indien er geen kunstmatige heuvels komen, zal het een zuiver parcours worden voor sprinters. Het probleem is dat Tom Boonen er in 2022 niet meer bij zal zijn en er niemand echt aanspraak maakt op dit moment om in zijn voetsporen te treden. Kris Boeckmans (Vacansoleil) is dit seizoen de enige sprinter die iets heeft betekend. Maar 2022 is nog lang”, besluit Bomans.

Ook bij het WK voetbal steken er problemen de kop op. Net zoals bij het wielrennen houden de extreme temperaturen in juni de gemoederen bezig. Qatar is momenteel bezig met een oplossing te zoeken voor dit prangende probleem. Het is de bedoeling dat koelinstallaties in de stadions, trainingsaccommodaties en fanzones voor de benodigde koeling zorgen. “Niet erg ecologisch”, zegt Dejonghe. “Maar ook daar trekken ze zich niets van aan. Kijk naar de Grote Prijs Formule 1 van Singapore. Die werd ook ’s nachts gereden zodat mensen in Europa het op tv konden volgen. Heel dat ruime gebied is doorspekt van het neoliberalisme.”

Er zal geen enkele maatregel genomen worden om de gezondheid van de renners te waarborgen. Dat is bijzaak. De UCI en FIFA verdienen geld, Qatar is tevreden en de renners en spelers moeten plooien. Dat lijkt de conclusie. Bovendien gaat het aantal gegadigden, het aantal deelnemende renners, veel beperkter zijn. Dit wordt een sprinters-WK”, aldus Wuyts.

Het FIFA wereldkampioenschap voetbal is een vierjaarlijks toernooi waar de mondiale voetbalgrootheden elkaar bekampen. Het idee om het eerste officiële wereldtoernooi voor internationale profvoetballers te organiseren kwam er in de tweede helft van de jaren twintig. In dat jaar werd geopperd om het voetbal niet op te nemen in het programma van de olympische zomerspelen van Los Angeles vanwege de lage populariteit van voetbal in de Verenigde Staten. Vanaf dan ging de bal snel aan het rollen. Jules Rimet, de toenmalige FIFA-voorzitter, stelde in 1928 voor om een ‘eigen internationaal toernooi’ te organiseren waar de sterkste nationale teams elkaar bekampen om de titel van wereldkampioen. Twee jaar later mocht gastland Uruguay als eerste de ‘Coupe Jules Rimet’ in de lucht steken.

Het WK wielrennen op de weg kent een rijke geschiedenis aan startplaatsen sinds het in 1921 het levenslicht zag. Pas vanaf 1927 kreeg het WK wielrennen een professionele status. De Nürnburgring in Duitsland werd de eerste officiële startplaats van een WK voor beroepsrenners. Tot op heden bleef dit prestigieuze wielerevenement grotendeels binnen het Europese grondgebied met uitzondering van een tiental landen. Volgend jaar organiseert de UCI het WK in Firenze. In 2014 is het spaanse Ponferrada de gaststad en in 2015 is Richmond in de verenigde staten aan de beurt. Met drievoudige winnaars als Eddy Merckx en Rik Van Steenbergen, leverde België in totaal al 26 wereldkampioenen.