Vriend of vijand? Een kwalitatieve analyse van de relatie tussen woordvoerders en de pers vanuit het perspectief van de journalist.

Reeds decennialang wordt de relatie tussen journalisten en woordvoerders in de literatuur gekenmerkt door ambivalentie. Een vijandige ondertoon ontstond voornamelijk door hun tegengestelde belangen over hoe beide beroepen moesten worden ingevuld. De laatste jaren maakte deze vijandige ondertoon echter plaats voor een meer positieve relatie, dankzij een groeiende professionalisering van het woordvoerderschap. Dit onderzoek heeft als doel de aard van de relatie te achterhalen tussen journalisten en woordvoerders in Vlaanderen, vanuit het perspectief van de journalist. Aan de hand van 27 diepte-interviews werd bij journalisten gepeild naar hun visie over de relatie met woordvoerders, hoe ze omgaan met aangereikt persmateriaal en hoe ze staan tegenover geschenken die aangeboden worden door woordvoerders.
Uit de resultaten werden vervolgens enkele conclusies getrokken. Zo verloopt de relatie volgens de bevraagde journalisten evenwichtig. Spanningen en frustraties horen erbij. Hun samenwerking wordt gekenmerkt door geven en nemen vanwege de tegenstrijdige belangen die beide groepen aanbelangen. Toch ondervond geen enkele van de bevraagde journalisten blijvende spanningen in hun samenwerking met woordvoerders. Negatieve elementen die tot spanning of frustratie konden leiden waren hun strijdende doelen, waarbij woordvoerders hun boodschap willen verkondigd zien versus de kritische aanpak van journalisten. Verder zorgden het breken van beloftes en het nalezen van artikels volgens de journalisten vaak voor strubbelingen in de relatie. Naast deze nadelige aspecten, werden door de journalisten ook positieve elementen aangehaald die voor een optimale verstandhouding kunnen zorgen. Ze pleiten voor een grondige dossierkennis, inzicht in de mediawerking, continue bereikbaarheid, heldere communicatie en een zelfstandig mandaat van de woordvoerder. Ook het onderhouden van goede persoonlijke relaties met woordvoerders wordt door de geïnterviewden aangehaald als een van de belangrijkste zaken voor een aangename relatie. De informatie die wordt vergaard door middel van woordvoerders is een van de belangrijkste bronnen van nieuws voor een journalist. Vandaag de dag selecteren journalisten het nieuws vaak uit binnenkomende persberichten en ook sociale media worden nauwlettend in het oog gehouden. Woordvoerders laten zich zo gelden door nieuwe ideeën te lanceren. Voor zelfstandig research is bijgevolg minder tijd in vergelijking met enkele jaren geleden. Letterlijke overnames gebeuren vaak en het meest onder tijdsdruk. Vaak gaat het om citaten, mededelingen of feitelijke informatie. In die gevallen zijn journalisten vaak ook lakser in het dubbelchecken van de informatie, zeker indien die ook afkomstig blijkt van een betrouwbare bron. Tot slot worden freebies, geschenken aangeboden door de woordvoerder voor persoonlijk gebruik van de journalist, getolereerd onder de Vlaamse journalisten. Wel heeft dit geen directe invloed op het wel of niet publiceren van een artikel in de toekomst. Van omkopingspraktijken zijn geen sprake, al kunnen geschenken in bepaalde gevallen wel een indirecte invloed hebben op de gedachtegang van de journalist. Er kan gesteld worden dat Vlaamse journalisten en woordvoerders noch vriend, noch vijand zijn maar zakelijke partners in het brengen van nieuwswaardige verhalen.