Gedragsobservaties met als doel een progressie in de gedragspatronen na de introductie van een (nieuwe) diersoort bij een bestaande populatie van eenzelfde/verschillende diersoort

ONDERZOEK WIJST UIT: ‘Jonge bruine beer verbetert levenskwaliteit’ OOSTVLETEREN – Kleine beer Berros heeft sinds een tweetal maand zijn nieuwe thuis gevonden in dierenpark De Zonnegloed nadat hij in beslag werd genomen door de Spaanse dierenbescherming. Hij werd weggehaald bij zijn moeder en vader. De jongen werden niet tijdig van de vader gescheiden waardoor Berros als enige van de 4 kleintjes het voorval overleefde. Voorafgaand en aansluitend op zijn komst werd een uniek, zeer diepgaand onderzoek uitgevoerd naar zijn gedragingen en zijn invloed op de andere beren.
 Berros werd na zijn aankomst in De Zonnegloed twee weken in quarantaine geplaatst, naast de reeds aanwezige bruine beren Arda en Elena zodat er reeds enige kennismaking en gewenning kon plaatsvinden. Arda en Elena, respectievelijk 28 en 18 jaar oud, verblijven sinds vorig jaar in De Zonnegloed. Beide beren werden in beslag genomen nadat ze leden onder verwaarlozing in Bulgarije.Hun schrijnende verhaal speelt zich af in Kormisosh, een berucht kweekstation in het zuiden van Bulgarije. Arda en Elena ondergingen daar met heel wat soortgenoten hetzelfde, wrede lot. De beren werden uitgezet in naburige natuurreservaten zodattrofeejagers de dieren voor grote sommen geld konden afschieten om er achteraf mee te kunnen triomferen. Door hun leven in het kweekstation beschikten de dieren uiteraard over te weinig instincten die hen een kans zouden geven om te overleven in het wild.Het goede nieuws dat de berenjacht wettelijk verboden werd, had als gevolg dat het kweekstation en de overgebleven beren aan hun lot werden overgelaten. De beren moesten overleven op restjes van de buurtbewoners.Dankzij een alerte reactie van de overheid en betrokken instanties, konden verschillende beren snel overgebracht worden naar een nieuwe, betere thuis. MET DE NEUS OP DE FEITENAls bezoeker van een dierenpark was u hoogstwaarschijnlijk ook al toeschouwer van bizar en onnatuurlijk gedrag van bepaalde dieren in hun verblijf. Zag u ooit eerder een dier constant dezelfde gedragingen uitvoeren zoals het steeds achterover slaan van het hoofd, het constant rondjes lopen, het weven met het hoofd of het voortdurend bijten in de tralies? Als uw antwoord op één van bovenstaande vragen ‘ja’ is, dan heeft u jammer genoeg de gevolgen kunnen zien van de invloeden die stressvolle en traumatische situaties hebben op dieren in gevangenschap. Ook Arda en Elena zijn voorbeelden van dieren die de sporen dragen van een slechte huisvesting. In hun geval bestond hun leefomgeving uit betonnen putten met een beperkte bewegingsruimte.Hierdoor vertonen zowel Arda als Elena nu een niet natuurlijk gedrag, ook wel stereotiep gedrag genoemd. De beren uiten dit gedrag meestal door het tonen van een (reeks van) beweging(en) die uitgevoerd worden volgens eenzelfde patroon. Dit gedrag is compleet doelloos en heeft geen enkel nut.Deze gedragingen overheersen, bij gebrek aan afleiding of andere prikkels in hun directe omgeving, het grootste deel van hun dag. Hoe grappig sommige dieren dan ook mogen lijken terwijl ze deze gedragingen uitvoeren, des te triestiger hun verhaal kan zijn. AANGEPAST ONDERZOEKEen diepgaand onderzoek naar de gedragingen van de beide beren was noodzakelijk volgens Elodie Vanheulenberghe, laatstejaarsstudente Bachelor Agro- en Biotechnologie aan de Katholieke hogeschool VIVES, campus Roeselare. Zij vond dat de resultaten hiervan in kaart moesten gebracht worden om zo mensen te kunnen sensibiliseren over het dierenleed in de wereld.Om de beren in De Zonnegloed toch nog een mooie toekomst te geven, besloten ze om in te grijpen en te proberen om ze uit hun patroon te halen.Dit werd onder andere geprobeerd door de beren heel wat verrijking aan te bieden. Aan de hand van verschillende technieken werden de beren actief bezig gehouden. Zo werd het voedsel verstopt in een ton vol stro in plaats van het hen gewoon aan te bieden. Hierdoor werden de beren verplicht omeen zoektocht naar hun voedsel uit te voeren. De tijd die ze hieraan besteedden, kon niet gebruikt worden om stereotiep gedrag uit te oefenen.Ondanks de intensieve aard hiervan bleek dat deze technieken slechts een beperkte invloed hadden op het gedrag van de beren.Er moest gezocht worden naar een andere manier om de beren een beter leven te schenken, waarin ze zo min mogelijk verzeilden in hun herhalende bewegingen en onnatuurlijk gedrag.Op 7 april diende zich hiervoor de oplossing aan met de komst van kleine beer Berros in De Zonnegloed. Na twee weken was hij klaar voor een ontmoeting met Elena. De introductie verliep uitstekend.Volgens de resultaten van het onderzoek verdween het stereotiep gedrag van Berros volledig en ook Elena’s gedragspatronen vertonen een ware verbetering.Elena toonde nooit eerder zo’n hoge frequentie aan spelgedrag. Bovendien daalde haar stereotiep gedrag met meer dan 50% tot een minimum.De gedragspatronen werden nauwlettend opgevolgd aan de hand van lange observatieperiodes door Elodie waardoor de veranderingen duidelijk waarneembaar werden. DIERENPARKEN IN EEN SLECHT DAGLICHTVolgens Elodie heeft de dierenwereld nood aan deze onderzoeken om de levenskwaliteit van de dieren te verbeteren en het welzijn te verhogen. Door aangepaste onderzoeken kan er ingespeeld worden op de gedragingen en de behoeftes van de dieren.Volgens de recente actualiteit komen dierenparken steeds vaker negatief in het daglicht door verschillende acties ten nadele van vele dieren en vooral ten voordele van de commercialisering.Een positief bericht uit de ‘dierenopvangwereld’ is meer dan welgekomen op dit moment na alle commotie rond vele dierenparken. Dit als tegengewicht voor de negatieve persberichten zoals bv. de berichten over het slachten van in het wild uitgestorven diersoorten wegens ‘plaatsgebrek’. De vele dierenparken die jongen gebruiken als publieksaantrekker maar eenmaal ze ouder zijn, plots als compleet ongewenst beschouwd worden, zijn volgens Elodie een triest voorbeeld van té ondoordachte beslissingen, waarvan uiteindelijk de dieren het slachtoffer worden.Voor deze redenen opteerde Elodie om haar project en onderzoek uit te voeren in De Zonnegloed, een opvangcentrum waar enkel verwaarloosde, mishandelde en in beslag genomen dieren een permanente thuis vinden. Kweekprogramma’s zijn hier uit den boze. BETERE LEVENSKWALITEITEr mag gerust gezegd worden dat een goede opvolging van de dieren en een gepast onderzoek mede aan de basis liggen van de geslaagde introductie.Berros heeft met zijn aankomst alvast de levenskwaliteit van Elena, de eerder getraumatiseerde bruine beer, aanzienlijk kunnen verbeteren.Laat ons hopen dat dezelfde resultaten kunnen bereikt worden in een vervolgonderzoek bij de introductie van Arda.