De historische representatie van The Iron Lady
Wat de filmkijker te zien krijgt over Margaret Thatcher in The Iron Lady
Meryl Streep als de eerste vrouwelijke Britse premier Margaret Thatcher in The Iron Lady betekende voor haar nogmaals een Oscar voor Beste vrouwelijke hoofdrol in 2012. In België, net zoals internationaal werd de film op zich door critici eerder lauw onthaald. Omschrijvingen als politiek en historisch oppervlakkig vindt men hoofdzakelijk terug in hun filmrecensies. Meer nog The Iron Lady bevat een erg hedendaagse kijk op de figuur Margaret Thatcher. Plots blijkt Thatcher vandaag een feministisch individu te zijn geworden.
Historische films en specifiek biopics zijn al een tijdlang enorm populair bij zowel de productiemaatschappijen als op prijsuitreikingen. De combinatie van film en geschiedenis is een huwelijk met zowel voor- als nadelen. Het academisch debat over film en geschiedenis is al enkele decennia aan de gang en nog steeds is het een actueel onderwerp. Zowel voor- als tegenstanders van verfilmde geschiedenis zullen er waarschijnlijk wel altijd bestaan en het is in feite goed dat er geen eensgezindheid bestaat onder de academici. Hierdoor blijft men bewust over vragen zoals Kan een historische speelfilm een goede bron zijn voor het verleden? Kan een speelfilm historisch correct zijn? en verschijnen de antwoorden niet als massieve, onaantastbare blokken in het academisch debat.
Vandaag zijn films zo prominent aanwezig in onze beeldvorming en kennis over het verleden. Al stemt hun gegeven historische representatie niet noodzakelijk overeen met de daadwerkelijke realiteit. Een confrontatie van de film The Iron Lady met andere beschikbare bronnen is een goede inval maar tegelijk erg gecompliceerd. Margaret Thatcher is nog steeds zowel door velen geliefd als gehaat. Daarom is specifiek The Iron Lady en vooral het historische beeld dat deze film wil oproepen onderworpen aan een nadere analyse.
The Iron Lady is duidelijk een product gericht op media-aandacht. Naast grootse productiemaatschappijen Goldcrest Pictures en Canal+, trekt vooral Streep meteen alle aandacht naar zich toe. De eerste foto van haar als Margaret Thatcher verschijnt meteen op de voorpagina van enkele prominente Britse kranten. Publiciteit die al onze nieuwsgierigheid wekt.
Biopic The Iron Lady vertelt het leven van Margaret Thatcher, maar waarin slechts enkele memorabele momenten aan bod komen. De daarbij gebruikte narratieve technieken beklemtonen de constante aanwezigheid van Thatcher. Bovendien is zij in bijna elke scene te zien.
Toch is The Iron Lady geen goede bron om een compleet en genuanceerd beeld te krijgen van haar leven. De film neemt teveel Thatchers eigen interpretatie over in plaats van zelf een eigen standpunt in te nemen. Hierdoor vergeet de film aandacht te hebben voor het ruimere historische kader en voor haar slachtoffers die het gevolg zijn van haar politieke beslissingen. The Iron Lady is een historische film, waarin het centrale personage in dit geval Margaret Thatcher zorgt voor het creëren van een verleden dat enkel kan begrepen worden door haar individuele acties en motieven. In de flashbacks is vooral een chronologische verloop gehanteerd waardoor de kijker toch nog enigszins een duidelijk tijdsverloop krijgt, ondanks er geen gebruik gemaakt is van exacte tijdsaanduidingen.
Het is evident dat men dient over te gaan tot een selectie van alle beschikbare bronnen. Maar door enkel informatie over Thatcher zelf in de film te verwerken, treedt er nalatigheid op in het gegeven beeld over Margaret Thatcher en haar omgeving en betekent dit in feite een aanzienlijke vertekening van de historische realiteit. Deze nalatigheid is het duidelijks op te merken in de representatie van haar mannelijke tegenstanders. Vooral Thatchers eigen mannelijke partijgenoten komen als zwakke politieke inhoudsloze individuen over. Daarmee geeft men aan de kijker een onjuist beeld over deze personen en situaties. Via hun narratieve benadering geeft de film prioriteit aan een direct, sensorisch contact met het verleden.
De keuze om het verhaal van Airey Neave, een partijgenoot die tragisch om het leven komt, wel te betrekken is in grote mate te wijten aan de grotere emotionele impact dat zijn verhaal bij de kijker zal oproepen. Het doel hiermee is enerzijds om het verhaal te dramatiseren en anderzijds kan men via de reactie van Margaret Thatcher haar emotioneler maken, een beeld dat de kijker niet heeft met de echte Margaret Thatcher.
Ondanks het gegeven beeld van Thatcher niet genuanceerd is, wordt er zichtbaar verwezen naar andere visuele gegevens zoals kenmerkende foto’s en archiefmateriaal. Er is duidelijk intertekstualiteit terug te vinden in The Iron Lady. Regelmatig verschijnt er in kranten of documentaires nog beelden van de echte Thatcher en er is een verwerking van deze beelden in The Iron Lady. Door gebruik te maken van deze iconische beelden wordt het gehele verhaal herkenbaar en lijkt het alsof de kijker het ooit al eens gezien heeft, waarmee het zijn geloofwaardigheid als historisch correcte film tracht te verhogen.
Toch bevat The Iron Lady een uitgesproken hedendaagse kijk op het leven van Margaret Thatcher. Biopics dragen vandaag een duidelijke trend naar individualisering in zich, wat ook het geval is met The Iron Lady. Het gaat niet over het ruimere Thatcherismse waarbij een ruimere groep politici eveneens deel uitmaken van haar gevoerde politiek beleid. Het individualiseringsproces staat centraal, Margaret Thatcher als een alleenstaand individu die opbokst tegen het bastion van mannelijk politici.
Vooral het opbotsen tegen het mannelijke politieke bastion wordt in de film beklemtoond, waardoor het beeld wordt gegeven aan de kijker van Margaret Thatcher als iemand die in feite een overduidelijke feministe is. Iets wat zeker niet overeenstemt met het destijdse beeld van de echte Thatcher. Toch is zij vandaag als figuur van invloed voor het hedendaagse feminisme omwille van haar doorzetten om het tot eerste vrouwelijke premier van Groot-Brittannië te schoppen. Daardoor maakt men bij de promotiecampagne onder andere door Meryl Streep handig gebruik om te verwijzen naar Thatcher als een feministe.
Zo krijgt de kijker tegenwoordig een historische representatie van een politiek figuur zoals Margaret Thatcher, die opeens een heel andere invulling heeft gekregen dan het geval was slechts enkele decennia gelegen.
