TV kijken en de BMI van kinderen en adolescenten

TV kijken? Ben je vet mee …

Hoewel het een hedendaags onderwerp lijkt te zijn, is de vraag of TV kijken overgewicht in de hand werkt al sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw een hot topic. In 1985 werd immers voor het eerst wetenschappelijk aangetoond dat er een verband zou kunnen bestaan tussen TV kijken en zwaarlijvigheid bij jongeren. Zo stelden Dietz en Gortmaker toen vast dat jongeren tussen 12 en 17 jaar oud twee procent meer kans hadden om te zwaar te worden voor elk uur dat ze dagelijks meer naar de televisie keken. In de daaropvolgende decennia werden deze bevindingen verder onderzocht door verschillende andere wetenschappers. Deze slaagden er echter niet in om tot een eenduidig antwoord op de vraag te komen.

Met behulp van een meta-analyse, die de resultaten uit eerder onderzoek samenvat, kan nu voor het eerst een duidelijk beeld van het effect van televisiekijken geschetst worden. Uit deze analyse bleek dat kinderen, tieners én adolescenten die meer TV kijken wel degelijk meer kans hebben op overgewicht in hun latere leven.

Een meta-analyse maakt het mogelijk om de resultaten van verschillende studies naast elkaar te leggen en een schatting te maken van het gemiddelde resultaat. Daarbij wordt rekening gehouden met onder meer de grootte van de steekproef van elk artikel om te bepalen hoe zwaar de resultaten ervan zullen doorwegen in de analyse. In dit onderzoek werden de gegevens uit 15 verschillende internationale studies samen gelegd, goed voor informatie over zo’n 28.277 jongeren tussen 2 en 19 jaar oud.

De analyse toonde aan dat er een statistisch significante relatie bestaat tussen de tijd die deze jongeren voor de TV doorbrachten en hun Body Mass Index. Zij die dagelijks meer dan twee uur televisie keken, bleken 1,7 keer zoveel kans te hebben op overgewicht als hun leeftijdsgenoten die zich tot maximaal twee uur beperkten. Bovendien zijn zowel de leeftijd van de jongeren als hun geslacht hierbij van belang. Het effect leek immers het grootst te zijn voor de jongste kinderen (van 2 tot 8 jaar oud) en van kleiner belang te zijn naarmate de leetijd toeneemt. Daarnaast werd het lichaamsgewicht van meisjes sterker beïnvloed door TV kijken dan dat van de jongens, een effect dat ook al in eerder onderzoek werd vastgesteld.

Hoewel de relatie die uit de meta-analyse naar voren komt eerder relatief klein lijkt te zijn, is ze wel sterk. Dit betekent dat andere invloeden, zoals bijvoorbeeld de hoeveelheid lichaamsbeweging of het type televisieprogramma, weinig of niets aan dit effect van TV kijken veranderen. Aangezien televisiekijken bovendien een activiteit is die een groot deel van de vrije tijd van jongeren inneemt, kan men zich dan ook zorgen maken over de gevolgen van overvloedig TV kijken. Wanneer een bevolking op grote schaal met de negatieve invloed van een gedrag in aanraking komt (in dit geval overgewicht ten gevolge van televisie kijken), zal deze invloed zich ook bij een zeer groot aantal mensen voordoen.

De obesitasproblematiek haalt de laatste decennia steeds vaker het nieuws omdat overgewicht een welvaartsziekte is die steeds meer mensen in geïndustrialiseerde landen treft. Zwaarlijvigheid kan immers verschillende ernstige ziekten in de hand werken, zoals aandoeningen van het bewegingsapparaat, diabetes, hart- en vaatziekten en sommige kankers. Bovendien heeft het zijn effect op het emotionele welzijn én vormt het een zware belasting van de maatschappij, die moet opdraaien voor de verhoogde dokterskosten van deze mensen.

Dankzij de resultaten uit deze meta-analyse kunnen ouders er nu dan ook nog beter voor zorgen dat hun kinderen later minder kans op overgewicht lopen. Dit kunnen ze doen door hen aan te moedigen om wat vaker buiten te spelen en door de tijd die hun kroost voor de televisie doorbrengt in het oog te houden. Uit deze analyse bleek immers voor het eerst onomstreden dat TV kijken wel degelijk een negatief effect op de gezondheid van jongeren van alle leeftijden kan hebben. Het bijsturen van de kijkgewoonten van onze kinderen is dan ook een belangrijke stap in de weg naar een gezonder leven en een mogelijke manier om de heersende obesitasepidemie een stapje voor te zijn.