Waar kijken we naar als we televisie kijken? Kijkgedrag en kijkidentificatie in het Vlaamse televisielandschap

Vlamingen zijn geroutineerde televisiekijkers

Trouwe één-kijkers maken het VIER moeilijk

Vlamingen zijn geroutineerde televisiekijkers. Dat blijkt uit de masterscriptie van Ferre Vandervreken, student communicatiewetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. Met de komst van VIER in september vorig jaar, en de verhuis van enkele sterke Woestijnvis-programma’s naar deze nieuwe zender, werd verwacht dat het televisiekijkgedrag van de Vlaming sterk zou veranderen. Die verwachte revolutie bleef echter uit. “Vertrekkende vanuit dat idee, wou ik onderzoeken hoe Vlamingen zich identificeren met een zender of programma en welke factoren hierbij belangrijk zijn”, zegt Vandervreken. Uit de resultaten blijkt dat Vlamingen zeer stabiel zijn in hun kijkgedrag. “Dit stabiele kijkpatroon kan alvast een verklaring zijn voor de huidige kijkcijfers”, gaat Vandervreken verder.

Zender of programma?
Of we op een bepaalde zender dan wel eerder op een specifiek programma afstemmen, kan voor een groot stuk verklaard worden door de reden waarom we televisie kijken. De studie, afgenomen in maart bij 1517 Vlamingen, toont dat mensen die eerder omwille van informatie of sociale interactie kijken, vooral zendergericht zijn, terwijl entertainment-kijkers voornamelijk programmagericht zijn. Louter uit tijdverdrijf naar televisie kijken, kan niet worden verklaard door een voorkeur voor een bepaalde zender of bepaald programma.

Vlamingen stemmen ook af op bepaalde zenders om specifieke behoeften te vervullen. Eén en VTM scoren goed op entertainment, informatie en sociale interactie. Canvas kijkt men vooral omwille van informatie en naar VIER, 2BE en VIJF vooral voor entertainment. Of mensen zich sterker identificeren met een zender of eerder met specifieke programma’s blijkt sterk te variëren naargelang de zender. Eén en Canvas blijken zeer zendergerichte kijkers te lokken, terwijl 2BE en VIER vooral een programmagericht publiek aanspreken. Bij VTM bemerken we zowel zeer zendertrouwe kijkers als kijkers die enkel voor specifieke programma’s op de zender afstemmen.  

Deze resultaten kunnen verklaren waarom het voor VIER het afgelopen jaar niet makkelijk was om de één-kijker naar zicht toe te trekken. De grote zendertrouw van de VRT-kijkers vertaalt zich in een vast kijkpatroon dat moeilijk te doorbreken valt. “Dit zien we ook in de kijkcijfers”, zegt Vandervreken. “Een sterke programmeerstrategie en loyaal publiek zorgden ervoor dat Iedereen Beroemd relatief probleemloos Man Bijt Hond opvulde.”

VIER-programma’s vaker uitgesteld 

Daarnaast besteedde de studie ook aandacht aan uitgesteld kijken. “Vlamingen kijken regelmatig uitgesteld, maar deze tendens mag zeker niet worden overschat. Jongere mensen die vooral omwille van entertainment of uit tijdverdrijf televisie kijken, kijken vaker uitgesteld, maar ook zij kijken nog regelmatig lineair”, zegt Vandervreken. De resultaten tonen aan dat vooral VIER-programma’s vaker dan andere programma’s in het onderzoek uitgesteld worden bekeken. “Traditionele één-kijkers blijken zich wel sterk te identificeren met programma’s als Met Man en Macht en De Pappenheimers. Dit kan impliceren dat één-kijkers hun favoriete Woestijnvis-programma’s nog wel willen zien, maar dat ze er hun vast kijkpatroon niet voor zullen aanpassen; ze kijken die programma’s vaker uitgesteld.

Vandervreken benadrukt wel dat het onderzoek een momentopname is en dat het cruciaal wordt om op lange termijn te kunnen kijken naar het kijkgedrag van mensen.