Ontwikkeling van een zorgpad heart-beating orgaandonatie in het A.Z. Sint-Lucas Gent
A.Z. Sint-Lucas Gent pionier in de ontwikkeling van een zorgpad orgaandonatie bij hersendode patiënten
De nood aan geschikte orgaandonoren blijft hoog, ook al had België in 2011 een recordaantal van 29,3 overleden orgaandonoren per miljoen inwoners. In 2011 stonden er nog steeds 1200 patiënten op de wachtlijst van Eurotransplant. De overheid nam reeds verschillende initiatieven om het aantal donaties te doen toenemen. Een nieuw initiatief is dat er sinds 2011 in performante Belgische ziekenhuizen medische en verpleegkundige donorcoördinatoren zijn aangesteld om de werking met betrekking tot orgaandonatie te optimaliseren. Het ontwikkelen van een zorgpad kan hierbij een methodiek vormen en zo werd in het A.Z. Sint-Lucas Gent, in het kader van de masterproef van Pieter Hoste, een zorgpad ontwikkeld voor orgaandonatie bij hersendode patiënten.
De donorcoördinatoren moeten er voor zorgen dat het personeel voldoende opgeleid is om een potentiële donor te identificeren en te behandelen. Alle informatie met betrekking tot de donor en organen moet zo snel mogelijk worden overgedragen aan een transplantatiecoördinator van een transplantatiecentrum. Op basis van deze informatie kan er een degelijke risico-batenanalyse voor donor en ontvanger worden uitgevoerd. Wanneer de donor in aanmerking komt, zorgt Eurotransplant ervoor dat de organen een bestemming krijgen. Orgaandonatie is zowel mogelijk bij overleden als levende donoren. De Belgische wet betreffende het wegnemen en transplanteren van organen stelt, dat organen mogen worden weggenomen bij een overleden donor als die in het bevolkingsregister of sedert meer dan 6 maanden in het vreemdelingenregister is ingeschreven. Behalve indien vaststaat dat tegen een dergelijke wegneming verzet is geuit. Dit verzet kan, naast expliciete toestemming, worden geregistreerd in het gemeentehuis. Volgens de wetgeving is verzet van de naaste familie niet meer mogelijk. De familie in eerste graad heeft wel het recht tegen de wegneming bezwaar te uiten als de overleden persoon niet uitdrukkelijk zijn/haar wens tot orgaandonatie kenbaar heeft gemaakt. De BELDONOR campagne van de overheid richt zich hierop. Het doel van deze sensibiliseringscampagne is dat meer inwoners hun toestemming tot orgaandonatie laten registeren, zodat de naaste familie hiertegen geen bezwaar meer kan uiten. Dit zal ook mogelijk zijn in heel wat gemeenten bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in oktober.
De donorcoördinatoren vervullen bijgevolg een belangrijke organisatorische en coördinerende rol in heel de keten van donor tot ontvanger. Hierbij is de medewerking van heel wat zorgverstrekkers noodzakelijk die betrokken zijn bij het complexe zorgproces dat een potentiële donor doorloopt op de afdelingen intensieve zorg en operatiekwartier. Om het bestaande zorgproces rond orgaandonatie in het A.Z. Sint-Lucas Gent transparant te maken, te standaardiseren, te optimaliseren en continu op te volgen werd geopteerd om gedurende een negen tal maand een zorgpad te ontwikkelen. Dit zorgpad werd ontwikkeld door een kernteam van zeven zorgverleners, waarbij het werd ondersteund door een ruimere werkgroep van 18 zorgverleners. Aan dit zorgpad hebben artsen, verpleegkundigen, een psycholoog, een maatschappelijke werker, een medewerker van de pastorale dienst en een transplantatiecoördinator van het UZ Gent hun steentje bijgedragen. Het geeft weer wie, wat, wanneer, waarom en met welke middelen doet. Het moet een werkinstrument vormen om alle actoren in de complexe zorgverlening beter op elkaar af te stemmen. Het zorgpad wordt verder opgevolgd via verpleegkundige en medische checklisten en een aantal indicatoren. Enkele klemtonen zijn de identificatie & de behandeling van de donor, de communicatie met het transplantatiecentrum en de benadering & opvang van de naaste familie. Daarnaast wordt de huisarts als vertrouwenspersoon nog meer betrokken in het zorgproces. Het zorgpad moet ook bijdragen aan de samenwerking tussen donorziekenhuis en transplantatiecentrum.
Met het zorgpad is A.Z. Sint-Lucas pionier in België. Het is afgestemd op de organisatie in het ziekenhuis, maar kan een basis vormen voor andere donorcoördinatoren en, indien nodig, worden aangepast en verfijnd. Het zorgpad moet bijdragen aan de identificatie en behandeling van potentiële donoren en de kwaliteit van de organen. Zo kan het beantwoorden aan het “kader voor kwaliteit en veiligheid voor menselijke organen bestemd voor transplantatie”, dat heel recentelijk sinds augustus 2012 door de wet wordt opgelegd.
