Chemische en fysische zonnefilters: welke is de beste keuze?
UV-straling van de zon is in staat schade aan te richten in de menselijke huid. Er kan UVA- (320-400nm), UVB- (290-320nm), en UVC- (<290nm) straling onderscheiden worden. Hoe langer de golflengte, hoe beter de straling penetreert, maar hoe minder schadelijk (lagere energie). Van de UV-straling die penetreert doorheen de atmosfeer is 5% UVB-straling en 95% UVA-straling. Hoog energetische UVB-straling zorgt voor erytheem (roodheid) en beschadigt het DNA van de epidermiscellen. UVB-stralen zorgen voor een pigmentatie (“bruining”) en huidverdikking, wat natuurlijke beschermingsmechanismen van de huid zijn. UVA-stralen penetreren dieper in de huid. UVA-straling zorgt ook voor pigmentatie, maar via een ander mechanisme. Voornamelijk UVA-straling doet de huid verouderen. Het optreden van fotodermatosen is te wijten aan UVA-stralen. UV-straling draagt bij aan het ontstaan van huidkanker, huidtumoren zijn de meest voorkomende vorm van kanker.
Gebruik van een breedspectrum beschermende zonnecrème met een beschermingsfactor (SPF) van 15 of meer, in combinatie met andere beschermende maatregelen, kan zonnebrand voorkomen en het risico op het ontstaan van bepaalde huidkankers en op vroegtijdige huidveroudering verlagen. Om een efficiënte bescherming van de huid tegen de schadelijke effecten van UV-straling te garanderen, is een aangepaste zonnecrème en het juist gebruik ervan noodzakelijk. Aangebrachte zonnecrèmes moeten in de bovenste huidlaag, de stratum corneum, aanwezig zijn om effectief en veilig te zijn. De schadelijke straling mag niet dieper dan de bovenste laag geraken om geen schade aan te richten.
De werkzame ingrediënten van een zonnecrème zijn meestal chemische zonnefilters. Deze zijn moleculen die straling kunnen absorberen en de energie omzetten in een onschadelijke vorm. Er bestaan UVB- en UVA-filters. Het grootste nadeel van de chemische filters is dat ze instabiel zijn onder UV-licht. Dit impliceert dat hun bescherming vermindert na aanbrengen op de huid die nadien wordt blootgesteld aan de zon. De laatste jaren, ontstonden er nieuwe, stabielere zonnefilters, die een breedspectrum bieden. Dit wil zeggen dat ze tegen zowel UVA- als UVB-straling beschermen. Drometrizole trisiloxaan (Mexoryl XL®), methyleen bis-benzotriazolyl tetramethylbutylfenol (Tinosorb M®) en bis-ethylhexyloxyphenol methoxyphenyl triazine (Tinosorb S®) zijn zo’n filters. Ze worden frequent verwerkt in zonneproducten.
Een tweede categorie zonnefilters omvat de anorganische of fysische filters titaniumdioxide (TiO2) en zinkoxide (ZnO). Deze werken hoofdzakelijk via reflectie en verstrooiing van UV-licht aan hun oppervlak. Deze materialen worden onder de vorm van nanopartikels verwerkt in zonnecrèmes, omdat ze efficiënt UV-licht, maar minder zichtbaar licht, verstrooien, zodat ze geen witte schijn op de huid vertonen. Bij allergie aan chemische filters of bij zeer jonge kinderen kan het aangewezen zijn een product te gebruiken. TiO2 en ZnO nanopartikels zijn langs topicale weg niet toxisch, omdat ze niet penetreren doorheen de huidbarrière. Indien de partikels toch penetreren, zouden ze via afschilfering van de hoornlaag worden verwijderd. Via orale weg of via inhalatie kunnen ze echter wel toxisch zijn. Spraytoepassingen van zonnecrèmes met deze nanopartikels zijn niet aan te raden.
Zonnecrèmes vallen onder een strenge wetgeving en worden voor ze op de markt komen, op allerlei vlakken geëvalueerd, via wettelijke methoden. Het gekendste is de SPF (Sun Protection Factor) of de bescherming tegen UVB-straling. Voor een bewezen adequate bescherming tegen UVA-stralen, is een apart logo op het etiket nodig: “UVA” in een cirkel. De meeste producten op de markt, zeker in de apotheek, bieden een efficiënte bescherming tegen de schadelijke effecten van UV-straling. De doeltreffendheid van een zonnecrème wordt onder meer bepaald door de gebruikte filtercombinaties. Ook voor de waterbestendigheid bestaat een vastgelegde test, om bewijs te leveren van dit opschrift. De veiligheid van een product wordt geëvalueerd alvorens het op de markt verschijnt. De wetgeving stuurt aan op duidelijke opschriften op de etiketten van zonneproducten, die dit alles moeten aangeven.
De belangrijkste factoren waarmee rekening moet gehouden worden bij aanschaf van een zonnecrème, zijn het huidtype van de persoon, de doeltreffendheid van de zonnecrème en de blootstellinggraad. Het advies van een apotheker is belangrijk in het aanraden van een efficiënte bescherming en kan die keuze beïnvloeden. Met een hoge factor kan nog steeds een bruine kleur ontstaan. De galenische vorm wordt op basis van de huidconditie (droge tot vette huid) gekozen. De consument moet zijn product bij voorkeur graag gebruiken. Frequent smeren is een must om de bescherming te behouden. Bij het afleveren van een zonnecrème worden best degelijke extra adviezen in verband met het gebruik gegeven.
UVB-straling, heeft ook een positieve invloed op onze gezondheid ten gevolge van zijn rol bij de synthese van vitamine D in de huid. Een zonnecrème, die UVB-blokkerend is, kan dus deze synthese reduceren. De vraag is in hoeverre dit een significante invloed heeft op de vitamine D spiegel. Bovendien is de preventie van schade door de zon veel belangrijker
Er werden reeds vele studies uitgevoerd rond nanoincapsulatie. Deze techniek omvat incorporatie van chemische of fysische filters in nanopartikels met een bijzondere structuur, afgeleid van w/o emulsies met een lipide buitenwand. De partikels zouden een betere hechting aan de stratum corneum realiseren (waardoor het aantal applicaties kan verminderen) en de penetratie doorheen de huid reduceren (waardoor de veiligheid toeneemt). De effectiviteit zou verbeteren omdat de filter en de lipiden een synergistisch effect vertonen (reflectie en verstrooiing op het oppervlak van de partikels bovenop UV-absorptie). Zou deze technologie in de nabije (of verre) toekomst tot efficiëntere zonnebrandproducten leiden?
