Geautomatiseerde medicatiedistributie bij vzw Albe

Doen robots hun intrede in het ziekenhuis?
 
Hoe veilig is het ziekenhuis?
In het jaar 2008 gebeurden er 109 vliegtuigcrashes, hierbij kwamen 502 mensen om het leven. Telkens haalden deze beelden het nieuws in prime time. Ter vergelijking, in Amerika overlijden jaarlijks 7000 patiënten als gevolg van een medicatiefout.
Patiëntveiligheid is een hot topic, het is een speerpunt in het beleid van de federale overheid. Zonder paniek te willen zaaien durf ik stellen dat er een probleem is in onze huidige gezondheidsinstellingen, er heerst een vals gevoel van veiligheid zowel bij de patiënt als bij de zorgverstrekker.
Een portie Zwitserse kaas?
Medicatiefouten komen voor, vaak zelfs meer dan we durven vermoeden. In vele gevallen zijn deze fouten te vermijden. Meestal is de fout niet de schuld van één persoon maar van de organisatie van een systeem, in vaktermen spreekt men van “Zwitserse kaas”. Hierbij vergelijkt men de organisatie van een proces met een aantal sneden Zwitserse kaas. Waarbij iedere snede kaas staat voor een volgende stap in het proces en de gaten in de kaas voor een risico op fouten, het is pas als alle gaten in één lijn na elkaar komen te liggen dat een fout kan ontstaan. In onze organisaties heerst er een cultuur om fouten te bestraffen eerder dan mensen te belonen die een vergissing melden.
De technologie biedt ons een helpende hand?
Binnen dit artikel bespreek ik de resultaten van een kleinschalig onderzoek naar het gebruik van een medicatierobot om het medicatieproces gedeeltelijk te automatiseren.
Een medicatierobot kan je het best vergelijken met een kast die opgeladen is met een reeks van medicijnen. Deze kast kan op basis van een elektronischrapport medicatie verpakken per patiënt. Het resultaat is een zakje met medicijnen bestemd voor één patiënt.
Gezondheidswerkers besteden een belangrijk deel van hun tijd aan het klaarzetten van medicatie voor de patiënt. De technologie laat toe deze handelingen grotendeels te automatiseren. Hierdoor hoeft de zorgverlener een aantal repetitieve handelingen niet meer zelf te stellen. Gevolg, hij/zij kan zich beter focussen op de core business namelijk de zorg voor de patiënt.
De automatisering van een proces kan heel wat voordelen bieden, op voorwaarde dat men vooraf goed heeft  nagedacht over de organisatie van het ganse gebeuren.
De medicatierobot is zeker niet feilloos, maar de kans op medicatiefouten wordt drastisch verminderd.
Niets is echter heiligmakend, ook deze toepassing kent zijn gebreken. Als belangrijkste nadeel kan men stellen dat slechts 90% van de voorgeschreven medicatie kan worden verwerkt door de machine.
Bovendien is de eenheidsverpakking van de medicatie niet afgestemd voor het gebruik met een robot. Alle pillen dienen vooraf uit hun blister te worden geduwd alvorens men er de robot mee kan opvullen. Deze handeling is een nodeloze tussenstap die men kan vermijden indien er grotere bulkverpakkingen zouden beschikbaar zijn op de Belgische markt.
Dus?
Samenvattend kan men stellen dat deze techniek een groot verbeterpotentieel heeft, toch zijn er nog een aantal hindernissen te nemen.
Vooreerst kan men perfect aantonen dat deze technologie kosteneffectief kan zijn, zelfs op relatief korte termijn. Toch zijn organisaties niet geneigd om de overstap te wagen. Reden hiervoor is dat de economische benefit voor de organisatie hoofdzakelijk te halen is uit de afbouw van personeel à rato van de ingewonnen tijd door het gebruik van de robot. Uit onderzoek weet men dat zorginstellingen dit in de praktijk zelden realiseren.
Anderzijds is er een belangrijke return on investment te vinden in de toegenomen kwaliteit van de zorg (minder fouten en minder verlies van medicatie), dit gegeven wordt echter niet gehonoreerd in de huidige financiering van gezondheidsorganisaties. Een financiering die niet enkel focust op capaciteit maar ook incentives biedt naar een betere kwaliteit zou meergezondheidsinstellingen  aanmoedigen om te investeren in een veiligere manier van werken.
Dit kleine praktijkonderzoek kan slechts de vinger op de wonde leggen. Groter opgezette studies in de verschillende takken van de gezondheidszorg zouden de kansen die deze technologie biedt en de synergieën die er mogelijk zijn binnen de verschillende takken van de gezondheidszorg kunnen visualiseren en mogelijk maken dat deze technologie een snellere diffusie kent binnen onze zorgorganisaties.
 

Alex Van Weymbergh