Onderzoek naar de mogelijkheden voor de uitbouw van een educatieve werking voor jongeren van het secundair onderwijs bij Contour Mechelen

Met je klas naar de film!

In Vlaanderen worden vandaag ontzettend veel initiatieven genomen om jongeren met kunst en cultuur in contact te brengen. Naast allerhande uiteenzettingen hierover in de literatuur, willen ook steeds meer culturele instellingen educatieve programma’s en werkvormen voor de jeugd ontwikkelen. Zij besteden hierbij een speciale aandacht aan het onderwijs via een aanbod van rondleidingen of workshops. Toch vinden veel leerkrachten het niet makkelijk om uit het uitgebreide gamma een geschikte activiteit te kiezen voor hun leerlingen. Dit probleem stelt zich zeker met betrekking tot de audiovisuele kunstensector, die voor een groot aantal onderwijzers nog onbekend terrein is. Een passende film of videokunstenaar uitkiezen is vaak niet zo’n probleem, maar waar vind je als leerkracht een goede voorbereiding of nabeschouwing? Door de inspanningen van steeds meer cultuurhuizen hoeft dit niet langer een probleem te zijn en krijgt ook de audiovisuele kunst een educatief kleedje.

Een groot aantal culturele organisaties in Vlaanderen heeft een aanbod in de audiovisuele kunst, van film tot videokunst. Voor mijn eindwerk onderzocht ik welke educatieve mogelijkheden binnen deze kunsttak voorhanden zijn voor leerlingen van het secundair onderwijs. De thesis kwam tot stand op vraag van de kunstenorganisatie Contour Mechelen vzw, een instelling die elke twee jaar een omvangrijke tentoonstelling voor videokunst organiseert in het hart van Mechelen, maar die tot dusver nog geen educatief programma ontwikkelde. Het onderzoek gaat echter verder dan de nodige praktische informatie die Contour op weg kan helpen om een werking voor scholen uit te bouwen, en geeft ook een overzicht van de stand van zaken met betrekking tot kunsteducatie en cultuurdeelname van de (schoolgaande) jeugd. Zo blijkt dat het onderwijs een zeer belangrijke speler is in het in contact brengen van de jeugd met kunst en cultuur. Een aanzienlijk deel van de Vlaamse jongeren maakt immers enkel via de school kennis met een museum, een theateropvoering of een videokunstenaar. Toch blijkt dat een bezoek met de klas aan een culturele instelling niet automatisch leidt tot een latere cultuurdeelname van diezelfde jongeren. De oorzaak is veelal te vinden in de belerende aanpak van de medewerkers of gidsen in hun omgang met een jong publiek. Daarom stappen steeds meer instellingen resoluut af van een schoolse aanpak en zoeken naar nieuwe en actieve werkvormen en methoden in hun omgang met jongeren.

Als je als leerkracht besloten hebt om met je klas een aanbod uit de audiovisuele kunst te bezoeken, kan je in heel wat instellingen terecht. Het culturele veld is rijk aan organisaties die zich specialiseren in filmvoorstellingen voor scholen en jongeren, maar ook kunstencentra of musea die een afdeling audiovisuele kunst hebben ontwikkelen vaak educatieve formules voor het onderwijs. De meeste organisaties passen bovendien hun werkvormen aan de groep aan. Zo wordt videokunst of film zowel voor leerlingen van het algemeen- als voor leerlingen van het technisch- of beroepsonderwijs toegankelijk. De medewerkers van een cultuurhuis laten leerkrachten meestal kiezen uit verschillende werkvormen, voornamelijk interactieve rondleidingen of workshops. Rondleidingen gebeuren steeds meer 'interactief' om het saaie imago van zich af te schudden. De klemtoon ligt op dialoog en op een interactie van de jongeren met de gids, waarbij de leerlingen zélf de kunst op een spelende manier leren ontdekken. Ook workshops zijn vandaag heel populair. In een actieve workshop kunnen leerlingen met filmmateriaal experimenteren of ze maken zelf een film. Sommige workshops zijn beschouwend en geven leerlingen een ruimere kadering in de geschiedenis van de film of er wordt een klassikale filmbespreking gehouden. Workshops worden voornamelijk op touw gezet door kunsteducatieve organisaties die rond het medium 'film' werken. Jekino Educatie bijvoorbeeld, heeft een educatief aanbod vol media-activiteiten en is gekend om haar uitgebreide selectie aan workshops. Leerkrachten die een tentoonstelling of voorstelling liever op zichzelf bezoeken, moeten zich geen zorgen maken over een passende verwerking. De meeste organisaties bieden hetzij gratis, hetzij voor een klein bedrag een lesmap of leerkrachtenmap aan die voor of na het bezoek kan gebruikt worden, en waarin veelal bij bepaalde vakoverschrijdende eindtermen wordt aangesloten. Zo heeft Lessen in het Donker voor vrijwel elke filmvoorstelling een geschikte lesmap. Dit bespaart docenten veel tijd en denkwerk.

Een klasuitstap naar een tentoonstelling over videokunst of naar een filmvoorstelling hoeft vandaag dus geen uitdaging meer te zijn. Door de toenemende inspanningen van allerhande cultuurhuizen wordt ook de audiovisuele kunst op een educatieve manier in kaart gebracht. Goed nieuws dus voor elke leerkracht die nog zou twijfelen over een filmbezoek of toch maar een dvd'tje in de klas… .