Geweld en misbruik in de privé-sfeer: verschillende vormen van psychisch geweld op mannen.

Gelijke kansen voor mannelijke en vrouwelijke slachtoffers van intrafamiliaal geweld?

In oktober 2000 bracht de zelfmoord van een jonge postbode het grote publiek in contact met pesterijen op het werk. Twee jaar later is de ‘pestwet’ een feit.  Vijf jaar later is deze wet ingeburgerd.  Alleen… de wet geldt enkel voor psychisch geweld dat plaatsvindt op de werkvloer.  En wat dan met onderstaande gevallen?

‘Weet je wat je bent?  Een grote mislukking op de wereld.  Je kunt geen enkele vrouw houden en geld heb je ook niet.’ ‘Als ik een bloemetje voor haar meenam, dan vroeg ze of ik iets goed te maken had, wat ik misdaan had.’  ‘Met moederdag heb ik een mooi hangertje laten maken.  Ze nam het aan en zei dat ik niet moest verwachten omdat ik haar een hangertje had gegeven dat ik seks zou hebben die avond.’  ‘Na een maand huwelijk verlies ik door omstandigheden mijn job.  De reactie van mijn vrouw: ‘ik hoop voor u dat je snel terug een job hebt, want ik wil niet getrouwd zijn met een ‘dopper’.  Anders vallen we al uit elkaar.’  ‘Ik zie mijn kinderen al acht jaar niet meer.  Ik ben één keer naar de school van mijn dochter geweest.  Ik heb haar zien buiten komen.  Ik heb haar fiets vast genomen en haar gevraagd waarom ze wilde wegfietsen en me geen dag zei.  Ze antwoordde dat ze me graag zag, maar dat ik haar fiets moest loslaten.  We mochten niet samen gezien worden, want dan mocht ze niet meer gaan skiën op de kunstpiste en kreeg ze geen nieuwe kleren en nieuwe schoenen meer.’

Mannen die deze ervaringen hebben; het zullen wel ‘doetjes’ zijn.  Hij ligt ‘gewoon’ onder de ‘sloef’.  ‘Hij zal het wel gezocht hebben.’  Wie weet hoe hij zijn vrouw heeft behandeld?  Het zal wel ‘boontje komt om zijn loontje’ zijn.   Uitspraken zoals deze, het zijn veelgehoorde reacties.  Spijtig genoeg blijken ze niet altijd correct te zijn.  De opgesomde ‘pesterijen’ zijn niet het gevolg van gedragingen van de man, maar hebben wel grote gevolgen voor de man.  Hij gaat er psychisch onder door.  Hulp zoeken is bovendien geen sinecure.  Kom je als man met deze zaken naar buiten, dan kan je niet rekenen op begrip.  In plaats daarvan krijg je ongeloof, grappen, en word je uitgelachen.  Een man kan toch niet door zijn vrouw mishandeld worden, niet als hij een ‘echte’ man is.

De hulpverlening is bovendien niet afgestemd om met deze vorm van intrafamiliaal geweld om te gaan.  Hulpverleners krabben met hun handen in het haar als een man een dergelijk verhaal komt vertellen.  En de man krabt op zijn beurt in zijn haar: waar kan hij hulp vinden?  Bij vrienden?  Bij familie?  Hij wil niet als een lafaard, als iemand die zijn ‘vrouw niet aankan’, aanzien worden.  Naar een vluchthuis voor mannen dan?  In Nederland heb je die optie, in België niet.  Er wacht je als man een ware zoektocht naar hulp en naar erkenning voor jou als slachtoffer.  Voor een vrouwelijk slachtoffer is het net iets gemakkelijker.  De omgeving zal sneller steun verlenen.  Er zijn vluchthuizen en de hulpverleners hebben meer dan genoeg informatie en kennis om de vrouw te helpen.  Gelijke kansen voor mannelijke en vrouwelijke slachtoffers van psychisch geweld?  Niet op dit moment. Wil men hiertoe komen, dan zullen de mannen zich - op dit vlak - moeten emanciperen. 

Het onderzoek ‘Geweld en misbruik in de privé-sfeer: verschillende vormen van psychisch geweld op mannen’ biedt hiertoe een eerste aanzet.  Dit onderzoek is ontstaan met een vraag van Beweging tegen Geweld – vzw Zijn aan de Wetenschapswinkel.  Beweging tegen Geweld – vzw Zijn is een organisatie die preventief en duidend optreedt tegen geweld en misbruik in elke vertrouwensrelatie.  De Wetenschapswinkel is het aanspreekpunt aan de universiteit waar de non-profit sector terecht kan met onderzoeksvragen.  Zij gaat dan op zoek naar studenten die de vraag beantwoorden in het kader van hun licentiaatverhandeling.

Het onderzoek beoogt in eerste instantie het doorbreken van het taboe.  Het wil de aandacht vestigen op de mannelijke slachtoffers van intrafamiliaal geweld.  Zes van hen zijn geïnterviewd. Daarnaast zijn er 107 gerechtelijke dossiers met betrekking tot stalking, bedreigingen en hoederecht onderzocht.  In 62 van deze dossiers was er sprake van psychisch geweld van de (ex)vrouw op haar man.  Op basis van deze gegevens zijn 37 uitingsvormen van psychisch geweld geïnventariseerd in 5 categorieën.  Drie van deze categorieën zijn analoog met de indeling bij het gerecht, namelijk ‘stalking’, ‘bedreigingen’ en ‘problemen met hoederecht’.  Naast deze drie wordt ook nog ‘iemand neerhalen’ en een restcategorie onderscheiden.  Het onderzoek vormt de basis om meer informatie te vergaren over het onderwerp.  Op dit moment is er immers nog maar weinig geweten. 

Het taboe doorbreken, meer kennis opdoen over deze problematiek, meer de hulpverlening afstemmen op de noden van de mannelijke slachtoffers, dit alles is nodig om de kansen voor mannelijke en vrouwelijke slachtoffers van intrafamiliaal geweld te egaliseren.  Het onderzoek was de eerste aanzet.  De tweede aanzet is reeds gegeven met het in de maak zijn van een website waar mannelijke slachtoffers hun verhaal kwijt kunnen.  De mannen nemen dit zelf in handen.  De strijd om een plaats te verwerven in de maatschappij als mannelijk slachtoffer is gestart.  Deze strijd kunnen en moeten we steunen door meer onderzoek te voeren, maar zeker ook door deze problematiek meer in de openbaarheid te brengen!  Enkel zo zullen man en vrouw ooit samen op één lijn kunnen gaan staan.