De Nood aan Interpretatie

Journalistiek artikel

Wanneer er tegenwoordig over de Islam gepraat wordt, en dat is helaas meestal niet in de positieve zin, dan wordt fundamentalisme en bijgevolg terrorisme al snel ter sprake gebracht. Maar wat is fundamentalisme nu juist? Hoe ontstaat fundamentalisme en hoe kan men deze extremistische gedachtengang vermijden en bestrijden? Mijn scriptie, die gebaseerd is op het boek Arabian Nights and Days van Naguib Mahfouz, pakt deze vragen zorgvuldig aan.

De nood aan interpretatie

Naguib Mahfouz was een Egyptische auteur wiens werk enorm controversieel was aangezien hij zowel de politieke als de religieuze problemen van de moslimgemeenschap te kijk zette. Zijn Arabian Nights and Days - zoals de titel al aangeeft - is eigenlijk een soort van bewerking van de populaire 1001 Arabische Nachten. Toch is Mahfouz’ boek niet zomaar een herschrijving aangezien zijn versie een impliciet doel voor ogen heeft: het heropwakkeren van de verantwoordelijkheid tot interpretatie die aan de basis ligt van de islam. Maar wat bedoel ik hier nu mee?

Kort gesteld: vele moslims onderwerpen zich vandaag de dag aan een letterlijke lezing van de Koran, het heilige Boek dat eeuwen geleden geopenbaard werd in een specifieke historische context. Net daarom heeft de Koran een nieuwe, hermeneutische (interpreterende) aanpak nodig die overeenstemt met een veranderende historische context, net zoals de eeuwenoude 1001 Arabische Nachten een nieuwe benadering nodig hebben - één die Mahfouz hen gegeven heeft om als voorbeeld te dienen voor het (her)interpreteren van de Koran.

Zijn versus Worden

Uit het interpretatieproces vloeit uiteraard een soort van identificatie voort. Zoals reeds vermeld nemen vele moslims, waaronder de gelovigen uit Arabian Days and Nights, de Koran letterlijk met als gevolg dat ze vast blijven zitten in het ‘moslim zijn.’ Het is echter de bedoeling om moslim te worden. Maar hoe kan men de overgang stimuleren van het ‘zijn’ naar het ‘worden’? Door een tekst te evalueren, te interpreteren en er vorm aan te geven maakt de lezer, en in dit geval de moslim, zich de tekst eigen waardoor zijn of haar identificatieproces aangewakkerd wordt. Deze circulaire beweging zorgt ervoor dat de moslim het Woord van God kan internaliseren en belichamen. Bijgevolg worden ze wie ze zijn: moslims.