Bloomfullness - blooming minds in the fullness of time

Differentiatie in de klas, hét onderwerp van het schooljaar 2015-2016. Meteen ook het onderwerp van mijn bachelorproef van het voorbije academiejaar.

‘Bloomfullness’ is een samenstelling van de woorden: to bloom of bloeien, ontplooien en the fullness of de volheid, de totaliteit. The fullness staat ook voor ‘in the fullness of time’ of te gepaste tijde.

Concreet onderzoek ik in dit werk hoe ik differentiatie toepas binnen het vakgebied Personenzorg, meer bepaald binnen het leerplan van het VVKSO voor het vak Verzorging-Voeding - BRUSSEL D/2013/7841/061 van de tweede graad BSO.

Ik onderzoek hoe ik leerlingen in de praktijk en op eigen tempo help bloeien tot competente en kwaliteitsbewuste mensen.

Ik ben bezield om een leven lang te leren, maar hoe beweeg ik leerlingen van de 21ste eeuw hiertoe?

De 21ste eeuw wordt immers een tijdperk van superdiversiteit. Het M-decreet roept het onderwijslandschap op tot differentiatie. Is het M-decreet een noodzakelijk kwaad of een zege? Het is zeker en vast nog brandend actueel.

De krant ‘De Morgen’ kopt met “Koudwatervrees scholen belemmert invoering M-decreet”. De Vlaamse Kinderrechtencommissaris, Bruno Vanobbergen, nuanceert met “het gaat de goede weg op met het inclusief onderwijs”, in de krant ‘de Standaard’. Volgens diezelfde krant veroorzaakt onwetendheid koudwatervrees.

Onze Vlaamse minister van Onderwijs, Hilde Crevits, benadrukt dat het “anno 2016 niet kan dat scholen de deur dichtdoen voor kinderen met specifieke zorgnoden”. En gelijk heeft ze! We geloven in het VN-verdrag en streven naar gelijke rechten voor alle kinderen. Dat betekent dat iedereen dezelfde leerkansen krijgt, dat we niemand uitsluiten.

Het M-decreet wil maatregelen om iedereen die leerkansen te bieden. Hoe leerkrachten die maatregelen in de praktijk brengen, onderzocht ik met een enquête en in mijn lesobservaties.

Mijn vermoeden werd bevestigd, differentiatie is alom aanwezig binnen het vakgebied Personenzorg. De kwestie is alleen, hoe delen we die kennis en technieken om de onwetendheid tegen te gaan?

Wie denkt aan differentiatie, denkt meestal ook aan leerproblemen of –stoornissen. Hierdoor ligt de nadruk algauw op problemen en niet op talenten, terwijl het onderwijs van de 21ste eeuw talenten wil ontwikkelen. Kris Van den Branden heeft het in zijn gelijknamige boek over sleutelcompetenties.

Leerkrachten van de 21ste eeuw begeleiden leerlingen in hun competentieontwikkeling. We geven meer dan inhoud. We leren leerlingen essentiële vaardigheden, kennis en attitudes voor een superdiverse maatschappij, voor een leven lang leren.

Werkgevers van de 21ste eeuw zoeken competente werknemers. Ik ontdekte vzw SODA die de link legt tussen scholen en werkgevers. Samen ontwikkelden ze het SODA-attest, het bewijs van verworven attitudes en competenties.

Samen leren, daar koos vzw SODA voor. Samen leren, daar koos ook ik voor in deze bachelorproef. Samen betekent delen van kennis, ervaringen, verwachtingen, gevoelens en alle facetten van het leven. De 21ste eeuw zoekt immers geen einzelgängers maar teamplayers! Inclusie is het kernwoord van het M-decreet. Diversiteit en vernieuwing zijn de kernwoorden van onze maatschappij.

Samen betekent coöperatief d.m.v. leerstrategieën. Ik bracht er een aantal voor u in de praktijk in het tweede praktische deel van mijn bachelorproef.

Samen betekent met aandacht voor elkaars talenten, die van eenieder anders zijn. Ook de manier waarop we leren is een talent, of meer nog, een competentie.

Om leerlingen te begeleiden naar deze competentie, bundelde ik diverse werkvormen volgens de taxonomie van Bloom. Stapsgewijs en volledig in het kader van kwaliteitsbewust handelen (meteen ook een competentie), leren de leerlingen leren. Ze ontdekken door de werkvormen waarin ze goed en minder goed zijn. Volgens de niveaus van de taxonomie verdiepen ze telkens hun kennis van simpel tot complex, van feiten tot metacognitie en van onthouden tot creëren.

Voor de leerkracht is de taxonomie een model om te plannen en te evalueren. Volledig in de lijn van het leerplan, ligt de nadruk op de werkwoorden. Door het werkwoord van de leerplandoelstelling te plaatsen in de taxonomie, kreeg ik een beter inzicht in de concrete doelstelling. Vervolgens goot ik de doelstelling in een uitdagende werkvorm om de leerlingen te motiveren om aan die doelstelling te werken.

Voor de leerlingen is de werkvorm slechts het middel om hun doel te bereiken. Net zoals de taxonomie een middel is om hun doel te begrijpen en te bereiken. Door een gevarieerd aanbod aan werkvormen krijgen de leerlingen de kans om hun leertalenten of hun leer-kracht te ontdekken en verder te verdiepen. Zo worden zij competente burgers in onze toekomstige maatschappij.

Opdat de werkvormen gebruiksklaar voor u zouden zijn, reik ik steevast de nodige hulpmiddelen; de bronnen, de werkbladen en andere tools aan. Met dit werk wil ik iedereen de kans geven om de nodige doelen te bereiken. Inclusie geldt niet alleen voor de leerlingen.

Ik gaf een keukentrolley een tweede leven als handige materiaalwagen, waarin de werkvormen en het nodige lestoebehoren gebundeld zijn. Uit het grote aanbod aan visualiseringen van Blooms taxonomie, koos ik de piramide. De top van de piramide bereiken, is de ultieme succeservaring. Bovendien zijn de leerlingen vertrouwd met het piramidemodel door de actieve voedingsdriehoek. Herkenning is dan weer een belangrijk principe binnen Universal Design for Learning.

Opdat leerkracht en leerling het leerniveau binnen de piramide zouden herkennen, deelde ik de werkvormen op in gerecycleerde hangmappen met dezelfde kleurcodes van de piramide.

De materiaalwagen is hierdoor niet alleen handig, hij is ook het toonbeeld van kwaliteitsbewust handelen. De leerkracht komt ergonomisch het klaslokaal binnengereden, heeft alles tijdig klaargezet en toont de mogelijkheden van recyclage.

Onderwijsdeskundige David Mitchell, professor aan de Universiteit van Canterbury in Christchurch Nieuw-Zeeland, bevestigde mijn visie op het onderwijs van de 21ste eeuw. Hij is een grote voorvechter van inclusie. Hij vindt dat leerlingen opdelen in niveaugroepen een schending van hun rechten is en de realiteit geen eer aandoet.

Na jarenlange ervaring in het onderwijs op basis- en op hoger niveau, besluit hij dat inclusie op klasniveau bereikt wordt door coöperatief leren, peer tutoring, instructie van cognitieve strategieën, formatieve beoordeling en feedback en veel herhaling en praktijk.

Ik stel met plezier vast dat ik al deze punten integreerde in dit werk.

Ik heb bij deze de top van mijn piramide van Bloom bereikt. Ik creëerde stapsgewijs en samen met anderen een kwaliteitsbewuste toepassing van het vakgebied Personenzorg. Ik deelde met u mijn eigen kijk op kwaliteit. Ik hoop dat u ze verder deelt.