In welke taal poets je je tanden?

Scriptie
meertalig bachelorproef

In welke taal vind je jezelf het grappigst? Welke taal heeft de beste woorden om te troosten? Gezinswetenschapper Julie van der Schaaf onderzocht in haar bachelorproef hoe hulpverleners meertalige gezinnen kunnen ondersteunen. Daarvoor ontwikkelde ze gesprekskaartjes waarmee ze deze gezinnen laat praten over hun eigen taalbeleving. “Het meertalige gezin is vandaag de norm in Brussel, en dat vraagt om een nieuwe, meertalige mindset.”

 

Gezinswetenschapper Julie van der Schaaf (Odisee hogeschool) woont samen met haar man in Brussel. Onderling spreken ze Frans, met hun twee dochters spreken ze Spaans en Nederlands. “De meertaligheid is voor ons gezin logisch en interessant, als is het soms ook complex en zelfs lastig. Maar we staan zelden stil bij hoe we deze verschillende talen op verschillende manieren beleven.”

Optelsom

Geïnspireerd door haar eigen ervaring, startte ze daarom met een bachelorproef over meertaligheid – een onderwerp waar nog veel misverstanden over bestaan. “Veel mensen denken dat ‘echte’ meertaligheid een soort optelsom van talen is, waarbij je als meertalige iedere taal even goed moet kunnen spreken en schrijven. In een meertalig gezin heeft elke taal zijn eigen plek, zijn eigen context en daarom is het niet nodig om iedere taal op dezelfde manier onder de knie te hebben.”


We delen de talen van kinderen, gezinnen en individuen al snel op in ‘belangrijkere’ en ‘minder belangrijke’ talen, waardoor er een rangorde ontstaat


“In de praktijk gaan we er bovendien nog altijd vanuit dat het hebben van één taal normaal is en dat meertaligheid een uitzonderlijke situatie is. Dat idee is zo hardnekkig dat zelfs meertaligen bijna automatisch vanuit dit referentiekader vertrekken. Deze eentalige blik of monolingual mindset zorgt ervoor dat we de talen van kinderen, gezinnen en individuen opdelen in ‘belangrijkere’ en ‘minder belangrijke’ talen. Er ontstaat een rangorde.”

Gesprekskaartjes

Om dat te doorbreken maakte Julie van der Schaaf voor haar bachelorproef een set met kaartjes waarmee ze op een ongedwongen manier de gezinsleden met elkaar in gesprek wil laten gaan. 

Op de kleurrijke kaartjes peilt ze onder meer naar taalwaardering, emoties en identiteit: ‘Welke taal klinkt het sprankelendst?’ ‘Welke taal zou je niet kunnen missen?’ Ook voor de kinderen ontwikkelde ze een aantal kaartjes: ‘Als je een koningin of koning zou spelen, in welke taal zou je die dan laten spreken?’ 

Verschillende soorten hulpverleners, leerkrachten, CLB-medewerkers, huisartsen of therapeuten kunnen de gesprekskaartjes gebruiken, maar ook gezinnen zelf kunnen er gemakkelijk mee aan de slag. Naast een Nederlandstalige versie zijn de kaartjes in verschillende talen beschikbaar, onder andere in het Frans, Engels, Duits, Arabisch, Spaans en Chinees.

Promotor: mevr. Marianne De Boodt

Lees de scriptie
 


De bachelorproef van Julie van der Schaaf werd genomineerd voor de Klasseprijs 2019. De Klasseprijs is een deelprijs van de Vlaamse Scriptieprijs en bekroont onderwijsgerelateerde scripties. Studeer je dit jaar af en verdient jouw bachelor- of masterproef meer aandacht? Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op persaandacht en prijzen tot 2.500 euro!

Dit artikel verscheen in de zomereditie van de Vlaamse ScriptieKrant en op de website van VRT Taal!

Share this on: