Veroordeeld tot de fiets

Artikel
rijverbod als hoofdstraf

Na een diefstal verneemt de dader zijn straf: hij mag twee jaar niet meer met de wagen rijden. Ook al heeft het misdrijf duidelijk niets met verkeer te maken, volgens juriste Charlotte Persiau (UGent) moet dit scenario mogelijk worden: “Het rijverbod is een sterk alternatief voor de gevangenisstraf. Toch blijft men het wetsvoorstel weigeren.”

Volgens de juriste is de vraag naar alternatieve straffen nochtans groot. “Vandaag wordt de gevangenisstraf meer en meer als een laatste redmiddel bekeken. Wanneer delinquenten een gevangenisstraf uitzitten, komen ze vaak in een sociaal, familiaal en professioneel isolement terecht. De kans op recidive is groot.”

“Vervangen we de gevangenisstraf door bijvoorbeeld een rijverbod, dan zal de veroordeelde de draad achteraf veel sneller weer kunnen oppikken.”

Ook zijn er heel wat voordelen voor het gerecht: “Een rijverbod kan meteen uitgevoerd worden na de uitspraak en de werklast voor de gerechtelijke instanties is nagenoeg onbestaande. Aan de straf op zich zijn ook amper kosten verbonden.”

Autonome straf

En toch. Heeft een misdrijf niets te maken met verkeer, dan kan de rechter vandaag geen rijverbod opleggen: de beschuldigde moet eerst een overtreding begaan op de wegverkeerswet. Bovendien is het rijverbod een bijkomende straf, die alleen naast een andere straf uitgesproken kan worden.

Vandaag wordt de gevangenisstraf meer en meer als een laatste redmiddel bekeken. De kans op recidive is te groot

In het verleden werden al verschillende wetsvoorstellen ingediend om van het rijverbod een hoofdstraf te maken, voor alle misdrijven. Dit met als doel om het aantal gevangenisstraffen te doen dalen. Persiau: “Tot drie keer toe is het wetsvoorstel afgewezen. Ik vind dat vreemd.”

Rijverbod als hoofdstraf
Intussen zijn andere alternatieve straffen wel al mogelijk als hoofdstraf.
Zo kan de rechter je sinds 2016 meteen onder elektronisch toezicht plaatsen, zonder je eerst te veroordelen tot een gevangenisstraf. “Ook de werkstraf en de voorwaardelijke straf zijn intussen autonome straffen. Dat is een goede evolutie, maar het volstaat niet.”

Ontbrekende link

Waarom ligt het rijverbod zo moeilijk? “Volgens de tegenstanders ontbreekt de link met het oorspronkelijke feit. Nochtans ontbreekt dit spiegelend karakter bij zeer veel straffen die vandaag binnen het Wetboek van Strafrecht zijn ingeschreven.”

Volgens de tegenstanders van het rijverbod ontbreekt de link met het oorspronkelijke feit

In Duitsland is het wél mogelijk: “Daar kan het rijverbod worden opgelegd als hoofdstraf. Ook het Nederlandse en het Franse rechtsstelsel voorzien in de mogelijkheid om een rijverbod op te leggen voor niet-verkeersgerelateerde overtredingen. Al is het in Nederland nog altijd vereist dat men het ‘feit heeft gepleegd met een motorrijtuig dat hij ten tijde van het feit bestuurde of deed besturen’.”

Mijn auto, mijn vrijheid

Volgens Charlotte Persiau mag je het rijverbod als straf niet onderschatten: “Dat het rijverbod een voordelige straf zou zijn voor de veroordeelde, is een misverstand. Mobiliteit is vandaag zo’n belangrijk aspect van het leven. Met een rijverbod raak je mensen echt.”

Promotor: prof. Tom Vander Beken

Lees de scriptie


Charlotte Persiau nam deel aan de Vlaamse Scriptieprijs 2019. Studeer je dit jaar af en verdient jouw bachelor- of masterproef meer aandacht? Doe nu mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak ook kans op prijzen tot 2.500 euro!

Dit artikel verscheen in de herfsteditie en de studenteneditie van de Vlaamse ScriptieKrant.

LEES OOK