Gemeentehuis blijft nog te vaak mannenbastion 

Veel minder vrouwen in lokale politiek dan op regionaal of federaal niveau

Een vrouw als burgemeester is nog altijd de grote uitzondering. Meer nog: eens ze de sjerp bemachtigen, blijkt er minder plaats voor vrouwen in het schepencollege. Dat blijkt uit de scriptie van Sebastian Dewailly (VUB). Maar waarom gaat de emancipatie in de gemeentepolitiek zo traag?

Waar is de vrouw in de gemeentepolitiek? Terwijl in het Vlaams Parlement met 44 procent vrouwen een genderevenwicht in het verschiet ligt, domineert de man nog steeds het lokale niveau. Slechts 36 procent van de gemeenteraadsleden is vrouw. Het aantal vrouwelijke burgemeesters ligt nog een stuk lager: slechts 14 procent.

Wat bovendien opvalt: eens een vrouw burgemeester is, daalt ook het aantal vrouwelijke schepenen. Dat blijkt uit de masterproef van VUB- student politicologie Sebastien Dewailly, die het aantal vrouwelijke mandatarissen op lokaal vlak bestudeerde in 2005 en 2011, telkens een jaar voor de verkiezingen.

Wie voorheen burgemeester of schepen is geweest, zal vaak ook de volgende keer de lijst willen trekken. En vaak zijn dat mannen.

"Een nieuw inzicht", zegt zijn promotor Karen Celis, professor politicologie en een autoriteit op dit vlak. "Het lijkt erop dat er aan compensatie wordt gedaan. Er is al een vrouw burgemeester, dus moeten we verder geen inspanningen leveren, wordt dan gedacht. Je ziet dat fenomeen vaak opduiken. Mensen denken te snel dat er een evenwicht is bereikt en daarom valt de vooruitgang stil."

Machtsbehoud
Maar waarom is het toch zo moeilijk om vrouwen echt te lanceren in de lokale politiek? Professor Celis wijst naar het feit dat vrouwen nu eenmaal minder tijd over hebben omdat ze meer instaan voor de zorg van het gezin. Maar ze ziet nog een andere verklaring. "Hoe centraler de verandering wordt aangestuurd, hoe groter het effect. De nationale partijleiding heeft veel meer grip op wat er gebeurt op federaal en Vlaams niveau. Genderpatronen kunnen daarom sneller doorbroken worden."

Op lokaal niveau zijn de meeste afdelingen in eerste plaats bezig met machtsbehoud, en dan spelen ze vaak op veilig. Ze kiezen voor meer van hetzelfde. Wie voorheen burgemeester of schepen is geweest, zal vaak ook de volgende keer de lijst willen trekken. En vaak zijn dat mannen.
Een evenwichtige verdeling tussen man en vrouw is veel minder een issue in de gemeentepolitiek. Als er federaal of Vlaams amper vrouwen in de regering zitten, levert dat meteen debat op. Op lokaal vlak passeert dat geruisloos. Celis is daarom voorstander om, zoals in Brussel en Wallonië, te verplichten dat minstens een derde van de schepenen een vrouw is.

Stijgende trend?
Toch zit er ook een (kleine) verbetering in de cijfers. In 2005 waren er nog slechts 7 procent vrouwelijke burgemeesters, in 2011 steeg hun aandeel al naar 8,8 procent. In 2017 zijn het er intussen 14 procent. Ook het aandeel schepenen zit in stijgende lijn. Zal er bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober opnieuw een stap voorwaarts worden gezet?

De masterproef van Sebastien Dewailly werd belicht in De Morgen

Bekijk de scriptie

Promotor Prof. Dr. Karen Celis