Erfenissprong brengt geld bij wie het nodig heeft

Scriptie
Grandparents
Bij een erfenissprong gaat de erfenis rechtstreeks van een grootouder naar de kleinkinder(en)

Bij een vrijwillige erfenissprong komen kleinkinderen rechtstreeks tot het nalatenschap van hun grootouders. Dat kan handig zijn, want dan krijg je geld op een leeftijd dat je het echt kan gebruiken. “Die kans wordt helaas zeer weinig gegrepen. In haar huidige bestaansvorm is deze juridische formule niet aantrekkelijk genoeg”, zegt juriste Lien Van Goethem.

Mensen worden steeds ouder. Bijgevolg erven mensen vaak pas van hun ouders als ze zelf op pensioen gaan. Terwijl ze vooral geld kunnen gebruiken om een huis af te betalen of hun kinderen te laten studeren.

In 2012 werd dan ook de vrijwillige erfenissprong ingevoerd. Die is gebaseerd op de ‘plaatsvervulling na verwerping’. Als een kind een erfenis verwerpt wanneer een ouder komt te overlijden, kan het kleinkind of kunnen de kleinkinderen de plaats van hun ouder invullen en (hun deel van) de erfenis genieten.  

Die plaatsvervulling na verwerping betekende een verbetering van de wetgeving van vóór 2012. Tot dan diende het kind van de erflater de nalatenschap eerst te aanvaarden, om ze vervolgens aan de kleinkinderen te kunnen schenken. Fiscaalrechtelijk oninteressant, door een cumulatie van schenkingsrechten en successierechten.

Mensen worden steeds ouder. Het gevolg is dat mensen steeds vaker pas van hun ouders erven als ze zelf op pensioen gaan, hun huis afbetaald is en ze het geld dus minder nodig hebben”

Alles of niets
In haar masterscriptie aan de UGent, getiteld ‘De erfenissprong. Welke rol kan de vrijwillige erfenissprong vervullen binnen een modern erfrecht?’, uit Van Goethem evenwel ook kritiek op de relatief recente ‘plaatsvervulling na verwerping’: “Je kunt de nalatenschap enkel volledig verwerpen als je wil dat je kinderen je plaats innemen. Het gaat dus om ‘alles of niets’ overhouden en wie wil niet wat geld opzij houden voor zijn oude dag?”

“Er moet in de eerste plaats een gedeeltelijke erfenissprong mogelijk worden”, zegt Lien. “Pas bij die vrijheid gaan de mensen er echt voor kunnen kiezen.”

“Tweede voorwaarde voor succes is dat de sprong fiscaal interessanter wordt. Ook bij de plaatsvervulling na verwerping moeten vandaag nog successierechten betaald worden. Dus moeten dan de nog weinig kapitaalkrachtige kleinkinderen plots veel geld vrijmaken”, stelt Lien. “Het is wel zo dat er in totaal maar éénmaal successierechten moeten betaald worden om het geld bij de kleinkinderen te krijgen, omdat een generatie wordt overgeslagen.”

Hervormingen van minister Geens betekenen alvast een stap in de goede richting: sinds kort worden successierechten niet meer berekend op het totale bedrag en dus in een hogere belastingschaal, maar per erfdeel dat de kinderen apart toekomt. Zo blijven ze elk belast in een lagere schaal.

Eenvoud maakt pracht
Voor Lien Van Goethem is het evenwel duidelijk: 
er moet voor een gedeeltelijke vrijwillige erfenissprong gekozen kunnen worden en ook het systeem moet fiscaal interessanter worden. “Ik pleit voor een nieuwe manier om de vrijwillige erfenissprong te realiseren, zonder gebruik te moeten maken van de plaatsvervulling na verwerping. Dat kan door een aanvaarding met doorgeefrecht. De erfgenaam ontvangt dan de erfenis maar mag binnen een bepaald tijdsbestek een gedeelte daarvan belastingvrij doorgeven aan zijn eigen kinderen.”

Zo kan volgens Lien de vrijwillige erfenissprong een succes worden. “Het is een juridische tool om successieplanning in extremis mogelijk te maken, na het overlijden. Vooraf hoeft niets geregeld te worden en het is de erfgenaam die bepaalt wat er verder met het geld gebeurt. Hij is ook het best geplaatst om te zien wat hijzelf en zijn kinderen op dat moment nodig hebben.”


Lees de scriptie

Promotor: prof. dr. Mark Delanote 

Share this on: