Gezinsondersteunende pleegzorg als sociale steun voor kinderen uit kansarme gezinnen?
Wat vinden kinderen uit kansarme gezinnen van gezinsondersteunende pleegzorg?
Gezinsondersteunende pleegzorg (GOP) werd vroeger private gezinsplaatsing genoemd. Het is een vorm van pleegzorg die het mogelijk maakt dat kinderen voor korte tijd in een ander gezin kunnen worden opgevangen wanneer de situatie thuis uit de hand dreigt te lopen. Kenmerkend is dat dit alleen gebeurt als de ouders hiermee instemmen. Zoals de naam al doet vermoeden, is het de bedoeling om gezinnen te ondersteunen in hun draagkracht. GOP wordt in het algemeen positief geëvalueerd, maar tot nu toe werd vooral de beleving van ouders en pleegouders bevraagd. Annemie Winters kiest er in haar verhandeling voor om het woord te laten aan de kinderen. Zij interviewde kinderen uit kansarme gezinnen over hun ervaring met GOP en bekeek hun antwoorden vanuit het theoretisch kader van sociale steun.
Mensen in een situatie van kansarmoede ervaren typisch mechanismen van uitsluiting op belangrijke gebieden van hun leven. GOP wil precies die uitsluiting verbreken door een (tijdelijke) uitbreiding van het netwerk van de gezinnen. In haar studie stelde Winters vast dat de kinderen deze vorm van formele hulpverlening inderdaad ervaren als een kwantitatieve en kwalitatieve uitbreiding van hun informeel sociaal netwerk. Dit houdt heel concreet in dat de kinderen dankzij GOP in contact komen met andere gezinnen en de kans krijgen om er een bijzondere band mee op te bouwen. In andere studies was al eerder aangetoond dat die ervaring van sociale steun bijdraagt aan veerkracht. Het belang van GOP voor de gezonde ontwikkeling van kinderen in een moeilijke context kan dus nauwelijks overschat worden.
Ook de kinderen tonen zich dus erg tevreden over GOP. Op basis van de interviews werden wel aanbevelingen geformuleerd voor de praktijk: kinderen willen als actieve partners betrokken worden in de beslissingen omtrent GOP en zij zijn het niet eens met de leeftijdsgrens van 12 jaar die nu op GOP staat. De diensten voor gezinsondersteunende pleegzorg steunen deze vraag om een uitbreiding van de leeftijdsgrens. Zelf kunnen zij niet beslissen tot deze uitbreiding omdat zij voor hun werking afhankelijk zijn van overheidsdiensten. Hoewel er ondertussen verschillende studies bestaan die de effectiviteit van deze hulpverleningsvorm aantonen, behouden de diensten een onzeker statuut en werken al sinds hun oprichting in 1985 projectmatig.
Het laatste woord gaat opnieuw naar de kinderen:
Er groeit een band,
Met mensen aan een andere kant.
Je leeft met hen mee,
Gaat met hen naar zee.
Ze worden een deel van jou,
En je beseft dat je van ze houdt.
