Verzekerd dus ook gedekt! Of toch niet?

Verzekerd dus ook gedekt! Of toch niet?

Een verhaal dat zomaar uit het leven gegrepen kan zijn: mevrouw Peeters was in behandeling bij dokter Janssens. In 2010 werd mevrouw Peeters geopereerd. De operatie verliep vlot en mevrouw Peeters herstelde goed. Twee jaar nadien krijgt mevrouw Peeters echter verschillende klachten die, na onderzoek, toe te schrijven zijn aan de operatie daterend uit 2010. Mevrouw Peeters stelt dokter Janssens hiervoor aansprakelijk. Gezien de risico’s verbonden aan hun beroep, beschikken artsen over een aansprakelijkheidsverzekering. Zo ook dokter Janssens en dit reeds sinds het begin van zijn carrière. In 2011 is hij overgestapt naar een andere verzekeraar. Op het eerste gezicht geen probleem. Dokter Janssens is steeds verzekerd geweest, zonder onderbreking, dus de verzekeraar komt tussen. Of toch niet?

Dit concept van “dekking in de tijd” in de aansprakelijkheidsverzekering wordt onderzocht in de meesterproef van Cindy Cornelis, Master in de Rechten aan de UAntwerpen.

Dekking in de tijd

In het kader van een aansprakelijkheidsverzekering geldt steeds een zogenaamd systeem van dekking. Men hanteert drie systemen: act committed, loss occurrence en claims made. Elk systeem knoopt aan bij een ander ogenblik in de totstandkoming van het schadegeval: respectievelijk het schadeverwekkend feit, het voorvallen van de schade en de vordering tot schadeloosstelling. Het is dit aanknopingspunt dat zich tijdens de looptijd van de verzekering dient voor te doen opdat de verzekeraar tot dekking gehouden is.

In het kader van het act committed-systeem biedt de verzekeraar dekking indien de schadeverwekkende gebeurtenis zich tijdens de duur van de overeenkomst voordoet ongeacht wanneer de schade zich realiseert of de vordering wordt ingesteld. Geldt loss occurrence dan zal de verzekeraar slechts dekking bieden indien de schade zich voordoet tijdens de duur van de overeenkomst ongeacht wanneer het schadeverwekkend feit zich voordoet en wanneer de vordering wordt ingediend. Tot slot zal de verzekeraar op basis van het claims made-systeem dekking bieden indien de vordering tot schadeloosstelling wordt ingesteld tijdens de looptijd van de verzekeringsovereenkomst ongeacht het tijdstip van het schadeverwekkend feit en de schade. In België vereist men echter dat de schade is voorgevallen tijdens de looptijd van de overeenkomst én de vordering werd ingesteld tijdens dezelfde duur.

Modaliteiten van het systeem

Realiseert het schadegeval zich ogenblikkelijk is er geen probleem. Een schadegeval kan zich echter ook gestaag ontwikkelen, zoals mevrouw Peeters overkwam, waardoor één van de fases in het ontstaan van het schadegeval zich voor of na de periode van dekking kan voordoen. Hier komt de anterioriteit en posterioriteit, of het inloop- en uitlooprisico, dan ook om de hoek kijken. Het is namelijk mogelijk dat de verzekeraar de dekking van de anterioriteit of posterioriteit heeft uitgesloten.

In bepaalde gevallen is het inloop of uitlooprisico automatisch niet gedekt. Dit is eigen aan het systeem. In het kader van act committed is het inlooprisico bijvoorbeeld niet gedekt terwijl het uitlooprisico volledig wordt gedekt. Men kan echter steeds contractueel anders bedingen. In het kader van het loss occurrence-systeem zijn partijen eveneens vrij om de anterioriteit te regelen. De Belgische wetgever regelt enkel de posterioriteit dwingendrechtelijk. Ook in het kader van claims made is de verzekeraar vrij om het inlooprisico te regelen. Het uitlooprisico wordt dwingendrechtelijk geregeld en kan enkel uitgebreid worden maar niet beperkt.

Wanneer we dit allemaal in overweging nemen is het antwoord op de hierboven gestelde hypothese niet zo eenvoudig als op het eerste gezicht leek. Wat is namelijk het dekkingssysteem dat wordt toegepast op de aansprakelijkheidsverzekering van dokter Janssens? Bijkomend probleem is dat dokter Janssens van verzekeraar veranderde in 2011. Werd telkens hetzelfde dekkingssysteem toegepast of niet? Werd daarbij steeds het volledige systeem toegepast of hebben de verzekeraars uitsluitingen voorzien van posterioriteit of anterioriteit? Al deze vragen zijn van belang om het voorliggende vraagstuk op te lossen. Zelfs wanneer dokter Janssens ononderbroken verzekerd is, kan het dus toch zijn dat hij tussen wal en schip valt en zonder dekking achterblijft.

Pijnpunten

Na onderzoek van de verschillende dekkingssytemen, en dan voornamelijk in vergelijking met enkele buitenlandse systemen, blijkt dat er toch enkele knelpunten aan te duiden zijn in de Belgische regeling. In deze meesterproef worden dan ook enkele aanbevelingen gedaan tot herziening van de Belgische regeling inzake dekking in de tijd.

Zo bestaat er discussie of het act committed-systeem wel toegestaan is in België? De wetgever kan hier beter duidelijkheid over scheppen.

Zoals eerder aangehaald, is de anterioriteit en posterioriteit van groot belang en dan voornamelijk de mogelijkheid om deze uit te sluiten. In het kader van het loss occurrence-systeem is het in België niet verplicht om gedurende een gegarandeerde periode nadekking te bieden, in tegenstelling tot het claims made-systeem. Door dit wel te verplichten zou het risico om zonder dekking te vallen al veel kleiner worden.

Bij het loss occurrence-systeem zijn, in de Angelsaksische rechtspraak en rechtsleer, ook verschillende theorieën ontstaan inzake de invulling van het begrip ‘voorvallen van de schade’. In België is het niet volledig duidelijk hoe het begrip moet ingevuld worden. Het is aan te bevelen dat de wetgever hier duidelijk standpunt inneemt.

Ook het Belgische claims made-systeem is niet perfect. Waarom keert de wetgever niet terug naar een zuiver claims made-systeem zonder de vereiste van het voorvallen van de schade? Dit is namelijk bijzonder veeleisend voor de verzekerde. Wat betreft de nadekking is het aangeraden om de verplichte periode van nadekking te verlengen gezien de wanverhouding tussen de duur van de posterioriteit en de duur van de aansprakelijkheid. De wetgever kan hiervoor kijken naar het Franse voorbeeld.

En zou de wetgever ook niet eens nadenken over de voorlichting van de markt zoals men doet in Frankrijk? De man in de straat weet vaak niet wat dekking in de tijd betekent en heeft al helemaal geen besef van het belang ervan. Nochtans toont de hierboven beschreven hypothese aan dat het belangrijk is om waakzaam te zijn om niet alsnog van dekking verstoken te blijven.